SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABETÇİ ÜSTÜNLÜK SAĞLAMADA KAYNAK TABANLI İHRACAT PERFORMANSI: TÜRKİYE İSO-500 İHRACATÇI İMALAT İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2015, Sayı: 21, 1 - 30, 01.06.2015

Nurhan Papatya Gürcan Papatya Ahmet Songur

Öz

Bu çalışma, Türkiye İSO-500 listesindeki yer alan ihracatçı işletmelerin “Kaynak Tabanlı İhracat Performansı”nın değerlendirilmesine yöneliktir. Türkiye İSO-500 ihracatçı imalat işletmelerinin kaynak ve yeteneklerinin, ihracat performansı üzerindeki etkisinin araştırılmasını amaçlamaktadır. Bu bağlamda Türkiye ihracatçı imalat işletmelerine bir anket uygulanmıştır. Kullanılabilir 196 anket analize tabi tutulmuştur. Elde edilen veriler ile doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizi yapılmıştır. Buna göre; doğrulayıcı faktör analizi ile kuramsal olarak ortaya koyulan modelin, istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde doğrulandığı görülmüştür. Araştırma hipotezlerini test eden regresyon analizi sonuçlarına göre; (a) deneyimsel kaynakların özellikle pazar payını etkilediği, (b) ölçek kaynaklarının ise, pazar payı ve kârlılık ölçütlerini etkilediği, (c) finansal kaynakların, pazar payı, kârlılık ve yeni ürün geliri performans ölçütleri üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu, (d) bilgi temelli yetenekler ile kârlılık arasında da, U şeklinde bir ilişki olduğu, ayrıca bilgisel yeteneklerin, yeni ürün gelirini olumsuz etkilediği izlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Rekabetçi Üstünlük, Kaynak Tabanlı Kuram, İhracat Performansı, Türkiye İSO-500, İhracatçı İmalat İşletmeleri

RESOURCE BASED EXPORT PERFORMANCE IN SUSTAINABLE COMPETATIVE ADVANTAGE: A SURVEY ON TURKEY ISO-500 EXPORTER MANUFACTURING ENTERPRISES

Öz

This research aims to analyse the exporter enterprises, which are in the list of Turkey İSO-500, in terms of “Resource-Based Export performance”. The main focus point of the study is to investigate the effect of resources and capabilities of exporter manufacturing enterprises in the list of İSO-500 on performance of export. In the study, a survey is applied to Turkish exporter manufacturing enterprises. Out of the survey, 196 applicable questionnaires are analysed. According to this; the theoretical model laid down in study is validated statistically by implementing confirmatory factor analysis. The results obtained via the research hypothesis testing regression analysis are; (a) the experimental resources have effect on market share (b) the scale resources affect market share and profitability criteria, (c) financial resources have a negative affect on market share, profitability and new product revenue performance criteria, (d) it is observed that there is a U shape relationship between profitability and knowledge-based capabilities moreover informational abilities have a negative effect on new product revenue.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Competitive Advantage, Resource Based Theory, Export Performance, Turkey İSO-500, Exporter Manufacturing Enterprises

