YÜKSEKÖĞRETİMİN FİNANSMANINDA ALTERNATİF STRATEJİLER: DÜNYADAKİ UYGULAMALAR ve TÜRKİYE’DE MEVCUT DURUM ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2016, Sayı: 23, 269 - 290, 25.11.2016

Naif Fıratcan Çınar , Serpil Ağcakaya

Öz

Küreselleşmeyle birlikte, tüm ülkelerin yükseköğretim politikalarını
rekabetçi, yenilikçi bir şekilde dizayn etmeleri; alternatif finans yöntemleri
geliştirerek AR-GE ve bilimsel projelerini/çalışmalarını artırmalarının
Türkiye’de yükseköğretim sistemine önemli bir katkı sağlayacağının yanında
dış rekabette de ülkemizi ön sıralara getireceği değerlendirilmektedir.
Türkiye’de yükseköğretim sistemine bakıldığında gerek devlet
gerekse de vakıf yükseköğretim kurumlarında nicelik ve nitelik anlamında
önemli gelişmeler yaşandığı görülmektedir. Giderek artan yükseköğretim
kurumları sayıları ile bunların kontenjanları ve yükseköğretime ayrılan
kaynaklar bunların başındadır. Küreselleşmenin beraberinde getirdiği en
önemli kavram olan rekabetin de etkisiyle ülkelerin, yükseköğretim finansman
sistemlerinin gözden geçirilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, finansman yöntemleri, eğitim yönetimi

