Proje Desteklerinde Bütçeleme, Muhasebeleştirme ve Etki Değerlendirmesi: Mevzuattan Uygulamaya Türkiye Örneği

Year 2025, Volume: 36 Issue: 138, 459 - 491, 22.09.2025

Nükrettin Parlak

https://doi.org/10.52836/sayistay.1720791

Abstract

Yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren siyasal ve toplumsal değişimler,
kamu hizmetlerinin sunumunu dönüştürmüştür. Bu dönemde özel sektör ve sivil
toplum kuruluşları ile daha entegre bir hizmet sunum kültürü ön plana çıkarken, kamu
kurumlarınca desteklenen çok aktörlü proje uygulamaları da yaygınlık kazanmıştır.
Bu çalışmada dünyadaki uygulamaların kısa bir değerlendirmesi ile birlikte Türkiye’de
kamu idareleri tarafından sağlanan proje destek uygulamaları incelenerek, bu
uygulamaların yasal çerçevesi, bütçeleme ve muhasebeleştirme süreçleri ile şeffaflık
ve hesap verebilirlik açısından yetkinlik düzeyleri analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular
doğrultusunda, proje desteklerinin stratejik planlama, yıllık programlar ve bütçe
süreçleriyle uyumlu hâle getirilmesi; kamu kaynaklarının etkin kullanımı, mali saydamlık
ve hesap verebilirliğin sağlanmasına yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Keywords

Proje Yönetimi , Proje Desteği , Ortak Hizmet Projesi , Kamu Destekleri , Etki Değerlendirmesi

Proje Desteklerinde Bütçeleme, Muhasebeleştirme ve Etki Değerlendirmesi: Mevzuattan Uygulamaya Türkiye Örneği

Abstract

Since the last quarter of the 20th century, political and social transformations
have reshaped the delivery of public services. During this period, a more integrated
service delivery culture involving the private sector and civil society organizations
has come to the forefront, and multi-actor project implementations supported by
public institutions have become increasingly widespread. This study examines project
support practices provided by public administrations in Türkiye, along with a brief
assessment of international practices. The analysis focuses on the legal framework
of these supports, their budgeting and accounting processes, and their effectiveness
in terms of transparency and accountability. Based on the findings, recommendations
have been developed to align project supports with strategic planning, annual programs,
and budgetary processes, and to ensure the efficient use of public resources, fiscal
transparency, and accountability.

Keywords

Project Management , Project Support , Impact Assessment , Joint Service Project , Public Funding.

