Alana Özgü Risk Alma Ölçeği- Kısa Formu’nun (DOSPERT) Türkçeye Uyarlama Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 30 Sayı: 3, 107 - 120, 07.11.2019

Sırrı Cem Dinç , Özge Yavaş Tez

https://doi.org/10.17644/sbd.471304

Cited By: 2

Öz

 Bu çalışmanın
amacı Alana Özgü Risk Alma Ölçeği (DOSPERT)’in psikometrik özelliklerini
araştırmaktır. Araştırmanın örneklemi dilsel eşdeğerlik çalışması 30,
test-tekrar test ve ölçüm güvenirliği 54, yapı geçerliği farklı kategorilerde
(hava, kara, su) yer alan 510 doğa ve macera rekreasyonu katılımcısından
oluşmaktadır. DOSPERT’in
Türkçe’ye uyarlanması sürecinde öncelikle ölçeğin dilsel eşdeğerliği incelenmiş
ve Türkçe ile İngilizce formdan elde edilen puanlar arasında pozitif yönde
güçlü ve anlamlı korelasyonlar saptanmıştır. Açımlayıcı ve Doğrulayıcı faktör
analizi sonucunda, DOSPERT’in
Türk kültürü için orijinal ölçekle tutarlı olarak beş faktörlü yapısı
doğrulanmış ve yirmi beş madde olarak geçerliliği ispatlanmıştır. Güvenirlik
analizi sonucunda, ölçeğin iç tutarlılık katsayıları (Cronbach Alpha (α) etik
.78, finansal .78, sağlık/güvenlik .76, rekreasyonel .78, sosyal .75, toplam
ölçek .86) ve test-tekrar test güvenirlik (n=54, etik .46, finansal .67,
sağlık/güvenlik .78, rekreasyonel .72, sosyal .34 ve toplam ölçek .78), ölçüm
güvenirliği (t=1.288, p=.203, p>.05) olarak bulunmuştur. Araştırmadan elde
edilen bulgulara dayanarak, DOSPERT’in doğa ve macera rekreasyonu alanında
kullanılabilecek yeterli psikometrik özelliklere sahip bir ölçme aracı olduğu
söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

DOSPERT, Risk Alma, Macera

The Adaptation Study Into Turkish of Domain Specific Risk Taking Scale-Short Form (DOSPERT-30)

Öz

The purpose of this research
is to study the psychometrical features of the A-Domain Spesific Risk Taking
(DOSPERT) scale. The sample of the study includes linguistic equivalence of the
scale,  test-retest and measurement
reliability were conducted with 30 and 54 participants respectively. Construct
validity was also carried out on 510 participants from different outdoor
adventure categories (from air, land and water-based). In Turkish adaptation
process of DOSPERT, its language equivalence was assessed and strong positive
and significant correlations were obtained between Turkish and English
versions. Explanatory and Confirmatory factor analysis showed, a five-factor
structure confirmed for Turkish culture consistent with the original scale of
DOSPERT and has proved valid as twenty-five item unlike the original.
Reliability analyses showed, internal consistency coefficients (Cronbach Alpha
(α) ethical .78, financial .78, health/safety .76, recreational .78, social
.75, and total scale .86) and test-retest reliability (n=54, ethical .46,
financial .67, health/safety.78, recreational .72, social .34 and  total scale .78) and measurement reliability
(t=1.288, p=.203, p>.05) were found. Based on these results, it can be said
that DOSPERT is an instrument that has sufficient psychometric properties can
be used in the field of outdoor adventure recreation.

