DEVELOPMENT STATUS of RURAL NEIGHBORHOODS in THE SOUTH AEGEAN REGION in THE CONTEXT of RURAL DEVELOPMENT

Yıl 2023, Sayı: 47, 352 - 392, 31.12.2023

Harun Kaptaner

https://doi.org/10.61904/sbe.1300580

Öz

In many countries today, rural development has become a priority for governments. Rural development refers to a process that envisages the development of societies not only economically but also socially and culturally. Rural areas often harbor a population that does not have sufficient income, has limited basic infrastructure facilities and opportunities, is generally engaged in agriculture or agriculture-based work as an economic activity, and has limited opportunities in education and health services. Despite all the investments and efforts made since 1923 for the development of rural communities, the large number and scattered nature of rural settlements, the difficulties experienced in transportation to these areas, and the wrong and inadequate decisions taken for these areas have led to the failure to reach the desired level for the development of these areas as a whole in Turkey, which is in the process of development.
Within the scope of this study, the current level of rural development in all rural settlements in the South Aegean Region, which is among the developed regions of Turkey, and what local people see as the most important problem in the lack of rural development have been investigated. This quantitative research, which is specific to the South Aegean Region and covers all rural settlements, is important in that it emphasizes the social dimension of rural development and makes a unique contribution to subsequent rural development-oriented studies.

Anahtar Kelimeler

South Aegean, Rural Development, Social Development

Kırsal Kalkınma Bağlamında Güney Ege Bölgesi’ndeki Kırsal Mahallelerinin Gelişmişlik Durumu

Öz

Günümüzde pek çok ülkede kırsal kalkınma, hükümetlerin ehemmiyetle üzerinde durdukları öncelikli bir husus haline gelmiştir. Kırsal kalkınma, toplumların sadece iktisadi yönden değil sosyal ve kültürel açılardan da gelişmelerini öngören bir vetireyi de ifade etmektedir. Kırsal alanlar çoğu zaman yeterli gelir seviyesine sahip bulunmayan, temel altyapı imkân ve olanaklarının kısıtlı olduğu, ekonomik faaliyet olarak genellikle tarım veya tarıma dayanan işlerin sürdürüldüğü, eğitim ve sağlık hizmetlerinde sınırlı olanaklara sahip olan insanların yaşadığı bir nüfusu barındırmaktadır. Kırsal toplumun kalkındırılabilmesi için, 1923’ten günümüze kadar yapılan yatırımlara ve gösterilen tüm çabalara rağmen, kalkınma süreci içerisinde bulunan Türkiye’de, kırsal yerleşimlerin sayıca fazla ve dağınık olması, buralara ulaşım da yaşanan sıkıntılar ve söz konusu yerlere yönelik olarak alınan kararların yanlış ve yetersiz oluşu, bu alanların bütünüyle kalkındırılması için arzu edilen seviyeye ulaşılamamasına sebep olmuştur.
Bu çalışma kapsamında Türkiye’nin gelişmiş bölgeleri arasında yer alan Güney Ege Bölgesi içinde yer alan tüm kırsal yerleşimlerin gelinen noktada kırsal kalkınmışlıkta hangi seviyede olduğunu, yerelde yaşayan insanların kırsal kalkınmanın gerçekleşmemesinde en önemli sorun olarak neyi gördükleri araştırılmıştır. Güney Ege Bölgesi özelinde ve tüm kırsal yerleşimleri kapsayan bu nicel araştırma kırsal kalkınmanın sosyal boyutuna vurgu yaparak kendinden sonraki kırsal kalkınma odaklı çalışmalara özgün bir katkı sağlaması yönüyle önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Güney Ege, Kırsal Kalkınma, Toplumsal Kalkınma