Kaynakça

• AAKER, David A., Erich Joachimsthaler "The Brand Relationship Spectrum: The Key to the Brand Architecture Challenge", California Management Review, 2000, c. 42, S. 4, s. 8-23.
• AMATO, Louis H., Amato, Christie H., "The Effects of Firm Size and Industry on Corporate Giving", Journal of Business Ethics, 2007, c. 72, S. 1, s. 229-241.
• AMIT, Raphael, Schoemaker, Paul J.H., "Strategic Assets and Organizational Rent", Strategic Management Journal, 1993, c. 14, S. 1, s. 33-46.
• BAKER, William E., Sinkula, James M., "Market Orientation and the New Product Paradox", Journal of Product Innovation Management, 2005, c. 22, S. 6, s. 483-502.
• BARNEY, Jay B., “Firm Resources and Sustained Competitive Advantage”, Journal of Management, 1991a, c. 17, S. 1, s. 99-120.
• BARNEY, Jay B., Clark, Delwyn N., Resource Based Theory: Creating and Sustaining Competative Advantage, Oxford University Press, UK, 2007.
• BELLOA, Daniel C., Chelariub, Cristian, Zhang, Li, "The Antecedents and Performance Consequences of Relationalism in Export Distribution Channels", Journal of Business Research, 2003, c. 56, S. 1, s. 1-16.
• BİLGİLİ, Birsen, Sigorta Hizmetlerinde Marka Değeri: Hayat Sigortası Müşterileri Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum, 2007.
• CALANTONE, Roger J., Schmidt, Jeffrey B., Song, Michael X., "Controllable Factors of New Product Success: A Cross-National ComparİSOn", Marketing Science, 1996, c. 15, S. 4 s. 341-358.
• COLLIS, David J., Montgomery, Cynthia A., "Creating Corporate Advantage", Harvard Business Review, 1998, c. 76, S. 3, s. 71-83.
• COOPER, Robert G., Elko J. Kleinschmidt, "The Impact of Export Strategy on Export Sales Performance", Journal of International Business Studies, 1985, c. 16, s. 1, s. 37-55.
• DAY, George S., "An Outside-in Approach to Resource-Based Theories", Journal of the Academic Marketing Science, 2014,c. 42, s. 27-28. DAY, S. George, "The Capabilities of Market-Driven Organizations", Journal of Marketing, 1994, c. 58, s. 37-52.
• DHANARAJ, Charles, Beamish, Paul W., "A Resource Based Approach To The Study of Export Performance", Journa
• DIEFENBACH, Thomas, "Intangible Resources: A Categorial System of Knowledge and Other Intangible Assets", Journal of Intellectual Capital, 2006, c. 7, S. 3, s. 406-420.
• ENGEL, Schermelleh K., Moosbrugger, H., "Evaluating The Fit of Structural Equation Model: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measure", Methods of Psychological Research Online, 2003, C. 8, S. 2, s. 52.
• FAHY, John, "A Resource-Based Analysis Of Sustainable Competitive Advantage in a Global Environment”, International Business Review, 2002, c. 11, s. 57-78.
• FOLEY, Anthony, Fahy, John, "Towards a Further Understanding of the Development of Market Orientation in the Firm: A Conceptual Framework Based on the Market-Sensing Capability", Journal of Strategic Marketing, 2004, c. 12, S. 1, s. 219-230.
• GAVRONSKI, Iuri vd., "A Resource-Based View of Green Supply Management”, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 2011, c. 47, S. 6, s. 872-885.
• GENÇTÜRK, Esra F., Aulakh, Preet S., "Norms and Control-Based Governance of International Manufacturer Distributor Relational Exchanges", Journal of International Marketing, 2007, c. 15, S. 1, s. 92-126.
• GRANT, Robert M., "The Resource Based View of the Firm: Implications for Strategy Formulation", California Management Review, 1991, c. 33, S. 3, s. 114-135.
• GRIFFITH, David A., Michael, Harvey G., "A Resource Perspective of Global Dynamic Capabilities", Journal of International Business Studies, 2001, c. 32, S. 1, s. 597-606.
• HAAHTI, Antti vd., "Cooperative Strategy, Knowledge Intensity and Export Performance of Small and Medium Sized Enterprises", Journal of World Business, c. 40, S. 1, s. 124-138.
• HALL, Richard, "The Strategic Analysis of Intangible Resources", Strategic Management Journal, c. 13, S. 1, s.135-144.
