Klasikleşmiş Bir Tatar Yazar: Şerif Kemal'in Hayatı ve Eserleri

Yıl 2008, Sayı: 7, 29 - 54, 21.11.2009

Vedat Kartalcık

Öz

XIX. yüzyılın ikinci yarısı ve XX. yüzyıl başları Rusya Müslümanlarının eğitim, kültür ve medeniyet alanlarında yenileşme hareketlerinin hız kazandı􀃷ı bir dönemdir. Şerif Kemal de 1884-1942 yıllarında ya􀃺amı􀃺, Çarlık Rusya’sının yıkılıp Sovyetler Birliğinin kurulduğu yıllarda edebî eserler vermiştir. Bu siyasî gelişmeye paralel olarak yazarın edebî hayatı da iki döneme ayrılmaktadır. Bu dönemler içinde şiir, hikâye, roman, tiyatro gibi edebî; gazete ve dergilerde günlük gelişmeleri değerlendirdiği makale ve fıkra türlerinde pek çok yazı yayımlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Şerif Kemal, Tatar Edebiyatı, Tatar Roman ve Hikayesi

Kaynakça

• Ahunov, G., (1985). Çi􀃺meler Bilen Söyle􀃺üv, Mekaleler, Oçirklar, Eñgemeler, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, Kazan.
• Arat, R. R.. “Matbuat”, 􀃸slam Ansiklopedisi, 7. Cilt, MEB Yay., s. 380.
• Be􀃺iri, Z., (1968). Zamanda􀃺larım Bilen Oçra􀃺uvlar, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, Kazan.
• Davutov, R. N. ve Nurullina, N. B., (1986). Sovet Tatarstanı Yazuvçıları, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, Kazan.
• Devle􀃺tin, T., (1981). Sovyet Tataristanı, (Çev: Mehmet Emircan), Kültür Bakanlı􀃷ı Yay., Ankara.
• Devlet, N., (1999). Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917), TTK Yay., Ankara.
• Hablemitoğlu, N., (1997). Çarlık Rusyasında Türk Kongreleri, Kırım Dergisi Yay., Ankara.
• Halit, G., (1986). “Edebi Protsisniñ Töp Yüneli􀃺i”, Tatar Edebiyatı Tarihi III. Cilt, s. 34-85, Kazan.
• _______, (1948). “􀃹erif Kamal 􀃸catında “Akçarlaklar” Hikeyesiniñ Totkan Urını”, Tatar Edebiyatında Realizm Meseleleri Kritik Oçerklar, Tatgosizdat, s. 156-188, Kazan.
• _______, (1986). “􀃹erif Kamal”, Tatar Edebiyatı Tarihi, III. Cilt, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, s. 315-338, Kazan.
• Ez-Ziriklî, H., (1980). El-Alâm Biyografi Sözlü􀃷ü, 4. C., Beyrut.
• Hesenova, A., (1999). “Kamallar Kavimi”, Söyimbike, S. 5.
• Hismetullin, H., (1960). “􀃹erif Kamal”, Tatar Sovet Edebiyatı Tarihi Oçerklar, Tataristan Kitap Ne􀃺riyatı, s. 403-438, Kazan. 􀃸dilli, G., (1980). Birinçi Zur Seyehet, Kazan.
• Kartalcık, V., (2008). 􀃹erif Kemal’in Romanları “Akçarlaklar” ve “Tañ Atkanda” Üzerine Dil 􀃸ncelemesi Giri􀃺-􀃸nceleme-Metin- Dizinler, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamı􀃺 Doktora Tezi, 􀃸zmir.
• Ka􀃺􀃺af, G. (1940). 􀃹erif Kamal, Tatgosizdat, Kazan.
• Kemal, N., (2003). 􀃸ntibah, (Yayına hazırlayan: Selda Akyol), Özgür Yayınları, 􀃸stanbul.
• Kemal, 􀃹., (1913). “Tormı􀃺 Köyi”, Vakıt Gazetesi, S. 1111. __________, (1324). Sada, Nur Matbaası, Peterburg H..
• __________, (1941). “Mini Kimner, Nersege Öyrettiler”, Eserler, I. Cilt, Tatgosizdat, Kazan.
• Kurat, A. N., (1999). Rusya Tarihi Ba􀃺langıçtan 1917’ye Kadar, TTK Yay., Ankara.
• Mehdiyev, M., (2007). “Tatar Dergileri”, (akt. Vedat Kartalcık), Türk Dili ve Edebiyatı Ara􀃺tırmaları Dergisi, S. 13., s. 155-170.
• Nigmeti, G., (1934). 􀃹erif Kamal, 􀃹erif Kamalnıñ Edebi 􀃸􀃺çenligine Karata Mekaleler Cıyıntıgı, Tatgosizdat, Kazan.
• Nigmetullin, E., (1964). 􀃹erif Kamal, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, Kazan.
• Remiyev, Z., (2005). Tatar Edipleri, Megrifetçileri (XX. yöz ba􀃺ı), Tatarstan Fenner Akademiyesi Galimcan 􀃸brahimov 􀃸simindegi Til, Edebiyat hem Sengat 􀃸nstitutı, Kazan.
• Schachj, T., (1987). “Muhammed Abduh”, 􀃸slâm Ansiklopedisi, 8. Cilt, 4. Baskı, MEB Basımevi, s.488-490, 􀃸stanbul.
• 􀃹irin, H., (2003). “Mahkum Numarası 1-G-732: ‘GULAK’zede Yazar Ayaz Gıylecev”, Türk Kültüründe Ayrıntılar: Hapishaneler, Marmara Üniversitesi Türkiyat Ara􀃺tırmaları Merkezi, 4-5 Aralık 2003, 􀃸stanbul.
• __________, (1998). Hesen Tufan’ın 􀃹iirleri (Giri􀃺-Metin-Sözlük), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamı􀃺 Yüksek Lisans Tezi, 􀃸zmir.
• Temir, A., (1998). “Kuzey Türkleri Edebiyatı (Tatar-Ba􀃺kurt)”, Türk Dünyası El Kitabı 4. Cilt Edebiyat (Türkiye Dı􀃺ı Türk Edebiyatları), TKAE Yay., Ankara, s.240-243.
• User, H. 􀃹., (2006). Ba􀃺langıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akça􀃷 Yay., Ankara.
• Uslu, A., (2004). Tatar Edebiyatında Hikâye ve Roman (XIX. yüzyıl Sonları XX. yüzyıl Ba􀃺ları), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamı􀃺 Doktora Tezi, 􀃸zmir.
• Yuziyev, N. G., vd., (1985). Tatar Edebiyatı Tarihi, 2. Cilt, Tatarstan Kitap Ne􀃺riyatı, Kazan.