Kaynakça

• Akduman, E. (2023). Büyükşehir Belediyelerinde Kırsal Alanlara Sunulan Yerel Hizmetlerin Değerlendirilmesi: Ordu İli Kumru İlçesi Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tarsus Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tarsus.
• Amin, A. ve Thrift N. (1994). Living İn The Global, Amin and Thrift (Der.), Globalization, Instituitons and Regional Development in Europe içinde, Oxford University Press.
• Anríquez G. ve Stamoulis K. (2007). Rural Development and Poverty Reduction: Is Agriculture Still the Key, http://www.fao.org/3/a-ah885e.pdf
• Arslaner, Y. D. D. H. ve Yavan, A. G. S. (2016). 6360 Sayılı Kanunun Getirmiş Olduğu Yerel Kamusal Hizmet Sunum Farklılıkları, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(Özel Sayı), 277-290.
• Ayanoğlu, İ. (2008). Kırsal Kalkınma ve Türkiye İçin Bir Kalkınma Modeli, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, F. ve Negiz, N. (2019). Mahalleye Dönüşen Köyler Üzerine Bir İnceleme, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi SBE Dergisi, 11(30), 730-745.
• Bayar, R. ve Karabacak, K. (2020). Başkentin Merkezinde Köy Kalmak: Çankaya İlçesinin (Ankara) Kırsal Mahalleleri, Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 87-106.
• Bayazit, M., Ceylan, U. ve Saylan, U. (2012). Geleneksel El Sanatlarının Bölge Turizmine Etkisi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1) , 899-908.
• Berber, E. (2019). Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Kırsal Mahalle (Köy) Yerleşik Alanının Belirlenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Carter, K. A., Klonglan, G. E., Fear, F. A., Warren, R. D., Marshall C. E., Ganey, R., F., Andersen, E. R. (1977). Social Indicators For Rural Development: Descriptive Social Reporting, Final Report, Department Of Agriculture, 6-16.
• Çavuşoğlu, A. ve Lamba, M. (2020). 6360 Sayılı Kanun’un Mahalleye Dönüşen Birimler Üzerine Etkisi: Antalya İli Örneği, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21),123-147.
• Çolak, Ç., Sağlam, H. ve Topal, A. (2017), ‘Bütünşehir’ Modelinin 2014 BüyükşehirBelediye Başkanlığı Seçimlerine Etkileri, Çağdaş Yerel Yönetimler, 26(2), 1-47.
• Çukurçayır, M. A., Negiz, N. ve Yemen, A. (2014). 6360 Sayılı Kanun’un uygulamasında köy(lü) mü mahalle(li) mi? Katıl(a)mayanlar Açısından Bir Değerlendirme, KAYFOR 11. Sempozyumu, 211-230.
• Demirkaya, Y. ve Koç, M. (2017). 6360 Sayılı Kanun İle Birlikte Mahalleye Dönüşen Köylerde Değişimin Katılım Açısından Muhtarlığa Etkisi: Menteşe ve Seydikemer İlçeleri Üzerinden Bir Değerlendirme, Strategic Public Management Journal, 3(6), 124-149.
• Doğanay, F. (1993). Kırsal Kalkınma. DPT Sosyal Planlama Genel Müdürlüğü, Planlama Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Eraydın, A. (2008). Bölgesel Kalkınmanın Yönetiştim Çerçevesinde Kurumlaşması: Kalkınma Ajansları. Günaydın Ofset.
• Ercan F. (1996). Gelişme Yazını Açısından Modernizm, Kapitalizm ve Azgelişmişlik, Sarmal Yayınları. Ellis, F., and Biggs, S. (2001). Evolving Themes in Rural Development 1950s–2000s. Development Policy Review, 19(4), 439–442.
• Furat M. (2013). Küresel Politika Değişimleri ve Türkiye’de Kırsal Kalkınma, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 589-610.
• Geray, C. (1999). Kırsal Kalkınma Yöneltileri, İlçe Yerel Yönetimi ve İlçe Köy Birlikleri, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 8(2).
• Göymen, K. (2004). Yerel Kalkınma Önderi ve Paydaşı Olarak Belediyeler, Yerel Kalkınmada Belediyelerin Rolü, Uluslararası Sempozyum Kitabı, Pendik Belediyesi Kültür Yayınları, No:21, 5-6.
• Göymen, K. (2010). Türkiye’de Yerel Yönetişim ve Yerel Kalkınma, Boyut Yayın Grubu.
• Günaydın, G. (2010). Tarım ve Kırsallıkta Dönüşüm-Politika Transferi Süreci-AB ve Türkiye, Tan Kitabevi Yayınları.
• Gündüz, A. Y. (2006). Bölgesel Kalkınma Politikası, Baran Matbaacılık.
• Gürbüz, İ. B. ve Kadağan, Ö. (2019). Büyükşehir Yasasının Kırsala Etkileri; Bursa İli Örneği, Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(2), 209-226.
