EPIDEMICS, PANDEMICS FROM HISTORY TO THE PRESENT AND THEIR ECONOMIC

Yıl 2021, Sayı: 40, 330 - 355, 31.08.2021

Ayşe Tekin

Öz

Anahtar Kelimeler

Pandemic,, Epidemic,, Black Plague,, Coronavirüs,, Covid-19,, Economy

TARİHTEN GÜNÜMÜZE EPİDEMİLER, PANDEMİLER ve EKONOMİK SONUÇLARI

Öz

İnsanlık tarihi yıkıcı etkileri büyük olan salgın hastalıklarla yıllardır mücadele vermiştir. Kara Vebadan, İspanyol Gribine ve günümüzde Covid-19 pandemisine kadar pek çok salgın hastalık, geniş bir alana yayılması ve kolayca bulaşma riski taşıması sebebiyle tahrip edici etkisi fazla olan ve farklı dönemlerde yüzleşilen bir gerçektir. Bu çalışmanın amacı, tarihte yaşanan epidemilerin ve pandemilerin ekonomik etkilerini ortaya koyarak, salgın süreçlerinin olası seyri hakkında fikir vermektir. Çalışmada 1347 yılından günümüze kadar ortaya çıkan epidemiler, pandemiler ve bu salgın hastalıkların ekonomik sonuçları bir literatür taraması şeklinde verilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, salgınların etkisini somutlaştırmak için tarihi kaynaklara göre yapılan araştırma sonuçları verilmiştir. Yaşanan epidemi ve pandemilerin, dünya genelinde ekonomik durgunluklara sebep olduğu, üretim, işgücü ve verimlilikte düşüşlerin gerçekleştiği, ekonomik alt yapı sorunlarının giderilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Buna ek olarak, salgın hastalıkların su, hava ve toprak gibi hayati kaynakların kirlenmesi ve tahribi sonucunda yeniden nüksedebileceği, ekonominin de bu süreçten kaçınılmaz olarak etkileneceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pandemi,, Epidemi,, Kara Veba,, Koronavirüs,, Covid-19,, Ekonomi

