Meslek ve Kişilik Etkileşiminin Büyük Beşli ve RIASEC Modeli Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Sayı: 35, 231 - 248, 31.12.2019

Zeynep Demirgil , Ramazan Erdem

Öz

Kişilik,
üzerinde ortak bir tanım birliği olmamakla birlikte, bir çok boyutu ile insan
davranışlarını tanımlamak ve ileride yapacak olduğu davranışları tahmin etmek
için konusu insan olan birçok bilim dalının araştırma konusu olmaktadır. Meslek
seçimi, bireyin hayatında önemli bir yer tutmakla birlikte kişilik bu seçimi
etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Günümüz çalışma hayatı, bireylerin
hayatını kuşatmakta, birçok bireysel kararın değişim mekanizması olmaktadır. Bu
çalışmada; kişiliğin meslek seçimini ne denli etkilediği, kişiliğin meslek
seçim teorilerindeki yeri ve önemi vurgulanmıştır. Ayrıca; şekil ve algı
itibarı ile değişen çalışma hayatı ve bu değişimin kişiliğe olan etkileri
üzerinde durularak karşılıklı bir etkileşimin var olup olmadığı yapılan
çalışmalar ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Meslek, Kişilik, Meslek Seçimi, Çalışma Hayatı, Büyük Beşli, RIASEC