• Güreşci, E., ve Yurttaş, Z. (2008). Kırsal Göçün Nedenleri ve Tarıma Etkileri Üzerine Bir Araştırma: Erzurum İli İspir İlçesi Kırık Bucağı örneği, Tarım Ekonomisi Dergisi, 14(2) 47–54.
• GEKA, (2016), Güney Ege Bölgesinde Üretim Odaklı Kooperatiflerin Mevcut Durum Analizi ve Geliştirme Stratejileri, Denizli.
• GEKA, (2021). Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması Güney Ege Bölgesi Değerlendirme Raporu, Denizli.
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, Ekonomik ve Çevresel Boyutlarla Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma, International Journal of Economics, Politics, Humanities ve Social Sciences, 3(3), 197-215.
• Gülçubuk, B., Yıldırak, N., Kızılaslan, N., Özer Eroğlu, D., Kan, M., ve Kepoğlu, A. (2010). Kırsal Kalkınma Yaklasımları ve Politika Degişimleri, Agricultural Engineering VII.Technical Congress 1200-1213, Ankara.
• Güven, S. (1996). Türkiye’de Sosyal Sorunlar ve Sosyal Politikalar, Ezgi Kitabevi.
• Hanikoğlu, M., ve Negiz, N. (2023). Büyükşehirlerde Kırsal Mahalle Deneyimi: Ayvalık Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(45), 81-106.
• Hobsbawm, E. (1994). The Age Of Extremes: A History Of The World: 1914–1991, Pantheon.
• İşgüden, T. (1982). Makro İktisat, Bilim ve Teknik Kitapevi.
• Jongsan, C. (2013). Korea’s Cooperation in Agriculture and Rural Development in Cambodia–Comparison with approaches of the Japan International Cooperation, Agency (JICA), Korean J. Intl. Agri, 25(3): 231-239.
• Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, (2019). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2017), Ankara.
• Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, (2022). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2022), Ankara.
• Kara, P. S., ve Ezin, E. (2022). 6360 Sayılı Kanun ile Köyden Mahalleye Dönen Yerlerdeki Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme, Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 5(1), 137-150.
• Karakaya, S. (2020). Mahalle Yönetimi ve Temel Sorunları, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 461-486.
• Karalezli, G. (2021). Mahalle ve Köyün Birleştirilmesi İle Oluşan Yeni Bir Birim: Kırsal Mahalleler, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 3(1), 50-61. https://doi.org/10.48118/yykentcevre.935754
• Kavruk, H. (2008) 2004 ve Sonrası Yerel Yönetim Reform Girişimleri Açısından Köy ve Mahalle Yönetimleri, Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 62.
• Kaynak, M. (2007). Kalkınma İktisadı, Gazi Kitabevi.
• Kılıç, Ö., ve İpek, S. (2022). Kırsal Mahalle: Büyükşehirlerde Tekrar Köye Dönüş mü?. TroyAcademy, 7(1), 1-16.
• Koç, M. (2018). Merkezileşme Yerelleşme Bağlaminda 6360 Sayili Kanunun Kırsal Alanlara İlişkin Hizmetlere Etkisi (Muğla Deneyimi), International Academic Research Congress, Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Koçak, O., ve Uygun E. (2014). Göçün Tarım Sektöründe Faaliyet Gösteren Pazar Çalışanlarına Etkisi ve Yalova Örneği, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3 (5): 192-213.
• Kut G. E., ve Yörür, N. (2017). 6360 Sayılı Büyükşehir Kanunu Sonrası Kırsal Alanları Yeniden Düşünmek- İzmir Örneği, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 11-27.
• Koyuncu E., ve Köroğlu N. T. (2012). Büyükşehir Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Politika Notu, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1352462517-9.Buyuksehirler_Tasarisi_Uzerine_Bir_Degerlendirme.pdf
• Küçükoğul S. (2017). Kırsal Yerleşmelerde Tasarım Rehberi Süreç Ve Değerlendirmeler: Bursa Örneği, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Nafziger, E. W. (2006). Economic Development, Cambridge University Press.
• Nerse, S. (2014). Türkiye Kır Çalışmalarında Paradigma Değişimi, Sosyoloji Dergisi, 3(29):165-179.
• Oakley, P. ve Garforth, C. (1985). Guide to Extension Training, FAO Training Series, 11.
• Öner, Ş. (2019). Amaç ve Politikalar Açısından Yerel Yönetimler: Onuncu ve On Birinci Kalkınma Planları Karşılaştırmalı Analizi, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2 (3), 645-664.