• HENDERSON, Bruce D., "The Origin of Strategy", Harvard Busines Review, 1989, c. 1, S. 11, s. 139-145. http://www.iso.org.tr/Sites/1/content/500-buyuk-liste.html?j=6493030)
• IRINA V. Kozlenkova, Stephen A. Samaha, Robert W. Palmatier "ResourceBased Theory in Marketing", Journal of Academic Marketing Science, 2014, c. 42, S. 1, s. 1-21.
• KABAGAMBE, Levi Bategeka, Ogutu, Martin, Munyoki, Justus M., "Firm Competencies and Export Performance: A Study of Small and Medium Manufacturing Exporters in Uganda", European Scientific Journal, c. 8, S. 12, s. 48-67.
• KALAYCI, Şeref Ed:, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 3. Baskı, Asil Yayınları, Ankara, 2008, s. 405.
• KALEKA, Anna, "When Exporting Manufacturers Compete on the Basis of Service: Resources and Marketing Capabilities Driving Service Advantage and Performance", Journal of International Marketing, 2011, c. 19, S. 1, s. 40-58.
• KALEKA, Anne, "Studying Resource and Capability Effects on Export Venture Performance" Journal of World Business, 2012, c. 47, S. 1, s. 93-105.
• KAPLAN, Robert S., Norton, David P., Strateji Haritaları: Gayri Maddi Varlıkları Maddi Sonuçlara Dönüştürmek, Alfa Yayıncılık, İstanbul, 2006, s. 202.
• KATSIKEAS, Constantine S., Deng, Shengliang L., Wortzel, Lawrence H., "Perceived Export Success Factors of Small and Medium Sized Canadian Firms" Journal of International Marketing, 1997, c. 5, S. 4, s. 53-72.
• KATSIKEAS, Constantine S., Morgan, Robert E., "Differences in Perceptions of Exporting Problems Based on Firm Size and Export Market Experience", European Journal of Marketing, 1994, c. 28, S. 5, s. 17- 35.
• KNIGHT, Gary, "Entrepreneurship and Marketing Strategy: The SME Under Globalization", Journal of International Marketing, 2000, c. 8, S. 2, s. 12-32.
• KRUSH, Michael T., Sohi, Ravipreet S., Saini, Amit, "Dispersion of Marketing Capabilities: Impact on Marketing’s Influence and Business Unit Outcomes", Journal of the Academic Marketing Science, 2015, c. 43, S. 1, s. .32-51.
• LEVINTHAL, Daniel A., "Adaptation on Rugged Landscapes", Management Science, 1997, c. 43, S. 1, s. 934-950. LEVITT, Theodore, Marketing Myopia, Harward Business Review, 1960, c. 38, S. 1, s. 24-47.
• LIPPMAN, Steven A., Rumelt, Richard P., "Uncertain Imitability: An Analysis of Interfirm Differences in Efficiency Under Competition" The Bell Journal of Economics, 1982, c. 13, S. 2 s. 418-438.
• MADSEN, Tage Koed, "Successful Export Marketing Management: Some Empirical Evidence", International Marketing Review, 1989, c. 64, S. 1, s. 41-57
• MURRAY, Janet Y., Kotabe, Masaaki, Zhou, Joe Nan, "Strategic Alliance Based Sourcing and Market Performance: Evidence from Foreign Firms Operating in China", Journal of International Business Studies, 2005, c. 36, S. 2, s. 187-208.
• NAKTIYOK, Atılhan, Karabey, Canan Nur, "İşletmelerin Maddi Olmayan Kaynakları ve Çevresel Olumsuzluk Algıları ile Stratejik Yönelimleri Arasındaki İlişki", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2007, c. 62, S. 4, s. 203-225.
• NEIL A. Morgan, Anna Kaleka, Constantine S. Katsikeas, "Antecedents of Export Venture Performance: A Theoretical Model And Empirical Assessment", Journal of Marketing, 2004, c. 68, S. 1, s. 90-108.
• PAPATYA, Gürcan, Papatya, Nurhan, "Rekabet Becerisini Geliştirme Modeli Müşteri İlişkileri Yönetimi: Yeni Boyutun Potansiyeli ve Hedefleri", İnfomag İletişim ve Bilişim Dergisi, 2001, s. 50-55.
• PAPATYA, Gürcan, Papatya, Nurhan, Hamşioğlu, A.Buğra, "Yenilik Üretme Yeteneğinin İşletme Performansına Etkisi ve Bir Uygulama", 8-10 Mayıs 2014 Antalya 13.Ulusal İşletmecilik kongresi Bildiri Kitabı, C. 2, Marmara Ünv. Yayınevi, 2014, s. 1067-1074.
• PAPATYA, Nurhan, Kaynak Tabanlı Görüş: Kavramsal ve Kuramsal Yaklaşım, 2. Baskı, Asil Yayınları, Ankara, 2007.
• PAPATYA, Nurhan, Papatya, Gürcan, "Akıllı İşletmelerin Rekabeti Doğru Okuma Stratejisi Olarak Kaynak Tabanlı Görüş: Türk Otomotiv Sektörü İşletmelerinde Bir Değerleme", 16-18 Mayıs 2008 İKÜ, 16. Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, 2008, Antalya.
