COVID-19 PANDEMİ SÜRECİNE YÖNELİK GENEL BİR DEĞERLENDİRME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Year 2020, Issue 1, 62 - 79, 17.05.2020

Fatih BUDAK Şerif KORKMAZ

https://doi.org/10.35375/sayod.738657

Abstract

Dünya Sağlık Örgütü Çin Ülke Ofisi, 31 Aralık 2019 tarihinde, Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde, sebebi o an için bilinmeyen zatürre vakaları bildirmiş ve 5 Ocak 2020 tarihinde ise, daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni bir coronavirüs tanımlanmıştır. Başlangıçta 2019-nCoV olarak ifade edilen bu hastalık, daha sonra Covid-19 olarak adlandırılmış ve Çin’de ortaya çıktıktan sonra, üç ay gibi kısa bir süre içerisinde tüm dünyayı etkisi altına almıştır. 12 Mart 2020 itibariyle Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen Covid-19 salgını; fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak dünya insanlığını tehdit etmeye devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; 12 Mayıs 2020 itibariyle, dünya genelindeki Covid-19 kaynaklı vaka sayısının 4 milyon 88 bin 848’e ulaştığı, ölüm sayısının ise 283 bin 153 olduğu görülmektedir. Türkiye’de ise ilk olarak 11 Mart 2020 tarihinde görülen Covid-19 vakasından 12 Mayıs 2020 tarihine kadar geçen süre zarfında; toplam vaka sayısı 141 bin 475 iken, Covid-19 kaynaklı toplam ölüm sayısı ise 3 bin 894 olarak belirtilmektedir. Bu çalışmanın amacı; güncel veriler ve literatür ışığında, Covid-19 pandemisini genel olarak değerlendirmek ve pandemi sürecinin, dünyadaki diğer ülkelerle birlikte Türkiye’deki etkisini de dikkate alarak, çıkarımlarda bulunmaktır.