Kaynakça

• AKÇA, H., (2012), “Yükseköğretimin Finansmanı ve Türkiye İçin Yükseköğretim Finansman Modeli Önerisi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(1): 91-104.
• AKTAN, C. C., (2004), “İdeal Bir Üniversite İçin On Temel İlke”, Nasıl Bir Üniversite içinde (ed. Coşkun Can Aktan), , Değişim Yayınları. İstanbul.
• BAYKUL GÜVENCE, S., (2008), “Küreselleşen Dünyada Kalkınma Sürecindeki AB’deki ve Türkiye’deki Eğitim Finansmanının Karşılaştırılması”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• BAYRAKLI, H. vd., (2007), “Yükseköğretim Finansman Politikaları Ve Kurum Başarısına Etkisi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(1): 1-29.
• BOK, D., (2007), Piyasa Ortamında Üniversiteler Yükseköğretimin Ticarileşmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• BURAL, İ. N., (2007), “Avrupa Birliği Yükseköğretim Politikaları ve Türkiye (Avrupa Yükseköğretim Alanı, Erasmus ve Türkiye İlişkileri” Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• BUYRUKOĞLU, S., (2010), “Yükseköğretim Hizmetinin Finansmanı ve Devlet Üniversitelerinin Performansını Ölçmeye Yönelik Bir Analiz”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
• ÇİMEN, O., (2012), “Yükseköğretimde Talep-Finansman-Kalite İlişkisi”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 3(6): 159-182.
• DEMİRBAŞ, T., (2009), “Devlet Üniversitelerine Ödenek Tahsisinde Yeni Bir Yaklaşım: Performansa Bağlı Ödenek Tahsisi”, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 52: 59-75.
• DEMİRİZ, N., (2013), “Darülfünun’dan 2012’ye Yükseköğretimde Ücretli Eğitim”, VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınları, Sakarya.
• DEMİRTAŞ, B., (2008), “Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler”, Gazi Akademik Bakış, 1(2): 155-176.
• DURGUN, Ö., (2002), “Küreselleşen Dünyada Kalkınma Süreci Bağlamında Eğitim Harcamaları ve Türkiye Örneği”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ERDİL, E. vd., (2013), “Değişen Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Üniversite Örgütlenmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2): 95-127.
• ERDOĞAN, İ., (2001), “Ulusal Kalkınma ve Eğitim İlişkisi”, Liberal Düşünce Dergisi, 21, ss. 34-39.
• ERGUVAN, İ. D., (2010), “Vakıf Üniversitelerinin Türkiye Yükseköğretim Sistemine Etkilerinin İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• GÖLPEK, F., (2008), “Adalet ve Etkinlik Amaçları Bakımından Yükseköğretimde Finansman Politikası: Türkiye Örneği”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Bursa.
• GÖLPEK, F., (2010), “Yükseköğretimin Finansmanında Fayda-Maliyet Analizi”, EKEV Akademi Dergisi, 44:. 343-352.
• GÖLPEK, F., (2011), “Türkiye’de Yükseköğretimin Getirileri ve Fiyatı: Tıp Fakültesi Örneği”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(3): 134-141.
• GÜLCAN, M. G., (2010), Avrupa Birliği ve Eğitim, Pegem Akademi Yayınları Ankara.
• GÜNAY, D. ve GÜNAY, A., (2011), “1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1): 1-22.
• GÜRÜZ, K., (2003), Dünyada ve Türkiye’de Yükseköğretim, ÖSYM Yayınları Ankara.
• GÜVEN, İ., (2002), “Yeni Gelişmeler Işığında Yükseköğretimde Yapısal Dönüşümler”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(12): 92-110.
• İLAĞA, H., (2010), “Vakıf Yükseköğretim Kurumlarının Mali Özerkliği ve Vergilendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• İLYAS, İ. E., (2012), “Yükseköğretimin Finansmanı: Türkiye İçin Model Önerisi”, Kalkınma Bakanlığı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü (Uzmanlık Tezi), Ankara.
• İNANDI, Y., (2005), “AB Ülkeleri Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminde Eğitimin Yönetimi ve Finansmanı”, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• KARACAN, A. R., (2004), “Türkiye’de ve Bazı Ülkelerde Yükseköğretim Kurumlarının Temel İşlevi ve Merkezî Düzenlemeye Karşı Üniversitelerin Kurumsal Özerklik Beklentileri”, Ege Akademik Bakış, 4(12): 1-13.
• KARATAŞ, S., (2006), “Türkiye’de Yükseköğretim Finansman Politikaları ve Kurum Başarısına Etkisi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Afyonkarahisar.
• KAVAK, Y., (2011), “Türkiye’de Yükseköğretimin Görünümü ve Geleceğe Bakış”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2): 55-58.
• KESİK, A., (2003), Yükseköğrenimde Yeni Bir Finansman Modeli Önerisi, Maliye Bakanlığı APK Kurulu Yayını, Ankara.
• KOCABIÇAK, Ü. ve ÇETİNTAŞ, İ., (2011), “Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Yeni Bir Yaklaşım: 3 Kazan Metodu”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar (UYK-2011) 27-29 Mayıs 2011, İstanbul, 3: 2251-2255.
• MERİÇ, M., (1995), “Türkiye’de Yükseköğretim Hizmetlerinin Finansmanına Alternatif Yaklaşımlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• MERİÇ, M., (1998), “Türkiye’de Yükseköğretimde Finansman Sorunu”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1): 49-66.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, (1996), 15. Milli Eğitim Şurası, MEB Basımevi. İstanbul.
• MUTLUER, M. K., (2008), Türkiye’de Yükseköğretimin Başlıca Sorunları ve Sorunlara Çözüm Önerileri, Maliye Bakanlığı SGB Yayını Ankara.
• NARDALI, S. ve TANYERİ, M., (2011), “Yükseköğretimde Markalaşma”, İşletme Fakültesi Dergisi, 12(2): 309-319.
• OCAK, A., (2009), “Küresel Yükseköğretim Pazarı ve Güncel Eğilimler”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• ÖZER, M., (2012), “Türkiye’de Uluslararası Öğrenciler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1): 10-13.
• SAKINÇ, S. ve AYBARÇ BURSALIOĞLU, S., (2012), “Yükseköğretimde Küresel Bir Değişim: Girişimci Üniversite Modeli”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1): 92-99.
• SARUÇ, N. T., (2011), “Yarı Kamusal Mal Olarak Yükseköğretimin Finansmanı ve Finansman Modellerinin Algılanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaş Görüşleri”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar, İstanbul.
• SÖYLER, İ., (2009), “Yükseköğretimin Finansmanı: Yeni Beklentiler ve Hedefler Işığında Normatif Bir Yaklaşım”, Sayıştay Dergisi, 72: 3- 26.
• TÖSTEN, R. ve EKİNCİ, İ., (2012), “Japon Eğitim Sisteminde Yükseköğretim”, The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 5(8): 1185-1196.
• YAŞAR, B. B., (2002), “Vakıf Üniversitelerinin Türk Yükseköğretim Sistemindeki İşlevlerinin ve Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi”, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gaziantep.
• YÜKSEL, S., (2002), “Yükseköğretimde Eğitim-Öğretim Faaliyetleri ve Örtük Program”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1): 361-370.