Kaynakça

• Ayar, M. (2007). Osmanlı Devleti’nde Kolera. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Bahar, O. & İlal, N. Ç. (2020). Coronavirüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, Volume: 6(1), 125-139.
• Barua, D. (1992). History of Cholera, Cholera. Ed. D. Barua and W. B. Greenough. New York.
• Begley, S. (2013). Flu-conomics: The Next pandemic could trigger globalrecession. Healty News, 21 January.
• Beyhan, M. A. (2008). 1811 İstanbul Veba Salgını, Etkileri ve Alınan Tedbirler, 1. Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresi/10.
• Ulusal Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, 2. Cilt, 20- 24 Mayıs.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) (1813), C.ML, 472/19242, 1227.Z.29/3 Ocak.
• Clark, P. (2009). European Cities and Towns 400-2000. New York: Oxford University Press.
• Çıpa, H. E. (1995). “McNeill’in “Salgınlar ve Halklar”ı Üzerine Düşünceler.” Toplumsal Tarih. C. 4, S. 22, 17-22.
• Erkoreka, A. (2009). Origins of Spanish Influenza Pandemic (1918-1920) and Its Relation to The First World War, Journal of Molecular and Genetic Medicine. Aralık, C.3, S.2: 192.
• Ersoy, T. (1996). Tıp, Tarih, Metafor. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Evans, R. J. (1987). Death in Hamburg, Society and Politics in the Cholera Years 1830- 1910. Oxford.
• Flinn, M.W. (1987). Avrupa ve Akdeniz Ülkelerinde Veba, Tarih ve Toplum. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Garrett, T. A. (2007). Economic Effects of the 1918 Influenza Pandemic Implications for a Modern-day Pandemic.
• Assistant Vice President and Economist Federal Reserve Bank of St. Louis.
• Gault, N. (2020). Coronavirüs ve Küresel Ekonomi. Baş Ekonomist. EY-Parthenon. 5 Mart.
• Güneş, H. (2009). “Domuz Gribi Ekonomisi”. Milliyet Gazetesi.
• Honigsbaum, M. (2009). Living With Enza: The Forgotten Story of Britain and The Great Flu Pandemic of 1918. New York. Palgrave MacMillan.
• Huberman, L. (2010). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla. İstanbul: İletişim Yayınları,10. Baskı.
• Johnson, N. P.A.S. & Juergen, M. (2002), Updating the Accounts: Global Mortality of the 1918-1920 Spanish Influenza Pandemic. Bulletin of History of Medicine. C.76, S.1, 105-114.
• Kohn, G. C. (2008). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Third Edition. New York: Infobase Publishing.
• Lewis, P. (1998). Tıp Tarihi. İstanbul: Khalkedon Yayınları.
• McNeill, W. H. (1985). Dünya Tarihi. çev. Alâeddin Şenel, Ankara.
• Miquel, P. (2008). Dictionary of Epidemiology. Oxford.
• Nikiforuk, A. (1991). Fourth Horseman: A Short History of Epidemics, Plagues, Famine, and Other Sources. Kanada: Penguin Group.
• Orkunoğlu, F. (2009). Domuz Gribi Ekonomisinin Türkiye’ye maliyeti. Mevzuat Dergisi, S.144, 1-14.
• Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Ankara.
• Özden, K. & Özmat, M. (2014). Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları. İdealkent Dergipark. V. 5, I. 12, 60-87.
• Panzac, D. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Patterson, K. D. (1993). Typhus and Its Control in Russia. Medical History. S.37, 361-381.
• Pettigrew, E. (1983). The Silent Enemy: Canada and The Deadly Flu of 1918. Saskatchewan. Western Producer Praire Books.
• Pirenne, H. (2012). Orta çağ Avrupa’sının Ekonomik ve Sosyal Tarihi. (Çev: Uygur Kocabaşoğlu), İstanbul: İletişim.
• Pollitzer, R. (1954). Cholera Studies, Bulletin of the World Health Organization. c. 10/3, 421-461.
• Porta, M. (2008). Dictionary of Epidemiology. Oxford.
• Price, S., Andrew T. (2009). Contagion and Chaos: Disease, Ecology, and National Security in the Era of Globalization. Massachusetts, MIT Publishing.
• Quinn, T. (2008). Flu: A Social History of Influenza, London. New Hollan.
• Roberts, J. M. (2010). Avrupa Tarihi, Çev. Fethi Aytuna. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.
• Rosenberg, C. E. (2020). Cholera In Nıneteenth-Century Europe: A Tool For Socıal And Economıc Analysıs, Ip Address: 176.88.206.215, On 17 Apr, Subject To The Cambridge Core.
• Tanilli, S. (1986). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası, İnsanlık Tarihine Giriş, II. Orta çağ. İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• Turna, N. (2011). İstanbul’un Veba ile İmtihanı: 1811- 1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi. Studies of Ottoman Doman. Cilt:1, Sayı:1, 1-36.
• Yaşayanlar, İ. (2015). Sinop, Samsun ve Trabzon’da Kolera Salgınları, Karantina Teşkilatı ve Kamu Sağlığı Hizmetleri (1879-1914). (Basılmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bursa).
• Yılmaz, Ö. (2017). 1847-1848 Kolera Salgını ve Osmanlı Coğrafyasındaki Etkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi-Journal of Eurasian Inquires; VI/1: 23-55, İstanbul Üniversitesi, 23-55.
• Yılmaz, S. (2020). COVID-19’u kim üretti? Aşısı ne zaman bulunacak? Academia.edu. https://esenyurt.academia.edu/SaitY%C4%B1lmaz(20 Nisan 2020).
• Yolun, M. (2012). İspanyol gribinin dünya ve Osmanlı devleti üzerindeki etkileri. (Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Adıyaman).
• Ziegler, P. (1972). Veba, Tarih Mecmuası. İstanbul: Hayat Yayınları.
• (1,3) (Pandemi Nedir?) https://tr.wikipedia.org/wiki/Pandemi, (1 Mart 2021).
• (2) (Epidemi, Salgın Hastalık, Pandemi Nedir) https://www.drozdogan.com/epidemi-ve-pandemi-nedir-koronavirus-pandemisi/, 1 Mart 2021).
• (4) (Kolera Pandemisi Nedir?) https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolera (10 Mart 2021).
• (5-6) (Hong Kong Gribi Nedir?) https://tr.wikipedia.org/wiki/Hong_Kong_gribi (15 Mart 2021).
• (7) (Domuz Gribi Nedir?) https://tr.wikipedia.org/wiki/Domuz_gribi (20 Mart 2021).
• (8) (Covid-19 Vaka, ölü sayıları) https://www.worldometers.info/coronavirus/ (27 Mart 2021).
• (İnfluenza Virüsü, Tablo 5) https://www.sinobiological.com/research/virus/1968-influenza-pandemic-hong-kong-fl .