• Özcan, B. (2011). Sosyal Sermaye ve Ekonomik Kalkınma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Özgüç, N. ve Mitchell, W. A. (2000). Şehirlerin Alternatf Alışveriş Mekânları: İstanbul'da Hafalık Pazarlar, Tasarım ve Kuram Dergisi, 1(2): 35-59.
• Özgüven, A. (1988). İktisadi Büyüme, İktisadi Kalkınma, Sosyal Kalkınma, Planlama ve Japon Kalkınması. A. Özgüven içinde, İktisadi Büyüme, İktisadi Kalkınma, Sosyal Kalkınma, Planlama ve Japon Kalkınması (s. 99-102).Filiz Kitabevi.
• Parasız, İ. (1997). Modern Büyüme Teorileri: Dinamik Makro Ekonomiye Giriş, Ezgi Kitapevi, Bursa. Parlak, B. ve Ökmen, M. (2015). Yerel Yönetimler-Kuram ve Uygulamada Küresel ve Ulusal Konular ve Sorunlar, Ekin Yayınevi.
• Resmi Gazete (28489, 6 Aralık 2012), 6360 sayılı on dört ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi yedi ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun. 02.12.2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6360&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden erişildi.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2020). Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması (YER-SİS) Türkiye’de Kırsal Yerleşimler Saha Çalışması Raporu, Ankara.
• Sen, A. (1999). Özgürlükle Kalkınma. (Yavuz Alogan, Çev.) Ayrıntı Yayınevi.
• Soykan, F. (2000). Turizm Coğrafyası ve Turizm Planlaması, Ege Coğrafya Dergisi (11), 39-55.
• Soysal, M., Kantar, M., Yalçın, A. (1998). Köyden Kente Göç Olgusu ve Göçün Toplumsal Yapıda Meydana Getirdiği Değişmeler: Adana İli (Yüreğir Ovası) Köyleri ve Anadolu Mahallesi Örneği. Türkiye 3. Tarım Ekonomisi Kongresi, Ankara.
• Şahin, B. I. (2018). Yerel Yönetimin Sunduğu Sağlık Hizmetleri Hakkında Halkın Görüş ve Beklentilerinin Değerlendirilmesi (Bursa Nilüfer İlçesi Kırsal Mahalle Örneği), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tanyol C. (1984). Atatürk ve Halkçılık, Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Tekçe, Y. ve Genç, F.N. (2019). 6360 Sayılı Kanun’un Tüzel Kişiliği Kaldırılan Köylere/Yeni Mahallelere Etkisi: Aydın Örneği, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(44), 1-16.
• Tekin, Ö. F. (2018). Türkiye’de Büyükşehir Yönetimi ve 6360 Sayılı Yasanın Getirdiği Değişim: Konya Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (55), 84-105.
• Todaro, M.P. (2000). Economic Development, Addison-Wesley, England
• Tolunay, A., ve Akyol, A. (2006). Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 116-127.
• Topuz, H. ve Yıldız, Z. (2011). Sosyal Sermaye ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi Açısından Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme, Sosyal Siyaset Konferansları (61), 201-226.
• Tuncer, B. ve Bakırcı, M. (2020). 6360 Sayılı Büyükşehir Yasasının Türkiye’nin Kırsal Yerleşim Düzenine Mevcut ve Muhtemel Etkileri: Konya Örneği, Türk Coğrafya Dergisi, (22), 75-85.
• Türkay, M. (1995). Gelişme İktisadının Gelişmesi. Tamer İşgüden, Fuat Ercan ve Mehmet Türkay (drl.), Gelişme İktisadı (167-202), Beta Basım Yayın.
• Weitz, R. (1979). Integrated Rural Development, The Rebout Approach, Settlement Study Center, Publications on Problem of Reginal Development 28. Rehovot, Isreal. Aktaran, Olgun A., 2004. Kırsal Kalkınmada Sorunlar ve Yeni Yaklaşımlar. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, Tokat.
• Yavillioğlu, C. (2002). Geri Kalmışlık Olgusu ve Ekonomistik Kalkınma Teorileri, Eleştirel Bir Yaklaşım, Cumhuriyet Üniverisitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3, 2, 49-70.
• Yavuz, F., Aksoy, A., Topçu, Y., Erem, T. (2004). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde kırsal alandan göç etme eğilimini etkileyen faktörlerin analizi, Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, Tokat.
• Yıldırım, C. ve Bıçakçı, H. (2018). 6360 Sayılı Kanun’un kır kent karşıtlığı bağlamında çarşamba kırsalı üzerine etkileri, Kent Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar ve Etkin Belediyecilik Uygulamaları, (Ed. M. Mecek, B. Parlak, E. Atasoy), Nobel Akademik Yayıncılık.