MAMOGRAFİ SAĞLIK TEKNOLOJİSİ ile MEME KANSERİ TARAMA PROGRAMININ KLİNİK ETKİLİLİĞİNİN META ANALİZ YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Sayı: 28, 401 - 430, 31.10.2017

Arzu Yiğit , Ramazan Erdem

Öz

Meme kanseri, dünyada milyonlarca kadını etkileyen, en sık görülen
ve en çok ölüme neden olan önemli bir halk sağlığı problemidir. Meme
kanserinin erken evrede tespit etmek ve meme kanserine bağlı ölümleri
azaltmak için mamografi sağlık teknolojisi altın standart olarak kabul
edilmektedir. Ancak mamografi sağlık teknolojisi ile meme kanseri
taramasının meme kanserine bağlı ölümleri azaltmadığı, maliyet etkili
olmadığı ve hatta bu teknoloji kullanmanın zararlı olduğu yönünde tartışmalar
bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı; mamografi sağlık teknolojisi ile meme
kanseri taramasının kadınlarda mortalite hızını ne kadar düşürdüğünü meta
analizi yöntemiyle tespit etmektir. Araştırmanın örneklemini meme kanseri
taraması yaptıran vaka grubunda 4.886.684, kontrol grubunda ise meme
kanser taraması yapılmayan 4.332.659 kadın oluşturmaktadır. Araştırmada
mamografi sağlık teknoloji ile meme kanseri taramasının etkinliğini tespit
edebilmek için odds oranı (OR) ve relatif risk (RR) hastalık risk (etki) ölçütleri
olarak alınmıştır. Araştırmada meme kanseri taramasında sabit ve rastgele etki
modelinde; mantel-haenszel, peto ve ters varyans istatistiki yöntemleri
kullanılarak 39-49; 50 ≥; 40-74 yaş grubu ve 7 yıl boyunca takip edilen
araştırmalarının alt grup bazında meta analizi yapılmıştır. Sonuç olarak
araştırmaya dahil edilen çalışmaların bulguları meta analizi yöntemi ile
birleştirildiğinde mamografi sağlık teknoloji ile meme kanseri taramasının;
39-49 yaş grubunda %2, 50 ≥ yaş grubunda %38, 40-74 yaş grubunda %17, 7 yıl boyunca takip edilen kadınlarda %20 ve bu alt grupların birleştirilmesinde
%18 oranında mortalite hızını düşürdüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Teknolojisi Değerlendirme, Meme Kanseri Taraması, Mamografi, Meta Analiz