References

• Adıgüzel, R., Kalaycı, K. ve Yılmaz, P. (2015). Etki Değerlendirmeye Genel Bir Bakış. Anahtar, (319), 4-7.
• Alpdoğan, H. (2023). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, Gelir Dağılımı ve Yoksulluk İlişkisi. Sayıştay Dergisi, 34(129), 259-290.
• Aycı, A. (2023). Değerlendirme ve İletişim Aracı Olarak Düzenleyici Etki Analizi: Arka Plan ve Türkiye’deki Uygulama Süreci. Ombudsman Akademik, 9(17), 107-129.
• Bilir, C. ve İnce, Y. (2019). Kurumsal Proje Yönetimi Olgunluk Modeli ve Yerel Yönetimler Uygulaması, Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 37(3), 391-422.
• Bölükbaş, N., Arslan, N. ve Polat, B. (2020). TÜBİTAK ve KOSGEB AR-GE Destekleri Etki Analizi Üzerine Bir Uygulama. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/birimler/ SAVGMArGeDestekleriEtkiAnaliziBirUygulama.pdf. Erişim: 28.05.2025.
• Cour des Comptes (2024). https://www.ccomptes.fr/fr/publications/le-programmeterritoires- dindustrie. Erişim: 27.05.2025.
• Cour des Comptes (2025). https://www.ccomptes.fr/fr/publications/linnovation-enmatiere- agricole Erişim: 27.05.2025.
• ÇŞİB (2025). 2019-2023 Yılları Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporları. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/faaliyetraporlari- i-88463. Erişim: 24.04.2025.
• Damar, M., Aydın, Ö., Cagle, M.N., Özoğuz, E., Köse, H.Ö. ve Özen, A. (2024). Navigating the digital frontier: transformative technologies reshaping public administration. EDPACS, 69(9), 41–69.
• Dikmen, S. (2024). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına Ulaşılmasında Çevre Denetimlerinin Rolü. Sayıştay Dergisi (131), 543-570.
• Emek, U. (2014). Kamu-Özel İşbirliklerinin Devlet Muhasebe Sistemindeki Yeri ve Önemi. İktisat İşletme ve Finans, 29(337).
• Engin, R. (2022). Bütçe Şeffaflığı ve Türkiye: Açık Bütçe Endeksi Üzerinden Bir Değerlendirme. Sayıştay Dergisi, 33(126), 443-471.
• Eroğlu, A. (2023). Yüksek Denetim Sürecinin Güçlendirilmesi: Katılımcılık Esaslı Denetim. Sayıştay Dergisi, 34 (128), 9-42.
• European Commission (2024a). Horizon Europe interim evaluation: Key highlights. European Institute of Innovation and Technology (EIT). https://www.eit.europa.eu/ news-events/news/horizon-europe-interim-evaluation-highlights-eits-strategicrole- innovation-and Erişim 09.07.2025
• European Commission (2024b). Evaluation support study on Horizon Europe’s contribution to a resilient Europe. Publications Office of the European Union.
• European Commission (2024c). Interim evaluation of Horizon Europe – Facts and Figures. ERA-LEARN. https://www.era-learn.eu/partnerships-in-a-nutshell/overviewfacts- figures/interim-evaluation-of-horizon-europe. Erişim: 09.07.2025.
• GSB (2022). Gençlik ve Spor Bakanlığı 2021 Yılı Faaliyet Raporu
• GSB (2023). Gençlik ve Spor Bakanlığı 2022 Yılı Faaliyet Raporu
• GSB (2024). Gençlik ve Spor Bakanlığı 2023 Yılı Faaliyet Raporu
• GSB (2025). Gençlik ve Spor Bakanlığı 2024 Yılı Faaliyet Raporu
• Hasan, A.M. (2025). Global Soft Law Instruments in Public Auditing: The Role of INTOSAI and JURISAI in Shaping Supreme Audit Institutions. TCA Journal/Sayıştay Dergisi, 36 (136), 97-124.
• INTOSAI (2024). Planning for Audit Impact: A Playbook for Supreme Audit Institutions. https://idi.no/elibrary/professional-sais/2144-idi-planning-for-audit-impactplaybook/ file. Erişim: 27.05.2025.
• INTOSAI PSC (2020a). ISSAI 5240: Guideline on Best Practice for the Audit of Risk in Public/ Private Partnership (PPP). https://www.pasai.org/pa-issais, Erişim: 21.12.2020
• INTOSAI PSC (2020b). ISSAI 5220: Guidelines on Best Practice for the Audit of Public/ Private Finance and Concessions, https://www.pasai.org/pa-issais, Erişim: 21.12.2020. Kalkınma Bakanlığı (2018a). AR-GE ve Yenilik Ekosisteminin Güçlendirilmesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
• Kalkınma Bakanlığı (2018b). Kırsal Kalkınma Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2018
• Kantarcı, B. ve Karacan, R. (2008). Mali Disiplinin Sağlanması Açısından Türkiye IMF İlişkilerinin Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, Sayı 155, Temmuz-Aralık.
• Karayılmazlar, E. ve İşler, İ. (2019). Kamu Yatırım Projelerinde Fayda Maliyet Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
• Korkmaz, E. ve Tercan, Ş. (2023). Medikal Muhasebe ve Sağlık Hizmetlerinin Etkin Yönetilmesindeki Yeri. Sayıştay Dergisi, 34(130), 441-466.
• KOSGEB (2025). KOSGEB 2020-2024 Yılları Faaliyet Raporları. https://www.kosgeb.gov.tr/ site/tr/genel/detay/349/rapor-ve-istatistikler. Erişim: 12.05.2025
• Kuyumcu, O. (2024). Uluslararası ve Ulusal Muhasebe Standartları Açısından Sayıştay Denetim Bulguları: Yükseköğretim Kurumları Örneği. Sayıştay Dergisi, 35(135), 601- 633.