Anahtar Kelimeler

DOSPERT, Risk taking, Adventure

Kaynakça

• Aktaş, İ. (2014). Farklı branşlarda spor yapan ve spor yapmayan bireylerin benlik saygısı ve risk alma düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• American Sports Data. (2002). “Generation Y” drives increasingly popular “extreme” sports. Sector Analysis Report, http://www.americansportsdata.com/prextremeactionsports.asp.
• Arbuckle,J.L. (2012). IBM SPSS Amos 19 User‘s Guide. www.amosdevelopment.com/download/amos.pdf.
• Arnett, J. (1992). Socializition and adolescent reckless behavior: a reply to jessor. developmental rewiew. 12, 39-409.
• Arnett, J., Balle-Jensen, L. (1993). Cultural bases bases of risk behavior: danish adolescent. Child Development. 64, 1842-1855.
• Avcı, D.E. (2007). Beyin temelli öğrenme yaklaşımının 7. sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersindeki başarı, tutum ve bilgilerinin kalıcılığı üzerine etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bagby R.M., Parker J.D.A., Taylor G.J.. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale-I Item selection and cross validation of the factor structure. J Psychosom Res. 38, 23-32.
• Bagby R.M., Taylor G.J., Parker JDA. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale: II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. J Psychosom Res. (38), 33-40.
• Bayar, N. (1999). Ergenlerde risk alma davranışı: iç tepkisellik, aile yapısı ve demografik değişkenler açısından gelişimsel bir inceleme. Yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Blais, A-R. And E. U. Weber. (2006). A Domain-Specific Risk-Taking (DOSPERT) Scale for Adult Populations. Judgment And Decision Making, 1, 33-47.
• Blais, A.R., Weber, E.U. (2002). Testing invariance in risk taking: a comparison between anglophone and francophone groups, Scientific Series. 25, 1-28.
• Brymer, E., Schweitzer, R. (2013) The search for freedom in extreme sports: A phenomenological exploration. Psychology of Sport and Exercise 14 865-873
• Britt, T., Garrity, M.J. (2006). Attributions and personality as predictors of the road rage response. British Journal of Social Psychology. 45, 127–147.
• Büyüköztürk, Ş. (2011) . Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Yayınevi, 181.
• Byrnes, J.P., Miller, D.C., Schafer, W.D. (1999). Gender differences in risk taking: a meta-analysis. Psychology Bullettin. (125), 367-383.
• Chen, C., Greenberger, E., Lester, J., Dong, Q., Guo, M.S. (1998). A cross-culturel study of family and peer correlates of adolescent misconduct. developmental psychology. 34, 770-781.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
• Creyer, E.,H., Ross, W.,T., Evers D. (2003) Risky recreation: an exploration of factors influencing the likelihood of participation and the effects of experience, Leisure Studies 22(3),239–253.
• Davis, E.C., Nur, H., Ruru, S.A.A. (1994). Helping teachers and students understand learning styles. English Teaching Forum. 32 (3), 1-17.
• Demirhan G., Aşçı H.F., Kangalgil., Saraçbaşı M.O. (2014). Extrem sporları risk algısı ve çekicilik ölçeği. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi. 25(1), 11–22.
• Dickson, T., Dolnicor, S. (2004). No risk, no fun: the role of perceived risk in adventure tourism. University Of Wollongong. Research Online. Web: http://ro.uow.edu.au/commpapers, 1-11.
• Dinç, S.C. (2006). Doğa sporları etkinliklerine ilişkin liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Du, X., Li, J., Du. X. (2014).Testing risk-taking behavior in chinese undergraduate students. Plos One. 9(5), 1-8.
• Emmons, R.A. (1981). Relationship between narcissism and sensation seeking. Psychological Reports.(48), 247–250.
• Ermer, E., Cosmides, L., Tooby J. (2008). Relative status regulates risky decision making about resources İn men: evidence for the co-evolution of motivation on cognition evolution and human behavior. 29, 106-118.
• Field, A. (2009). Discovering statistic: using spss. Sage.Los Angeles.
• Foster, J.D., Misra, T.A., Reidy, D.E. (2007). Narcissists are approach-oriented toward their money and their friends. Journal of Research in Personality.
• Foster, J.D.,Trimm, R.F. (2008). On being eager and uninhibited: narcissism and approach–avoidance motivation. Personality and Social Psychology Bulletin, 34, 1004–1017.
• Foster, J.D., Shenesey, J.W., Goff, J.S. (2009). Why do narcissists take more risk? testing the roles of perceived risks and benefits of risky behaviors. Personality And Individual Differences, 47, 885-889.
• Gençtanırım, D. (2014). Riskli davranışlar ölçeği üniversite formu: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Journal of Measurement And Evaluation In Education And Psychology, 5 (1), 24-34.
• Gezeri M., İlhan M., Şahin F.İ. (2014). Sosyal bilgiler odaklı akademik risk alma ölçeği (soaraö) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 4(1), 125-164.
• Greene, K., Krcmar, M., Walters, L.H., Rubin, D.L., Hale, L. (2000). Targetting adolescent risk-taking behaviors: the contributions of egocentrism and sensation-seeking. Journal of Adolescence, (23), 439-461.
• Gülcan, B. (2004). Macera turizminin kapsamı ve macera turizminde kaza riski. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 3.
• Güleç, H., Köse, S., Güleç, M.Y., Çitak, S., Evren, C., Borckardt, J., Sayar, K. (2009). Rehability and factorial validity of the turkish version of the 20-ıtem Toronto Alexithymia Scale (TAS-20).Klinik Psikofarmokoloji Bülteni. 19 (3), 1-7.