Kaynakça

• Açıkel, C., (2009), Meta-Analiz ve Kanita Dayali Tip’taki Yeri, Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 19(2), 164–172.
• Allen, N., Pichler, F., Wang, T., Patel, S., Salek, S. (2013), Development of archetypes for non-ranking classification and comparison of European National Health Technology Assessment Systems, Health Policy, 113(3), 305–12.
• Akgöz, S., Ercan, İ., Kan, İ. (2004), Meta Analizi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30 (2), 107 – 112.
• Alexander, F. E., Anderson, T. J., Brown, H. K., Forrest, A. P. M., Hepburn,et al., (1994), The Edinburgh randomised trial of breast cancer screenng : results after 10 years of follow-up. Breast Journal Cancer, 70, 542–548.
• Alexander, FE, Anderson, TJ, Brown, HK, Forrest, APM, Hepburn, et al. (1999), 14 years of follow-up from the Edinbugh randomised trial of breast-cancer screening, The Lancet, 353(9168), 1903–1908.
• Allgood, P. C., Warwick, J., Warren, R. M. L., Day, N. E.,Duffy, S. W. (2008), A case-control study of the impact of the East Anglian breast screening programme on breast cancer mortality, British journal of cancer, 98(1), 206–9.
• Andersson, I., Aspegren, K., Janzon, L., Landberg, T., Lindholm, K., Linell, F.,Sigfusson, B. (1988), Mammographic screening and mortality from breast Malmo mammographic screening trial the, 297.
• Aslan, F. E.,Gürkan, A. (2007), Kadınlarda Meme Kanseri Risk Düzeyi. Meme Sağlığı Dergisi, 3(3), 63–68.
• Bakioğlu, A., Özcan, Ş. (2016), Meta Analizi, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara
• Balcı, S., Baydemir, C. (2015), Sağlık Bilimlerde Meta Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 9–11.
• Bjurstam, N., Bjorneld, L., Duffy, S. W., Smith, T. C., Cahlin, E., Eriksson, O., et al., (1998). The Gothenburg Breast Screening Trial: First Results on Mortality, Incidence, and Mode of Detection for Women Ages 39-49 Years at Randomizatio,. Obstetrical & gynecological survey, 53(3), 155-156.
• Bjurstam, N., Björneld, L., Warwi ck, J., Sala, E., Duffy, S. W., Nyström, L.,Wahlin, T. (2003), The Gothenburg breast screening trial. Cancer, 97(10), 2387–2396. doi:10.1002/cncr.11361 Chu, K. C., Smart, C. R., Tarone, R. E. (1988), Analysis of breast cancer mortality and stage distribution by age for the Health Insurance Plan clinical trial, Journal of the National Cancer Institute, 80(14), 1125- 1132.
• Elbarbary, M. (2010), Health technology assessment (HTA) in cardiac field, Journal of the Saudi Heart Association, 22(2), 77–84. doi:10.1016/j.jsha.2010.02.012
• Ferlay, J., Soerjomataram, I., Dikshit, R., Eser, S., Mathers, C., Rebelo, M., Bray, F. (2015), Frisell, J., Lidbrink, E., Hellström, L., Rutqvist, L. E. (1997), Followup after 11 years--update of mortality results in the Stockholm mammographic screening trial, Breast cancer research and treatment, 45(3), 263–70. Greif, J. M. (2010), Mammographic screening for breast cancer: An invited review of the benefits and costs, Breast (Edinburgh, Scotland), 19(4), 268–72.
• Kahveci, R., Mahmut, T. (2010), Kanıta Dayalı Sağlık Politikası ve Sağlık Teknolojilerinin Değerlendirilmesi, Turkiye Klinikleri, v(6), 2020– 2024. Kalager, M., Adami, H., Bretthauer, M. and Tamimi, R. (2012), Overdiagnosis of Invasive Breast Cancer Due to Mammography Screening: Results From the Norwegian Screening Program. Annals of Internal Medicinel, 156(7), 491–499.
• Karaçam, Z. (2013), Sistematik Derleme Metodolojisi: Sistematik Derleme Hazırlamak İçin Bir Rehber, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(1), 26–33. Kayhan, A., Aribal, E., (2014), Meme Kanseri Taraması: Neden Yapıyoruz? Ne Zaman? Değerlendirmede Yaşanan Sorunlar, Türk Radyoloji Seminerleri, 2(2), 230–240. Kılıç, S. (2016), Meta Analizi Anlama ve Yorumlama, Journal of Mood Disorders, 6(2), 93–98. Leandro, G. (2005), Meta-analysis in medical Research: the handbook for the understanding and practice of meta-analysis, USA: Blackwell Publishing Ltd. Özmen, V. (2008), Breast cancer in the world and Turkey. Meme Sağlığı Dergisi, 4, 7–12.