• LERU (2023). Project coordination success factors in European Unionfunded RDI projects under Horizon 2020 and Horizon Europe. League of European Research Universities. https://www.leru.org/files/LERU-evaluation_Horizon-Europe_Pillar2.pdf. Erişim: 09.07.2025.
• NAO (2025). UK Research and Innovation: providing support through grants. https://www. nao.org.uk/reports/uk-research-and-innovation-providing-support-throughgrants/ Erişim: 27.05.2025.
• Önder, M. (2017). Mevzuat Yapımında Düzenleyici Etki Analizi ve Uygulama Sorunları. Türk İdare Dergisi, 89(485), 771-810.
• OECD (2013). Commercialising public research: New trends and strategies. OECD Publishing.
• OECD (2019). Universityindustry collaboration: New evidence and policy options. OECD Publishing.
• OECD (2024). Science, technology and innovation scoreboard. OECD Publishing.
• Özmen, E. (2019). Proje Yönetim Metodolojisi (PYM): Değişim Kabiliyeti ve Hayatta Kalma İlişkisi. İzmir İktisat Dergisi, 34(2), 140-156.
• Parlak, N. (2007). Orta Asya Kafkasya Balkan Ülkeleriyle İlişkiler ve Türk Dış Yardımları 1992- 2003. TİKA Yayınları.
• Parlak, N. (2016). Bidayeten Zimmettarlıktan Kusurlu Sorumluluğa Hesap Yargısı. Sayıştay Dergisi, 27(103), 1-20.
• Parlak, N. (2018). Sayıştay Yargısında Kamu Zararı Kavramı: Sorunlar ve Öneriler. Sayıştay Dergisi, 29(108), 7-38.
• Parlak, N., Köse, Ö. ve Toprak, M. (2020). Kamu-Özel İşbirliği Modeli ve Türkiye Uygulamaları: Sayıştay Raporları Işığında Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Sayıştay Dergisi, 31(119), 9-39.
• Sayıştay (2015). Sayıştay Başkanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı 2015 Yılı Denetim Raporu
• Sayıştay (2017b). Sayıştay Başkanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı 2017 Yılı Denetim Raporu
• Sayıştay (2013a). KOSGEB Başkanlığı 2013 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2013b). TÜBİTAK 2013 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2014). Sayıştay Başkanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı 2014 Yılı Denetim Raporu
• Sayıştay (2016). KOSGEB Başkanlığı 2016 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2017). Sayıştay 2017 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
• Sayıştay (2018a). Sayıştay 2018 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
• Sayıştay (2018b). Sayıştay 2018 Yılı Kalkınma Ajansları Genel Raporu
• Sayıştay (2018c). TÜBİTAK 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2019a). Sayıştay 2019 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
• Sayıştay (2019b). Tarım Bakanlığı 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2019c). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2020). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 2020 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2021). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 2021 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2022a). Sayıştay 2022 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
• Sayıştay (2022b). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 2022 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• Sayıştay (2023a). Sayıştay 2023 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
• Sayıştay (2023b). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 2023 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
• SBB (2023). Düzenleyici Etki Analizi Rehberi. Ankara, Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• STB (2025a). Kalkınma Ajansları. https://ka.gov.tr/ Erişim: 03.05.2025.
• STB (2025b). Kalkınma Ajansları 2020-2024 Yılları Genel Faaliyet Raporları. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.
• TÜBİTAK (2025a). ARDEB Genel Destek Verileri (2014-2023). https://tubitak.gov.tr/sites/ default/files/20689/1_ardeb_genel_destek_verileri_2014-2023.pdf. Erişim: 14.05.2025
• TÜBİTAK (2025b). ARDEB Genel Destek Verileri (2012-2021). https://tubitak.gov.tr/sites/ default/files/2023-09/1_ardeb_genel_destek_verileri_2012-2021_2021_sabit_f. pdf. Erişim 30.04.2025
• TÜSEB (2024). Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı 2024 Yılı İdare Faaliyet Raporu.
• Ünal, M. ve Ünal, Z. (2015). Proje Yönetiminde Paydaş İlişkilerinin Rolü ve Önemi. Selçuk İletişim, 8(4), 90-103.
• WIPO (2023). World intellectual property indicators 2023. WIPO. https://www.wipo. int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-941-2023-en-world-intellectual-propertyindicators- 2023.pdf. Erişim: 09.07.2025.
• Worldbank (2025). Public Private Partnership. https://ppp.worldbank.org/public-privatepartnership/ about-public-private-partnerships. Erişim: 21.05.2025
• Yozgat, U. (2000). Proje Yönetiminde Başarı. Öneri Dergisi, 3(13), 5-8.
• YÖK (2024). 2024 Yılı Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu. Yüksek Öğretim Kurulu.