TÜRKİYE’DE TÜKETİM KÜLTÜRÜNÜN GELİŞİMİNE DAİR KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Yıl 2019, Sayı: 35, 162 - 183, 31.12.2019

Gulnihal Topay , Ramazan Erdem

Öz

Tüketim,
modern toplumlarda bir alışkanlık ve yaşam tarzı haline gelerek her geçen gün
artan bir şekilde genelde toplum yapısı ve kültürünü özelde ise bireyi şekillendirmektedir.
Bilhassa 1980’li yıllarda tüm dünyada hissedilmeye başlayan küreselleşme ve
endüstriyel kapitalizm ile birlikte tüketim, kültürle yoğun bir ilişki
içerisine girmiştir. Bu durum, tüketim kültürü kavramını ortaya çıkarmıştır. Batı
dışındaki toplumlarda tüketim kültürüne bakıldığında modernleşmenin bir parçası
olduğu görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada modernleşme ve onun özelinde
Batılılaşma ile Türkiye’de yer almaya başlayan tüketim kültürünün doğuşu ve
gelişimi ile ilgili literatür incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketim Kültürü, Türkiye’de Tüketim Kültürü, Türkiye'de Tüketim Kültürünün Gelişimi

Kaynakça

• ABEL, J. (1999). Modernite Nedir?, Modernite Versus Postmodernite, Çeviren: Nilgün Tutal, Ankara: Vadi Yayınları. AKPOLAT, Y. (2018). Başka Bir Modernleşme Ya da Türkiye’de Modernleşme Sosyolojisi Üzerine Bir Tartışma, Sosyoloji Konferansları, Sayı: 53, 3-27. AKSANYAR, N. (1999). Türk Toplumunda Batıcılık Akımı, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, 229-244.ARIELY, D. ve NORTON, M. I. (2009). “Conceptual Consumption”, Annu. Rev. Psychol, 60, 475-499.AYDEMİR, M. A. (2006). Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma; Türkiye'de Modern Tüketim Kültürü'nün Tarihsel Ve Toplumsal Gelişim Seyri, SÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 16, 201-214. AYDIN, S. (2013). Dini Kültürde Tüketim Sorunu Türkiye’de İslami Kültürün Yeni Tüketim Biçimleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Samsun. AYDIN, A. E., MARANGOZ, M., FIRAT, A. (2015). Tüketim Kültürü Çalışmaları Üzerine Bir Literatür Taraması, Tüketim Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 23-40.AYDOĞAN, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 203-215.BALIKÇIOĞLU, B. (2016). Benlik-İmajı Uyumunun Retoriği: Bana Ne Tükettiğini Söyle Sana Kim Olduğunu Söyleyeyim, İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 537 -553.BALİ, R. N. (2018). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a, İstanbul: İletişim Yayınları. BARBARASOĞLU, F. (2019). Moda Ve Zihniyet, İstanbul: İz Yayıncılık. BAUDRILLARD, J. (2015). Tüketim Toplumu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. BATU, M. ve TOS, O. (2017). Tüketim Kültürü Odağında Modernizm Ve Postmodernizmin Karşılaştırılması, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(2), 991-1023.BAUMAN, Z. (2010). Küreselleşme, (Çev.) YILMAZ, A., İstanbul: Ayrıntı Yayınları. BIÇAKÇI, İ. (2008). Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna Tüketimin Evrimi Ve Türkiye’deki Yansımaları, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-25.BOCOCK, R. (1997). Tüketim, (Çev.) KUTLUK, İ., Ankara: Dost Kitabevi.BORGMANN, A. (2000). The Moral Complexion of Consumption, The Journal of Consumer Research. 26(4), 418-422.CİHAN, E. Z. (2018). Modernleşme Ve Kadın, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 8(1), 269-280.COŞGUN, M. (2012). Popüler Kültür Ve Tüketim Toplumu, Journal of Life Science, 1(1), 837-850.