GECEKONDU ALANLARINDA UYGULANAN KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİNİN MEŞRUİYET ZEMİNİ OLARAK YOKSULLUK VE SUÇ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 14, 275 - 295, 31.12.2017

Erman Aksoy , Özlem Güzey Kocataş

Öz

Türkiye’de kentsel dönüşüm, mekânın küresel sermayeye çekici alanlara dönüşümünde etkin bir müdahale

biçimi olurken, müdahale alanları çöküntüleşmenin görülebilir olduğu, nüfusunun toplumsal uyum süreçleri

içerisinde kabul edilebilirliğinin azaldığı gecekondu alanlarıdır. Gecekondu alanlarını yoksulluk ve suçla ilişkilendiren

bakış açısı 1940’lardan günümüze evrilerek gecekonduluya karşı bir toplumsal algı oluşturmuştur.

Hükümet politikaları da bu algıya göre şekillenmekte ve gecekondu problemine yıkımdan affa, ıslaha ve

dönüşüme kadar farklı müdahale biçimleri tanımlanmaktadır. Bu süreçte günümüz dönüşüm uygulamalarının

farkı yoksulluk ve suç unsurları kullanılarak müdahalenin meşrulaştırılmasıdır. Ancak gecekondu alanları yıkılır

ve farklı bir nüfus grubunun eline geçerken, gecekondu nüfusu problemleri ile birlikte kente dağılmakta ve

başka sorun alanları yaratmaktadır. Bu alanların da dönüşüme konu olması kaçınılmazdır. Çalışma öncelikle

bu olgunun tarihsel süreçte sorgulanması ve bu sorgulamanın sonuçlarının iki örneklem alanda irdelenmesi

üzerine odaklanmaktadır. İlk çalışma alanı Ankara Altındağ İlçesi Çinçin Bölgesidir. Bu alanın yıllardır artan

yoksulluk ve suç oranları ile dikkat çekmesi kentsel dönüşüm uygulamasını getirmiştir. Ancak dönüşüm sonrasında

suçlu nüfusun bir kesimi başka yerlere göç ederken, bir kısmı suç oranlarını devam ettirmiştir. İkinci

çalışma alanı Çinçin nüfusunun göç ettiği ve mevcut nüfusun terk ettiği Sincan Saraycık Mahallesidir. Bu

değişim sosyal ve fiziksel mekanda görünür hale gelmiş ve Saraycık Mahallesi kentsel dönüşüm alanı olarak

ilan edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gecekondu, Gecekondulu, Yoksulluk, Suç, Kentsel Güvenlik, Kentsel Dönüşüm

POVERTY AND CRIME AS THE BASIS OF LEGITIMIZATION OF URBAN REGENERATION IN SQUATTER HOUSING AREAS

Öz

While urban regeneration in Turkey emerges as an effective method of intervention in the transformation of urban space into areas of attraction for the global capital, intervention areas are squatter housing areas where degradation is visible, the population of which gradually loses its acceptability in social integration processes. Evolving from the 1940s up to the present, the urbanites, meeting an unexpected population and space, have always viewed squatter housing population as a problem. Government policies are formulated in accordance with this social perception. The difference with today’s regeneration applications is their legitimization of intervention through elements of poverty and crime. But as the squatter housing areas are demolished and subject to gentrification, squatter population moves to different areas of the city with their problems. So it is inevitable that these areas will be subject to regeneration. This study first questions this phenomenon in a historical perspective and then discusses its results in two case study areas in Ankara. The preliminary research area is Çinçin in where increasing poverty and crime ratesbrought about urban regeneration. Yet, while some portion of the criminal population migrated to other destinations after regeneration, another portion has remained and sustained the crime rates. The second study area is Sincan Saraycık Neighborhood, a place where Altındağ’s squatter population migrated to and the original population abandoned. This change has become visible in the social and physical space and Sincan’s Mayor has announced his decision on applying urban regeneration in the Saraycık Neighborhood.