Keywords

Koronavirüs, Covid-19, Pandemi, Türkiye

References

• AA. (2020a). A’dan Z’ye Kovid-19 rehberi. https://www.aa.com.tr/tr/kategori-sayfasi-manset/adan-zye-kovid-19-rehberi/1777116 (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2020).
• AA. (2020b). Çin’den gelen uçuşlar şubat sonuna kadar durdurulacak. https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/saglik-bakani-koca-cinden-gelen-butun-ucuslarin-ay-sonuna-kadar-durdurulmasi-kararini-aldik/1722807 (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• AA .(2020c). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Normal hayata dönüşü kademe kademe başlatacağız. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-normal-hayata-donusu-kademe-kademe-baslatacagiz/1828617 (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• AA. (2020d). Türkiye’nin koronavirüsle mücadele politikasına ‘Bilim Kurulu’ yön veriyor. https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/turkiyenin-koronavirusle-mucadele-politikasina-bilim-kurulu-yon-veriyor/1777215 (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2020).
• ALJAZEERA. (2020). Timeline: How the new coronavirus spread. https://www.aljazeera.com/news/2020/01/timeline-china-coronavirus-spread-200126061554884.html (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• Aslan, R. (2020) Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Covid-19. Ayrıntı Dergisi, 8(65): 35-41.
• Boyd, K. M. (2000). Disease, illness, sickness, health, healing and wholeness: exploring some elusive concepts. Medical Humanities, 26(1): 9-17.
• Carrasco-Hernandez, R., Jacome, R., Vidal, L. ve Leon, P. (2017). Are RNA Viruses Candidate Agents for the Next Global Pandemic? A Review. ILAR Journal, 58(3): 343-358.
• CNNTÜRK. (2020). İşte Türkiye'nin salgın boyunca tıbbi yardım gönderdiği ülkeler. https://www.cnnturk.com/dunya/iste-turkiyenin-salgin-boyunca-tibbi-yardim-gonderdigi-ulkeler?page=1 (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• DAILY SABAH. (2020). China virus sends shockwaves across travel sector, including in Turkey. https://www.dailysabah.com/tourism/2020/01/28/china-virus-sends-shockwaves-across-travel-sector-including-in-turkey (Accessed: 10 May 2020).
• EURONEWS. (2020). Dünyada Covid-19: İlk 4 ayında neler yaşandı? Salgının seyri ne durumda? https://tr.euronews.com/2020/05/04/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• Gire, S.K., Goba, A., Andersen, K.G.,…, Sabeti, P.C. (2014). Genomic surveillance elucidates Ebola virus origin and transmission during the 2014 outbreak. Science, 345 (6202): 1369-1374.
• Johns Hopkins Medicine. (2020). Coronavirus COVID-19 (SARS-CoV-2). https://www.hopkinsguides.com/hopkins/view/Johns_Hopkins_ABX_Guide/540747/all/Coronavirus_COVID_19__SARS_CoV_2_ (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• Merriam-Webster. (2020). Outbreak vs. Epidemic: Spreading Illness. https://www.merriam-webster.com/words-at-play/spanish-flu (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2020).
• Petersen, L.R., Jamieson, D.J., Powers, A.M. ve Honein, M.A. (2016). Zika Virus. The New England Journal of Medicine, 374 (16): 1552-1563.
• Raoult, D., Mouffok, N., Bitam, I., Piarroux, R. ve Drancourt, M. (2013). Plague: History and contemporary analysis. Journal of Infection, (66): 18-26.
• Schwetz, T.A. ve Fauci, A.S. (2018). The Extended Impact of Human Immunodeficiency Virus/AIDS Research. The Journal of Infectious Diseases, 2018(20): 1-4.
• Scully, J. L. (2004). What is a disease? EMBO Reports, 5(7): 650-653.
• Hasöksüz, M., Kiliç, S. ve Saraç, F. (2020). Coronaviruses and SARS-CoV-2. Turkish Journal of Medical Sciences, 2020(50): 549-556.
• Merriam-Webster. (2020). When Does an Outbreak Become an Epidemic? https://www.merriam-webster.com/words-at-play/spanish-flu (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2020).
• Muccari, R., Chow, D. ve Murphy, J. (2020). Coronavirus timeline: Tracking the critical moments of COVID-19. https://www.nbcnews.com/health/health-news/coronavirus-timeline-tracking-critical-moments-covid-19-n1154341 (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2020).
• Schwetz, T.A. ve Fauci, A.S. (2019). The Extended Impact of Human Immunodeficiency Virus/AIDS Research. The Journal of Infectious Diseases, 219(1): 6-9.
• Scully, J. L. (2004). What is a disease? EMBO Reports, 5(7): 650-653.
• T.C. İçişleri Bakanlığı. (2020). Koronavirüs Salgını ile Mücadele Kapsamında Pazar/Satış Yerleri İle İlgili Ek Genelge. https://www.icisleri.gov.tr/koronavirus-salgini-ile-mucadele-kapsaminda-pazar-satis-yerleri-ile-ilgili-ek-genelge (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2020).
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020a). COVID-19 - Yeni Koronavirüs Hastalığı Güncel Durum. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/ (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2020).
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020b). COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Rehberi. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/COVID-19_Rehberi.pdf (Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2020).
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020c). Günlük Covid19 Tablosu. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/gunluk-vaka.html (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020d). Türkiye’deki Güncel Durum. https://covid19.saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• TDK. (2020). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/?kelime= (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• TTB. (2020). Covid-19 Pandemisi İki Aylık Değerlendirme Raporu. https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/covid19-rapor.pdf (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2020).
• TÜBA. (2020). COVID-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. http://www.tuba.gov.tr/files/yayinlar/raporlar/Covid-19%20Raporu-revize.pdf (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• TÜBİTAK. (2020). Türkiye’de Durum. https://covid19.tubitak.gov.tr/turkiyede-durum (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• UNESCWA. (2020) 74 million in the Arab region at risk of COVID-19 due to lack of access to a handwashing facility. https://www.unescwa.org/news/escwa-74-million-arab-region-risk-covid-19-due-lack-access-handwashing-facility (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• WHO. (1946). The International Health Conference. New York: 19 Haziran‐22 Temmuz.
• WHO. (2018). Managing epidemics: Key facts about major deadly diseases. https://www.who.int/emergencies/diseases/managing-epidemics/en/ (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• WHO. (2020a). Rolling updates on coronavirus disease (COVID-19). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/events-as-they-happen (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2020).
• WHO. (2020b). Q&A on coronaviruses (COVID-19). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-coronaviruses (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2020).
• WHO. (2020c). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2020).
• WHO. (2020d). WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. https://covid19.who.int/ (Erişim Tarihi: 12 May 2020).
• WHO. (2020e). Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report – 52. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200312-sitrep-52-covid-19.pdf?sfvrsn=e2bfc9c0_4 (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• WORLOMETER. (2020). Covid-19 Coronavirus Pandemic. https://www.worldometers.info/coronavirus/ (Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2020).
• Xu, X., Yu, C., Zhang, L., Luo, L. ve Liu, J. (2020). Imaging features of 2019 novel coronavirus pneumonia. European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging, 47: 1022-1023