BÜYÜK VERİDE MAHREMİYETE YÖNELİK ETİK TARTIŞMALARA GÖSTERGEBİLİMSEL YAKLAŞIM: “THE ENTIRE HISTORY of YOU”

Yıl 2023, Sayı: 45, 189 - 235, 30.04.2023

Şehriban Kayacan , Deren Baysal

Öz

Bu çalışma, büyük veri teknolojisinin gelişerek hayatımızın her alanına girdiği ve mahremiyet tartışmalarını da beraberinde getirdiği günümüzde, büyük veri tabanlı ürünlerin mahremiyet üzerine yol açtığı veya açabileceği etik problemleri sorgulamak ve geleceğe yönelik öngörüler ortaya koyabilmek amacıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda, geleceği yansıtabilen bilim kurgu film ve dizilerinden hareketle Black Mirror dizisinin “The Entire History of You” bölümünden seçilen 8 sahne, Sassure ve Barthes’in göstergebilimsel çözümleme yöntemlerine göre analiz edilmiş, büyük veride mahremiyet üzerine getirilen etik tartışmalar bağlamında incelenmiştir. Bu analize göre, dizide yer alan arttırılmış gerçeklik ve nesnelerin interneti özellikleri taşıyan büyük veri ürünün kişi ve kişisel bilgi mahremiyeti ihlallerine yol açtığı görülmüştür. Ortaya konulan bu ihlallerin gelecek büyük veri çalışmalarında mahremiyetin etik boyutu anlamında katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Büyük Veri, Mahremiyet, Etik, Arttırılmış Gerçeklik, Nesnelerin İnterneti