Anahtar Kelimeler

Squatter Housing, Squatter Population, Poverty, Crime, Urban Security, Urban Regeneration

Kaynakça

• Adaman, F. & Keyder, Ç. (2006). Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahalle¬lerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma. Rapor.
• Akman, K. (2009). İstanbul’da Kentsel Farklılaşmalar ve Mekansal Yansımaları, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 117-127.
• Ayata, S. (1996). Varoşlar Çatışma ve Şiddet, Görüş, (6), 18-23.
• Bektaş, Y. & Yücel, C. (2013). Ankara-Altındağ Tepesi Gecekondu Bölgesi'nde Mekansal Ayrış¬manın Gözlenmesine Yönelik Bir Araştırma, MEGARON, 8(2), 115-129.
• Bozkulak, S. (2005). Gecekondudan Varoş’a: Gülsuyu Mahallesi, İstanbul’da Kentsel Ayrışma: Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, (166), 239.
• Brantingham, P.J. (1995). Criminality of Place: Crime Generators and Crime Attractors, Europe¬an Journal of Criminal Policy and Research, (3), 5-26.
• Buğra, A. (2008). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İs¬tanbul.
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 209-222.
• Davis, M. (2007). Gecekondu Gezegeni, Metis Yayınları, İstanbul.
• Demirtaş, N. & Şen, S. (2007). Varoş Identity: The Redifinition of Low Income Settlements in Turkey, Middle Eastern Studies, 43(1), 87-106.
• Dönmezer, S. (1981). Kriminoloji, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul.
• Emini, F. T. (2009). Türkiye’de Yerel Yönetimler Reformunun İç ve Dış Dinamikleri, Yönetim ve Ekonomi, 16(2), 31-48.
• Erder, S. (1996). İstanbul’a Bir Kent Kondu Ümraniye, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Erman, T. (2007). Çandarlı-Hıdırlıktepe (Altındağ, Ankara) Örneği Üzerinden Suç ve Mekân İlişkisi ve Mahalleli Deneyimleri, Kent ve Suç, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, (6), 30–33.
• Erman, T. (2004). Gecekondu Çalışmalarında ‘Öteki’ Olarak Gecekondulu Kurguları, European Journal of Turkish Studies, 1. Etöz, Z. (2000). Varoş: Bir İstila, Bir Tehdit, Birikim, (132), 49-53.
• Geniş, Ş. (2006). Review: İstanbul’da Kentsel Ayrışma: Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, European Journal of Turkish Studies.
• Gove, W. R. (1975). The Labelling Perspective: an Overview, Sage Publications, New York- London, 3-20. Gunder, M. (2010). Planning As The Ideology of (Neoliberal) Space, Planning Theory, 9(4), 298-314.
• Güzey, Ö. (2012). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Neo-liberal Kent Politikaları, Yeni Kentsel Aktörler ve Gecekondu Alanları, İdeal Kent, (7), 64-83. Harvey, S. (2005). Literature Review: Police Practice in Reducing Residential Burglary, Rese¬arch on the effectiveness of Police Practice in Reducing Residential Burglary Report 3, Ministry of Justice Publishes, New Zealand, 19-59.
• Hubbard, P. (2004). Revenge and Injustice in the Neoliberal City: Uncovering Masculinist Agen¬das, Antipode, 665-686.
• Işık, O. & Pınarcıoğlu, M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk, Sultanbeyli Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kara, M. & Palabıyık, H. (2009). 1980 sonrası Türkiye’de konut politikaları: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Gecekondu Dönüşüm Uygulamaları, http://idc.sdu.edu.tr (10.04.2012).
• Karaman, O. (2012). Urban Renewal in Istanbul: Reconfigured Spaces, Robotic Lives, Internati¬onal Journal of Urban and Regional Research, 10.1111/j.1468-2427.2012.01163.x.