• PAPATYA, Nurhan, Papatya, Gürcan, "İhracat Pazarlama Yeteneklerinin İhracat Performansına Etkisi: Mermer Sanayi Sektörü İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama", 16-19 Kasım 2005, Doğu Akdeniz Üniversitesi 10. Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, s. 233- 277.
• PAPATYA, Nurhan, Papatya, Gürcan, "İşletmelerde Kaynakların Etkin Yönetilmesi: Azerbaycan İşletmelerine Yönelik Kaynak Tabanlı Bir Model Öneri ve Hazırlık Notlarının Değerlendirilmesi", Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi Bildirisi Kitabı, 2006, s. 202-209;
• PAPATYA, Nurhan, Papatya, Gürcan, Hamşioğlu, Buğra, "Yenilik, Pazar Yönlülük ve Örgütsel Öğrenmenin İşletme Performansına Etkisi: Tekstil Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir İşletmede Araştırılması", 7. Anadolu İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı, 2008, Çorum, s.463- 476.
• PAPATYA, Nurhan, Papatya, Gürcan, Songur, Ahmet, “Hizmet İşletmelerinde Pazar Yönlülük ve Turizm Sektörü İşletme Uygulamalarının Değerlendirilmesi: Isparta Örneği”, UETS'11 ve Göller Bölgesi Değerleri Çalıştayı, Turizmde Yeni Ufuklar Bildiriler Kitabı, 2011, s. 751-764
• PENROSE, Edith E., The Theory of the Growth of the Firm, Wiley, New York, 1959.
• PIERCY, Nigel, Kaleka, Anne, Katsikeas, Constantine S., "Sources of Competitive Advantage n High Performing Exporting Companies", Journal of World Business, 1998, c. 33, S. 4, s. 378-393.
• SLATER, Stanley F., Narver, John C., "Market Orientation and the Learning Organization" Journal of Marketing, 1995, c. 59, S. 3, s. 63-74.
• SLATER, Stanley F., Olson, E. M., "Market Orientation and the Learning Organization", Strategic Management Journal, 2000, c. 21, S. 1, s. 813-829.
• SONGUR, Ahmet, Kaynak Tabanlı İhracat Performansı: Türkiye İSO 500 İhracatçı İmalat İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Isparta: Süleyman Demirel Ünv. SBE (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 2015.
• SOUCHON, Anne L., Diamantopoulos, Adamantios, "A Conceptual Framework of Export Marketing Information Use: Key Issues and Research Propositions", Journal of International Marketing, 1996, c. 4, S. 3 s. 49-71.
• STYLES, Chris, Patterson, Paul G, Ahmed, Farid, "A Relational Model of Export Performance", Journal of International Business Studies, 2008, c. 39, S. 5, s. 880-900.
• TOFTEN, K., "The Influence of Export Information Use on Export Knowledge and Performance: Some Empirical Evidence", Marketing Intelligence and Planning, 2005, c. 23 S. 2, s. 200-219.
• ÜLGEN, Hayri, Mirze, Kadri S., İşletmelerde Stratejik Yönetim, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2004, s. 117-118.
• WALKER, Orville C., Ruekert, Robert W., "Marketing’s Role in the Implementation of Business Strategies: A Critical Review and Conceptual Framework", Journal of Marketing, 1987, c. 51, S. 3, s. 15-34.
• WALTERS, Peter G., Samiee, Saeed, "A Model for Assessing Performance in Small US Exporting Firms", Entrepreneurship: Theory and Practice, 1990, c. 15, S. 2, s. 33-50.
• WERNERFELT, Birger, "A Rational Reconstruction of the Compromise Effect: Using Market Data to Infer Utilities", Journal of Consumer Research, 1995, c. 21, S. 4, s. 627-633.
• WERNERFELT, Birger, "A Resource-Based View of the Firm", Strategic Management Journal, 1984, c.5, S. 1, s. 171-180.
• ZOLLO, Maurizio, Winter, Sidney G., "Deliberate Learning and the Evolution of Dynamic Capabilities", Organization Science, 2002, c. 13, S. 3, s. 339-351.
• ZOU, Shaoming, Fang, Eric, "The Effect of Export Marketing Capabilities on Export Performance: An Investigation of Chinese Exporters", Journal of International Marketing, 2003, c. 11, s. 4, 2012, s. 32-55.
• ZOU, Shaoming, Stan, Simona, "The Determinants of Export Performance: A Review of The Empirical Literature Between 1987 and 1997", International Marketing Review, 1998, c. 15, S. 1, s. 333-356.