• Miller, A. B., Baines, C. J., To, T., Wall, C. (1992a), Canadian National Breast Screening Study: 1. Breast cancer detection and death rates among women aged 40 to 49 years, Cmaj: Canadian Medical Association Journal, 147(10), 1459. Miller, A. B., Baines, C. J., To, T., Wall, C. (1992b), Canadian National Breast Screening Study: 2. Breast cancer detection and death rates among women aged 50 to 59 years. Canadian Medical Association Journal, 147(10), 1477–1488.
• Miller, A. B., To, T., Baines, C. J., Wall, C. (2000), Canadian National Breast Screening Study-2: 13-year results of a randomized trial in women aged 50-59 years, J Natl Cancer Inst, 92(18), 1490–1499. Miller, A. B., To, T., Baines, C. J., Wall, C. (2002), The Canadian National Breast Screening Study-1 : Breast Cancer Mortality after 11 to 16 Years of Follow-up, Annals of Internal Medicine, 137, 305–312.
• Moss, S. M., Cuckle, H., Evans, A., Johns, L., Waller, M. and Bobrow, L. (2006), Effect of mammographic screening from age 40 years on breast cancer mortality at 10 years’ follow-up: a randomised controlled trial, The Lancet Oncology, 368(9552), 2053–2060. Moss, S. M., Wale, C., Smith, R., Evans, A., Cuckle, H., Duffy, S. W. (2015), Effect of mammographic screening from age 40 years on breast cancer mortality in the UK Age trial at 17 years’ follow-up: A randomised controlled trial, The Lancet Oncology, 16(9), 1123– 1132.
• Nyström L, Larsson L-G. (1993a), Breast cancer screening with mammography, The Lancet 1993;341:1531–1532 Nyström, L., Andersson, I., Bjurstam, N., Frisell, J., Nordenskjöld, B. and Rutqvist, L. E. (2002). Long-term effects of mammography screening: Updated overview of the Swedish randomised trials. Lancet, 359(9310), 909–919. Nyström, L., Wall, S., Rutqvist, L. E., Lindgren, A., Lindqvist, M., Rydén, S.,Tabár, L. (1993b). Breast cancer screening with mammography: overview of Swedish randomised trials. The Lancet, 341(8851), 973- 978.
• Nyström, L., Wall, S., Rutqvist, L. E., Lindgren, A., Lindqvist, M., Rydén, S., Tabár, L. (1993c). Breast cancer screening with mammography: overview of Swedish randomised trials (Göteborg 1982b) The Lancet, 341(8851), 973-978. Shapiro, S. (1977), Evidence on screening for breast cancer from a randomized trial, Cancer, 39(6 Suppl), 2772–2782.
• Petitti DB (2000), Meta-analysis, decision analysis and cost-effectiveness analysis. Methods for quantitative synthesis in medicine. Second Edition. Oxford University Press. pp: 190-2001 Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2012), Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları., http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/meme.pdf (01.07.2016).
• Tabar L, Gad A, Holmberg L, Ljungquist U., (1985a) Significant reduction in advanced breast cancer. Results of the first seven years of mammography screening in Kopparberg, Sweden. Diagnostic Imaging in Clinical Medicine,54 (3-4):158–64
• Tabar, L., Gad, A., Holmberg, L. H., Ljungquist, U., Group, K. C. P., Fagerberg, et al.,(1985b). Reduction in mortality from breast cancer after mass screening with mammography: randomised trial from the Breast Cancer Screening Working Group of the Swedish National Board of Health and Welfare. The Lancet, 325(8433), 829-832.
• Tabar, L., Fagerberg, G., Chen, H. H., Duffy, S. W., Smart, C. R., Gad, A., & Smith, R. A. (1995). Efficacy of breast cancer screening by age. New results swedish two‐county trial. Cancer, 75(10), 2507-2517. Topuz, E. (2006), Meme Kanserı̇: Tanı-Tedavi-Takip, Nobel Tıp Katabevleri. İstanbul.
• Yiğit, A., Erdem, R. (2016), Sağlık Teknolojisi Değerlendirme: Kavramsal Bir Çerçeve, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2016/1, Sayı:23.
• Yiğit, V. (2016a). Tıbbi Hizmetlerde Diş Kaynaklardan Yararlanma: Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) Teknolojisinin Ekonomik Analizi, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 2016 Aralık (s.763-772).
• Yiğit, V. (2016b). Manyetik Rezonans Görüntüleme Sağlık Teknolojisinin Yayılımı, Türkiye Klinikleri, Journal of Health Sciences, 1(1), 38-46.