ÇAKMAKÇI, S. (2014). Gösterişçi Tüketim Bağlamında İki ‘Alafranga Züppe’ Tipi: Bihruz Bey Ve Felatun Bey, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 335-350. ÇAYLAK, A. ve ÇELİK, A. (2008). Cumhuriyet Modernleş(tir)mesinde Tarih, Din ve Etsinite Algısı, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 5(18), 71-108. DEMİREZEN, İ. (2016). Türkiye’de Muhafazakâr Kesimin Değişen Hayat Tarzı, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2). 547-560.DEMİREZEN, İ. (2015). Tüketim Toplumu Ve Din, İstanbul: Dem Yayınları. DOUGLAS, M. ve ISHERWOOD, B. (1999). Tüketimin Antropolojisi, Ankara: Dost Kitabevi. ERŞAN, M. (2006). Mustafa Kemal Atatürk’ün Batılılaşma Hakkındaki Düşünceleri, Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 39-50. ESKİCİOĞLU, O. (1999). İslam Ve Ekonomi, İzmir: Çağlayan Matbaası. FEATHERSTONE, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev.) KÜÇÜK, M., İstanbul: Ayrıntı Yayınları. GER, G. ve BELK, R. W. (1996). Cross-Cultural Differences In Materialism, Journal of Economic Psychology, 17, 55-77.GOODWIN, N., NELSON, J. A., ACKERMAN, F., WEISSKOPF, T. (2008). Consumption and the Consumer Society, Medford. GÖLE, N. (2011). Modern Mahrem, Ankara: Metis Yayınları. GÜLMEZ, M. ve DÖRTYOL, T. (2009). Pazarlama Sözlüğü, Ankara: Detay Yayıncılık. HÜRMERİÇ, P. ve BABAN, E. (2012). Simmel, Veblen Ve Sombart’ın Penceresinden Hedonik Tüketim: Ütopyada Negotium Ve Otium, Global Media Journal, 2(4), 87-101.ILGAZ, C. (2012). Tüketim Toplumu Ve Küresel Kültür, İletişim Fakültesi Dergisi, 12(1), 327-332.İNCE, A., ERULTUNCA, T., KILIÇSA, S., TURAN, A. H. (2018). Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 63-92.İNCEOĞLU, M. Ç. (2010). Bir Dağ Masalı’nda Muhafazakâr Modernleşme, Marmara İletişim Dergisi, 17 (17), 93-111. KALIN, İ. (2018). Barbar, Modern, Medeni, Medeniyet Üzerine Notlar, İstanbul: İnsan Yayınları. KOÇ, E. (2013). Tüketici Davranışları Ve Pazarlama Stratejileri, İstanbul: Seçkin Yayıncılık. KOZANOĞLU, C. (2000). Cilalı İmaj Devri, İstanbul: İletişim Yayınları. KUZU, A. ve ÖZVEREN, H. (2011). ‘Tüketilen Tüketici’, SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 13(1), 61-72. MARDİN, Ş. (2018). Türk Modernleşmesi Makaleler 4, İstanbul: İletişim Yayınları. MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev.) AKINHAY, O. Ve KÖMÜRCÜ, D., Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. MEŞE, İ. (2006). Modernleşme Sürecinde Türk Siyasal Kimliklerinde Muhafazakâr Ve Yenilikçi Tavırlar, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 3/9-10, 125-147.MORSÜMBÜL, Ş. (2015). Merkez-Çevre Perspektifinde Türk Toplum Yapısında Gözlemlenen Problem Alanlarına Yönelik Sosyolojik Bir Değerlendirme, Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turki, 10(2), 679-696.ODABAŞI, Y. (2017). Tüketim Kültürü-Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma, İstanbul: Aura Kitapları. ODABAŞI, Y. (2014). Postmodern Pazarlama, İstanbul: Mediacat Yayınları. ORÇAN, M. (2008). Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü, Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı. ORTAYLI, İ. (2016). Osmanlı'ya Bakmak Osmanlı Çağdaşlaşması, İstanbul: İnkılab Kitabevi. ÖZDEMİR, N. (2014). Osmanlı Tüketim Kültürü, Eğlence Ve Yazılı Medya İlişkisi, Millî Folklor, 73, 12-22. ÖZÜŞEN, B. ve YILDIZ, Z. (2012). Buzul Çağı’ndan İlk Çağ’a Tüketimin Tarihi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(7), 1-16.PERŞEMBE, E. (2003). Modernlik Ve Postmodernlikte Din Problemi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi OMÜİFD, Sayı: 14-15, 159-181.ROBINS, K. (1999). İmaj, (Çev.) TÜRKOĞLU, N., İstanbul: Ayrıntı Yayınları. SAYILI, A. (1985). Batılılaşma Hareketimizde Bilimin Yeri Ve Atatürk, Erdem Dergisi, 1(1), 11-24.SENEMOĞLU, O. (2017). Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz, İnsan ve İnsan, Sayı: 12, 66-86. SÖĞÜTLÜ, İ. (2010). Jön Türkler Ve Türkiye’nin Batılılaşması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 1-28.ŞAN, M. K. ve HİRA, İ. (2004). Modernlik ve Postmodernlik Bağlamında Tüketim Toplumu Kuramları, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 8, 1-19.ŞENGÜL, H. T. (2002). Tüketim Toplumu, Tüketim Kültürü Ve Tüketim Merkezleri, Ege Mimarlık, 40-41. TIĞLI, M. ve AKYAZGAN, M. A. (2003). Özellikli (Lüks) Tüketim Ürünlerinde Enderlik Prensibi ve Bir Uygulama, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 5, 21-37. TOPRAK, Z. (1995). Tüketim Örüntüleri ve Osmanlı Mağazaları, Cogito, Sayı: 5, s. 25-28. TORLAK, Ö. (2016). Tüketim-Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü, İnkilab Yayınları.TOPALOĞLU, O. ve GÜNGÖR, T. Ö. (2016). Orta Çağdan Günümüze Tüketim Kavramındaki Üslup Değişimleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 283-287.TURAN, N. S. (2013). Modernleşmeyi Semboller Üzerinden Okumak: Son Dönem Osmanlı Kadın Kıyafetinde Değişim ve Toplumsal Tartışmalar, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı: 12, 103-138. TÜRKDOĞAN, O. (2007). Kültür-Değişme ve Toplumsal Çözülme, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. ÜLKEN, H. Z. (1992).Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları. ÜNAL. Y. (2009). Tüketim Toplumuna Geçişte Televizyonun Sosyo-Ekonomik Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir. ÜSTÜN, B. ve TUTAL, O. (2008). Tüketim Alışkanlıklarındaki Değişimler Ve Bu Değişimlerin Alışveriş Mekânlarına Etkisinin Eskişehir Örneğinde İrdelenmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 259-282.YANIKLAR, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi, İstanbul: Birey Yayıncılık. YAVUZ, Ş. (2007). Modernleşme Sürecinde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Reklam Serüveni, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 29, 183-196. YAVUZ, Ş. (2013). Türk Toplumunun Tüketim Toplumuna Dönüşümünde Reklamcılığın Rolü, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 36, 219-240.YEĞEN, C. ve YANIK, H. (2015). Yeni Medya İle Değişen Tüketim Anlayışı: Kadınların Instagram Üzerinden Alış-Veriş Pratiği, Ağdaki Şüphe Bir Sosyal Medya Eleştrisi. (Ed.) Tolga Kara, Ebru Özgen. İstanbul: Beta Yayınları. YILDIZ, M. C. (1995). Osmanlı'nın Son Dönemindeki Üç Düşünce Akımının Sosyolojik Analizi: Batılılaşma, İslamcılık Ve Milliyetçilik, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1-2), 1-14.ZORLU, A. (2008). Türk Modernleşmesi Sürecinde Servet-i Fünûn Dergisinin Giyim, Kuşam, Süslenme Kültürünün Değişimine Katkıları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayın 3, 1471-1491. ZORLU, A. (2003). Batılı Bir yaşam Tarzı Olarak Tüketim: Türkiye’de Tüketim Ürünlerinin Ve Kültürünün Tarihi Gelişimi, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e- dergisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/lale-devri (10.06.2019).Türk Dil Kurumu Sözlüğü, http://sozluk.gov.tr (13.07.2019).