Kaynakça

• ADLER, A., (2011). Yaşamın Anlam ve Amacı, Çev. Kamuran Şipal, 9. Basım, İstanbul: Say Yayınları ALLIK, J., MCCREA, R. R., (2004). Toward a Geogaphy of Personality Traits: Patterns of Profiles across 36 Cultures, Journal of Cross-Cultural Psychology, 35(13), ss. 13-28.ALLPORT, G. W., (1937). Personality A Psychological Interpretation, New York: Hanry Holt And Company.ALLPORT, G. W., (1961). Pattern and Growth in Personality, New York: Holt, Rinehart ve Winston .ATLİ, A., KAYA, M., (2017). Üniversite Öğrencilerinin Mesleki Kişilik Tipleri, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), ss. 331-342.AYTAÇ, S., (2005). Çalışma Yaşamında Kariyer, 2. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.BANDURA, A., (1986). From Thought to Action: Mechanisms of Personal Agency, New Zealand Journal of Psyschology 15 (1), ss. 1-17.BOYACI, A., KARACABEY, M. F., BOZKUŞ, K., (2016). Ortaöğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Yönelimi ve Yükseköğretim Kurumlarının Seçimini Etkileyen Faktörler, Cumhuriyet International Journal of Education, 5(3), ss. 67-77.BROUSSEAU, K. R., PRINCE, J., (1981). Job-Person Dynamics: An Extension of Longitudinal Research, Journal of Applied Psychology, 66(1), ss. 59-62.BURGER, J. M., (2006). Kişilik Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri, Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu, 1. Basım, İstanbul: Kaknüs Yayınları.CERVONE, D., PERVIN, L. A., (2016). Kişilik Psikolojisi, Kuram ve Araştırma, Çev. Ed. Mustafa Baloğlu, 12. Basım, Ankara: Nobel Yayınları.CLONİNGER, C. R., (2003). Understanding Human Development: Dialogues with Lifespan Psychology, New York: Kluwer Academic Publishers.CÜCELOĞLU, D., (2015). İnsan ve Davranışı, 31. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.ÇOLAK, M., (2015). Çalışma Kültürü, Bursa: Ekin Yayınevi.DUMAN, M. Z., (2014). Tüketim Toplumu, 1. Basım, Ankara: Kadim Yayınları.ERDOĞMUŞ, N., (2003). Kariyer Geliştirme: Kuram ve Uygulama, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayınları.EROĞLU, F., (2015). Davranış Bilimleri, 14. Basım, İstanbul: Beta Yayıncılık.GEZGİN, M. F., (2011). Çalışma Sosyolojisi-Sosyal Gelişme Kitle İletşimi İlişkileri (I), Sosyoloji Konferansları, 0(26), ss. 55-95.GOTTESMAN, I. I., (1963). Heritability of Personality, Psychological Monographs: General and Applied, 77(9), ss. 1-21.GOTTFREDSON, G. D., (1999). John L. Holland's Contributions to Vocaitonal Psychology: A Review and Evaluation, Journal of Vocational Behavior, 55, ss. 15-40.GÖKA, E., BEYAZYÜZ, M., (2011). Geçimsizler: Kişilikleri Tanıma ve Geçinmeyi Kolaylaştırma Kitabı, 1. Basım, İstanbul: Timaş Yayınları.GÖKDENİZ, İ., MERDAN, E., (2011). Kişilik ile Kariyer Seçimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), ss. 24-36.GRİNT, K., (1998). Çalışma Sosyolojisi, Çev. Veysel Bozkurt, 1. Baskı, İstanbul: Alfa Basım Yayın.HOFSTEDE, G., (2011). Dimensionalizing Cultures: The Hofstede Model in Context, Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), ss. 1-26.HOLLAND, J. L., (1958). A Personality Inventory Employing Occupational Tittles, Journal of Applied Psychology, 42(5), ss. 336-342.HOLLAND, J. L., VIERNSTEIN, M. C., KUO, H., KARWEIT, N. L., BLUM, Z. D., (1970). A Psychological Classification of Occupations, (Research Report No.90), Center for Social Organization of School: Johns Hopkins University.KAMAŞAK, R., Bulutlar, F., (2010). Kişilik, Mesleki Tercih ve Performans İlişkisi: Akademik Personel Üzerine Bir Araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), ss. 119-126.KESER, A., (2009). Çalışma Psikolojisi, Bursa: Ekin Yayınevi.KJAERULFF, J., (2015). Flexible Capitalism, Oxford: Berghahn Books.KUZGUN, Y., (2009). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı, 3. Baskı, Ankara: Nobel Yayınları.LOEHLİN, J. C., MCCREA, R. R., COSTA, P. T., Jr., JOHN, O. P., (1998). Heritabilities of Common and Measure-Specific Components of the Big Five Personality Factors, Journal of Research in Personality 32, ss. 431-453.LORDOĞLU, K., ÖZKAPLAN, N., (2007). Çalışma İktisadı, 3. Baskı, İstanbul: Der Yayınları.LOW, K. D., YOON, M., ROBERTS, B. W., ROUNDS, J., (2005). The Stability of Vocational Interests From Early Adolescence to Middle Adulthood: A Quantitative Review of Longitudinal Studies, Psychological Bulletin, 131(5), ss. 713-737.MAU, W., LYNN, R., (2001). Gender Differences on the Scholastic Aptitude Test, the American College Test and College Grades, Educational Psychology, 21(2), ss. 133-136.MCCREA, R. R., COSTA, P. T., Jr., (2003). Personality in Adulthood: A Five Factor Theory Perspective Second Edition, New York: Guilford Press.MILLER, G., (1980). The Interpretation of Nonoccupational Work in Modern Society: A Preliminary Discussion and Typology Social Problems, 27(4), ss. 381-391.NAKAO, K., TAKAISHI, J., TATSUTA, K., KATAYAMA, H., IWASE, M., YORIFUJI, K., TAKEDA, M., (2000). The Influences of Family Environment on Personality Traits, Psychiatry and Clinical Neurosciences, 54, ss. 91-95.ODABAŞI, S., (2011). Kariyer Yönetimi, İstanbul: Kumsaati Yayınları.PARLAK, K., (2002). Çağımızın Gözde Meslekleri ve Yüksek Öğretim Programları, 1. Basım, İstanbul: Beyaz Yayınları.ROBERTS, B. W., (1997). Plaster or Plasticity: Are Adult Work Experiences Associated with Personality Change in Woman?, Journal of Personality, 65(2), ss. 205-232.ROBERTS, B. W., (2006). Personality Development and Organizational Behavior, Research in Organizational Behavior, 27, ss. 1-40.ROBERTS, B. W., WALTON, K. E., VIECHTBAUER, W., (2006). Patterns of Mean-Level Change in Personality Traits Across the Life Course: A Meta Analysis of Longitudinal Studies, Psychological Bulletin, 132(1), ss. 1-25.SAUDINO, K. J., GAGNE, J. R., GRANT, J., IBATOULINA, A., MARYTUINA, T., RAVICH-SCHERBO, I., WHITFIELD, K., (1999). Genetic and Environmental Influences on Personality in Adult Russian Twins, International Journal of Behavioral Development, 23(2), ss. 375-389.SCOLLON, C. N., DIENER, E., (2006). Love, Work, and Changes in Extraversion and Neuroticism Over Time, Journal of Personality and Social Psychology, 91(6), ss. 1152-1165.SENNETT, R., (2013). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri, Çev. Barış Yıldırım, 7. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.SIMON, Y. R., (1971). Work, Society, and Culture, New York: Fordham University Press.SOMER, O., (2001). Çeşitli Çalışma Alanlarının Beş-Faktör Kişilik Boyutlarıyla İlişkisi, Ege Eğitim Dergisi, 1(1), ss. 31-40.STIENEN, M. N., SCHOLTES, F., SAMUEL, R., WEIL, A., WEYERBROCK, A., SURBECK, W., (2018). Different but Similar: Personality Traits of Surgeons and Internists-Results of a Cross-Sectional Observational Study, BMJ Open, 8(7), ss. 2-7.ŞEKER SIR, N., (2016).Öğretmen Adaylarının 5 Faktörlü Kişilik Kuramına Göre Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.ŞEKER, G., KAYA, A., (2018). Lise Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Aile Desteği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), ss. 157-171.TATAR, A., SALTUKOĞLU, G., DAL, G., ATAY, B., (2013). Eczacıların Beş Faktör Modeli Çerçevesinde Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi ve Meslek Grubu Profillerinin Oluşturulması, FSM İlmi Araştırmalar, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2, ss. 323-341.TECİMER, S., (2017). Lise Öğrencilerinin Kariyer Gelişiminde Aile Rolünün Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Lisansüstü Eğitimi Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gazimağusa.TOFFLER, A., (1981). The Third Wave, New York: Bantam Books.WOODS, S. A., PATTERSON, F. C., WILLE, B., KOCZWARA, A., (2016). Personality and Occupational Specialty, Career Development International, 21(3), ss. 262-278.WU, C., (2016). Personality Change via Work: A Job Demand-Control Model of Big-Five Personality Change, Journal of Vocational Behavior, 92, ss. 157-166.YAVUZ, K., (1987). Psikanalizde İlk Dini Gelişmelerin Değeri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.YAZGAN İNANÇ, B., YERLİKAYA, E. E., (2015). Kişilik Kuramları, 10. Basım, Ankara: Pegem Akademi.YEŞİLYAPRAK, B., (2012). Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı, 3. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.YILMAZ, O., (2011)."Mesleki İlgi Envanteri'nin Geliştirilmesi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.YÖRÜKAN T., (2000). Alfred Adler Bireysel Psikoloji, Sosyal Roller ve Kişilik, 1. Basım, Ankara: Kültür Yayınları.ZEL, U., (2011). Kişilik ve Liderlik, 3. Basım, Ankara: Nobel Yayınları.ZYSBERG, L., BERRY, D. M., (2005). Gender and student's vocational choices in entering the field of nursing, Nursing Outlook, 53(4), ss. 193-198.