Kaynakça

• Akıncı, A. N. (2019). Büyük Veri Uygulamalarında Kișisel Veri Mahremiyeti. Uzmanlık Tezi, 7. Bkz. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/04/Büyük-Veri-Uygulamalarında-Kişisel-VeriMahremiyeti.pdf, Erişim Tarihi: 15.01.2020.
• Aktan, E. (2018). Büyük Veri: Uygulama Alanları. Analitiği ve Güvenlik Boyutu. Bilgi Yönetimi Dergisi, 1(1), 4.
• Aktaş, F. Çeken, C. Erdemli, Y. E. (2016). Nesnelerin interneti teknolojisinin biyomedikal alanındaki uygulamaları. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(1),43. Cackett, Doug. (2013) Information Management and Big Data, A Reference Architecture. White paper. Redwood Shores: Oracle Corporation,14.
• Cary, NC. (2018). SAS Survey: 67 percent of US consumers think government should do more to protect data privacy, bkz. https://www.sas.com/en_us/news/press-releases/2018/december/data-management-data-privacy-survey.html, Erişim Tarihi: 22.12.2019
• Clement, J. (2019). Online Privacy - Statistics & Facts, bkz. https://www.statista.com/topics/2476/online-privacy/, Erişim Tarihi: 22.12.2019
• Cloud Security Allience (2019), CSA Releases New Research, Top Threats to Cloud Computing: 
Egregious Eleven, Bkz. https://cloudsecurityalliance.org/press-releases/2019/08/09/csa-releases-new-research-top-threats-to-cloud-computing-egregious-eleven/, Erişim tarihi: 19.11.2019
• Çalık, D. ve Toker, G. (2016). Ekran Çağı İnsanı ve Dijital Toplum. XXI. Yüzyılda Türkiye’de İnternet Konferansı, 03-05. Dave, E. (2011). The Internet of Things: How the next evolution of the Internet is changing everything. Cisco, 5.
• Davis, K. (2012). Ethics of Big Data: Balancing risk and innovation. " O'Reilly Media, Inc.".
• Demirtaş, B. ve Argan, M. (2015). Büyük Veri ve Pazarlamadaki Dönüşüm: Kuramsal Bir Yaklaşım. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15,7.
• Derinözlü, C. (2017). Büyük veri ve Mahremiyet. 1.Ulusal Bulut Bilişim ve Büyük veri Sempozyumu,19-20 Ekim, Antalya
• Dülger, Ü. (2016). Büyük Veri Nedir?, Yeni Türkiye Dergisi, 22(88), 503-508.
• Eroğlu, Ş. (2018). Dijital Yaşamda Mahremiyet (Gizlilik) Kavramı ve Kişisel Veriler: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Mahremiyet ve Kişisel Veri Algılarının Analizi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.35, S.2
• Eyüpuğlu, C. (2018). Büyük Veride Etkin Gizlilik Koruması İçin Yazılım Tasarımı, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Fuller, M. (2019). Big data and the Facebook scandal: Issues and responses. Theology, 122(1), 14-21.
• Fung, B. C., Wang, K., Fu, A. W. C., & Philip, S. Y. (2010). Introduction to privacy-preserving data publishing: Concepts and techniques. Chapman and Hall/CRC.
• Gandomi A. ve Haider M. (2015). Beyond the hype: Big data concepts, methods, and analytics, International Journal of Information Management, 35(2), 139.
• Gönül Y., Ulu Ş. ve Bucak A. Bilir A. (2015). Yapay sinir ağları ve klinik araştırmalarda kullanımı. Genel Tıp Dergisi,105.
• Gündüz K. A. Akyüz, E. T. (2017). Nesnelerin İnterneti ve Hayvancılık Alanındaki Uygulamalar, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 14, 234.
• Gündüz, M. Z. ve Daş, R. (2018). Nesnelerin interneti: Gelişimi, bileşenleri ve uygulama alanları. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(2), 328.
• Işıklı, Ş. (2014). Büyük Veri, Epistemoloji ve Etik Tartışmalar. Online Academic Journal of Information Technology, 5(17),93.
• Işıklı, Ş. (2014). Büyük Veri, Epistemoloji ve Etik Tartışmalar. AJIT-e:Online Academic Journal of Information Technology, 5(17), 90-122.
• İç Denetçiler Enstitüsü, (2017). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar: Yapay Zekâ – İç Denetim Mesleğine İlişkin Dikkate Alınması Gerekenler, Küresel Bakış Açıları: Yapay Zekâ I, AI Kısım I, 5-15 Bkz.https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/GPAI-Artificial-Intelligence-Part-I-Revised.pdf. (Erişim Tarihi: 05.01.2020).
• İçten T. Bal G. (2017). Artırılmış Gerçeklik Teknolojisi Üzerine Yapılan Akademik Çalışmaların İçerik Analizi, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4), 403.
• İlkdoğan, H. (2017). Göstergenin Toplum Düzlemindeki Yeri: Toplumsal Göstergebilim. İdil Dergisi, 6(39), 3147-3164.
• Karabey Aksakallı, I. (2019). Bulut Bilişimde Güvenlik Zafiyetleri, Tehditler ve Bu Tehditlere Yönelik Güvenlik Önerilerinin İncelenmesi, Uluslararası Bilgi Güvenliği Mühendisliği Dergisi, 5(1), 8-34.
• Karlıdağ, S. (2014). Yeni İletişim Teknolojileri Ve Mahremiyet: E-Belediyeler Kişisel Bilgileri Koruyor Mu?. Erciyes İletişim Dergisi, 3(4), 102-120.
• Kokolakis, S. (2017). Privacy attitudes and privacy behaviour: A review of current research on the privacy paradox phenomenon. Computers & security, 64, 122-134.
• Köroğlu O. (2012). En Yaygın Iletişim Ortamında Artırılmış Gerçeklik Uygulamaları. https://www.academia.edu/19633002/Augmented_reality_applications_in_the_most_common_communication_medium (Erişim Tarihi: 15.11.2019)
• Kutup, N. (2011). Nesnelerin Interneti; 4H, Her Yerden, Herkesle, Her Zaman, Her Nesne ile Bağlantı. 16. Türkiye’de İnternet Konferansı inet-tr’11.1-5.
• Manyika, J. Chui, M. Bughin J. Dobbs, R. Bisson P. Marrs A. (2013). Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy. McKinsey Global Institute, 52.
• McAfee, A. Brynjolfsson, E. (2012). Big Data: The Management Revolution. Harvard Business Review, 90(10):60-6,5.
• Narayanan, A., & Shmatikov, V. (2008). Robust de-anonymization of large datasets (how to break anonymity of the Netflix prize dataset). 2008 IEEE Symposium on Security and Privacy, University of Texas at Austin.
• OECD (2013). The Oecd Privacy Framework, 1. Oecd Guidelines Governing The Protection Of Privacy And Transborder Flows Of Personal Data, Bkz. https://www.oecd.org/sti/ieconomy/oecd_privacy_framework.pdf, Erişim Tarihi: 26.12.2019
• Orka, Ö. T. (2017). Bulut Bilişim Uygulamaları ve Büyük Veri Analizinin Özellikle Müşteri İlişkileri Yönetimi ve Pazarlama Stratejilerinin Belirlenmesindeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Parsa, A. F., & Olgundeniz, S. S. (2014). İletişimde Göstergebilim ve Anlamlandırma Sürecini Örneklerle Değerlendirme. A. Güneş içinde, İletişim Araştırmalarında Göstergebilim, Konya: Literatür.
• Solove, D. J. (2008). I've got nothing to hide and other misunderstandings of privacy. San Diego L. Rev., 44, 745.
• Somyürek S. (2014). Öğrenme Sürecinde Z Kuşağının Dikkatini Çekme: Artırılmış Gerçeklik, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 4(1), 67. Bkz. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/71803 (Erişim Tarihi: 10.12.2019)
• Söğüt E. ve Erdem O. A. (2017). Günümüzün Vazgeçilmez Sistemleri: Nesnelerin Haberleşmesi ve Kullanılan Teknolojiler, AB 2017 Akademik Bilişim Konferansları. Bkz. https://docplayer.biz.tr/45117792-Gunumuzun-vazgecilmez-sistemleri-nesnelerin-haberlesmesi-ve-kullanilan-teknolojiler.html (Erişim Tarihi: 09.12.2019)
• Spyratos, S., Vespe, M., Natale, F., Weber, I., Zagheni, E., & Rango, M. (2018). Migration Data using Social Media. JRC Science Hub.
• Tektaş M. Akbaş A. Topuz V. (2012). Yapay Zeka Tekniklerinin Trafik Kontrolünde Kullanılması Üzerine Bir İnceleme, I. Uluslararası Trafik ve Yol Güvenliği Kongresi, Bkz. http://www.trafik.gov.tr/icerik/bildiriler/pdf/C4-7.pdf (Erişim Tarihi: 5.01.2020).
• The Manifest (2019). Data Privacy Concerns: An Overview for 2019, bkz. https://medium.com/@the_manifest/data-privacy-concerns-an-overview-for-2019-2ccea79aa6f8, Erişim Tarihi: 22.12.2019
• Victor N., Lopez D. ve Abawajy J. H., (2016). "Privacy models for big data: a survey", International Journal of Big Data Intelligence, 3(1), 61-75.
• Weinberg, B. D. Milne, G. R. Andonova, Y. G. (2015). Internet of Things: Convenience vs. privacy and secrecy’’. Business Horizons, 615-624.
• Yüksel, M. (2003). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(01).