• Kılınç, Z, A. & Çelik, A. (2009). Kentsel Dönüşüm ve Kültürel Dönüşüm, Selçuk Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Konya, (18), 145–164.
• Kıray, M. (1998). Modern Çehirlerin Gelişmesi ve Türkiye’ye Has Bazı Eğilimler, Kentleşme Yazıları, Bağlam Yayınları.
• Kurtuluş, H. (2006). Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak, Planlama, (2), 7-12.
• Lovering, J. (2007). The Relationship Between Urban Regeneration and Neoliberalism: Two Presumptuous Theories and A Research Agenda, International Planning Studies, 12(4), 343-366.
• Lovering, J. & Türkmen, H. (2011). Bulldozer Neo-Liberalism in Istanbul: The State-led Cons¬truction of Property Markets, and The Displacement of The Urban Poor”, International Planning Studies, 16(1), 73-96.
• Öniş, Z. (2004). Turgut Özal and His Economic Legacy: Turkish Neo-Liberalism in Critical Perspective”, Middle Eastern Studies, 40(4), 113-134.
• Peck, J. & Tickell, A. (2002). Neoliberalizing Space, Antipode, 380-404.
• Pınarcıoğlu, M. & Işık, O. (2008). Not Only Helpless But Also Hopeless: Changing Dynamics of Urban Poverty in Turkey, The Case of Sultanbeyli-Istanbul, European Planning Studies, 16(10), 1353-1368.
• Sheldon, K. (1998). The Home Range: Topographical & Psychological Influences on the Tar¬get Selection of House Burglars, Liverpool Hope University 1998-99 Library Articles, (1), 7-21.
• Sokullu-Akıncı, F. (1994). Suç Nedenleri, Kriminoloji, İstanbul.
• Swyngedouw, E., Moulaert, F. & Rodriguez, A. (2002). Neoliberal Urbanism in Europe: Large-scale Urban Development Projects and The New Urban Policy, Antipode, 542-577.
• Şenyapılı, T. (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılı, Gecekondunun 50. Yılı, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Y. Sey (der), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 301-316. Şenyapılı, T (2004). Charting the ‘Voyage’ of Squatter Housing in Urban Spatial ‘Quadruped, European Journal of Turkish Studies, 1.
• Taşan-Kok, T. (2010). Entrepreneurial Governance: Challenges of Large-scale Property-led Urban Regeneration Projects, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 101(2), 126-149.
• Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• TMMOB Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulu, (2006). Kentsel Dönüşüm Değil, Rant Amaçlı Tasfiye Yasası, Planlama, (2), 5-6.
• Türkün, A. (2011). Urban Regeneration and Hegemonic Power Relationships, International Planning Studies, 16(1), 61-72.
• Ulusoy, A. (2008). Kentsel Dönüşüm ve Ankara’da Toplu Konut Uygulamaları, Mülkiye Dergisi, (32), 151-160. Uzun, C. N. (2006). Yeni Yasal Düzenlemeler ve Kentsel Dönüşüme Etkileri, Planlama, (2), 49-52.
• Wacquant, Loic J.D. (2006). Territorial Stigmatization in the Age of Advanced Marginality, The¬sis Eleven, (91), 66- 77.
• http://tr.wikipedia.org/wiki/Gecekondu
• https://www.toki.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2 EF693712DAEAF2E646 (01.04.2012).
• http://www.hurriyet.com.tr/ankara/24489201.asp (16.02.2014).
• http://www.emlakproje.com/suc-mahallesinde-buyuk-donusum (16.02.2014).
• http://www.bugun.com.tr/son-dakika/-maalesef-bugun-kentsel-donusum--haberi/1224722 (16.02.2014).
• http://www.aksam.com.tr/yasam/tassal-donusum--84717h/haber-84717 (16.02.2014).
• http://www.altindag.bel.tr/haber.asp?islem=1&haber_ID=4018 (20.01.2017).
• http://www.sincan.bel.tr/HaberDetay.aspx?HID=88 (20.01.2017).