• Gürsel S. (2010). Tehlikeyi kanıksama ve risk alma arasındaki ilişkinin özel güvenlik personeli üzerinde incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü. Güvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı. Ankara.
• Harris, C.R., Jenkins, M. (2006). Gender differences İn risk assessment: why do women take fewer risk than men?. Judgment And Decisions Making, 1(1), 48-63.
• Hoe, S.L. (2008). Issues and procedures İn adopting structural equation modeling technique. Journal of Applied Quantitative Methods, 3(1), 76-83.
• Howard, R.A. (2009). A case study of the ottowa valley whitewater rafting Industry: standards and risk mangement. Brock Universiy. Submitted In Partial Fulfillment Of The Requirements Forth He Degree Of Master Of Arts In Appired Health Sciences.
• Huck, S. W. (2012). Reading statistics and research (6th edition.). Boston, MA. Pearson Education.
• Kandel, D.B. (1985). On processes of peer ınfluences İn adolescent drug use: a developmental perspective. Alcohol and Substance Abuse In Adolescence, 139-163.Kazel, Y. (2001). Erinlik grubu öğrencilerinin risk almaya yönelik davranışı ve öğretmenlerinin algılaması. Yüksek lisans tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Kerr, J.,H., Mackenzie, S., H. (2012). Multiple motives for participating in adventure sports. Psychology of Sport and Exercise, 13, 649-657
• Keyes, R. (1985). Chancing it: why we take risks. boston: little brown and company publishers, 41-43.
• Korkmaz H. (2002). Fen Öğretiminde Proje Tabanlı Öğrenmenin Yaratıcı Düşünme, Problem Çözme ve Akademik Risk Alma Düzeylerine Etkisi (Doktora Tezi).Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lakey, C. E., Rose, P., Campbell, W. K., & Goodie, A. S. (2008). Probing the linkbetween narcissism and gambling: the mediating role of judgment and decision-making biases. Journal of Behavioral Decision Making, 21, 113–137.
• Llewellyn, D.J. , Sanchez, X. (2008). Individual differences and risk taking in rock climbing. Psychology of Sport and Exercise, 9, 413-426.
• Llewellyn, D.J. , Sanchez, X., Asghar, A., Jones, G. (2008). Self efficacy, risk taking and performance in rock climbing. Personality And Individual Differences, 45(1), 75-76.
• Lee, T.H.; Tseng, C.H.; Jan, F.H. (2015). Risk-taking attitude and behavior of adventure recreationists: a review. Tour. Hosp. 4, 1–3.
• Lozano, L., Megias, A., Catena, A., Perales, J.C., Balruschat, S., Candido, A. (2017). Spanish validation of The Domain-Specific Risk Taking (DOSPERT-30) Scale, Psicothema. 29(1), 111-118.
• Meydan, C.H., Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulaması. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Mishra, S., Lalumiere, M.L. (2011). Individual diferences in risk propensity: association between personality and behavioral measures of risk. Personality And Individual Differences, 50, 869-873.
• Mishra, S., Martin, L.L. (2010). You can’t always get what you want: the motivational effect of need on risk-sensitive decision making. Department of Psychology. Universty of Lethbridge. Journal of Expermental Social psychology, 46, 605-611.
• Paetsch, J.J., Bertrand, L.D. (1997). The relationship between peer,social and school factors and delinquency among youth. Journal of School Health, 67, 27-32.
• Pain, M. T. G., & Pain, M. A. (2005). Essay: risk taking in sport. The Lancet. (1), 366. http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(05)67838-5.
• Parsons, J.J., Siegel. A.W., Cousins, J.H. (1997). Late adolescent risk-taking: effects of perceived benefits and perceived risk on behavioral intentions and behavioral change. Journal of Adolescence, 20, 381-392.
• Rajola, E., O'Keefe, M. (1999). Philosophy in practice: a history of adventure programming. In J. C. Miles and S. Priest (Eds.). Adventure Programming. State College, PA: Venture, 45-53.
• Shoham, A., Rose, G. M., Kahle, L. R. (2000). Practitioners of risky sports: a quantitative examination. Journal of Business Research, 47, 237-251.
• Slanger, E., Rudestam, K.E. (1997). Motivation and disinhibition in high risk sports: sensetion seeking and self-efficacy. Journal of Research In Personality, 31(3), 355-374.Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine ilişkin giriş. Ekinoks yayınları. Ankara.
• Weber, E.U. (2001). Outdoor adventure tourism a review of research approaches, Annals of Tourism Research, 28 (2), 360-377.
• Weber, E.U., Blais, A.R., Betz, N. (2002). A Domain Specific Risk Attitude Scale: measuring risk perceptions and risk behaviors. Journal of Behaviroal Decision Making, 15, 263-290.
• Wilson, M., Daly, M. (1985). Compatitiveness risk taking and violence: the young male syndrome. Ethology And Sociobiology, 6, 59-73.
• Wu, J., Cheung, H.Y. (2014). Comfirmatory factor analysis of dospert scale with chinese university students. Psychological Reports: Mental and Physical Health, 114(1), 185-197.
• Vazire, S., Funder, D.C. (2006). Impulsivity and the self-defeating behavior of narcissists. Personality And Social Psychology Review, 10, 154–165.
• Yaman S., Köksal M.S. (2014). Fen öğrenmede zihinsel risk alma ve yordayıcılarına ilişkin algı ölçeği türkçe formunun uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(3).
• Yılmaz, T. (2000). Ergenlerde risk alma davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.Zweig, P. (1974). The adventurer: the fate of adventure ın the western world. London, UK: JM Dent and Sons Ltd., 1-41.