Ebeveynlerin Aşı Tutumlarının İncelenmesi: Okul Öncesi Çağdaki Çocukların Ebeveynleri Arasındaki Demografik Etkiler

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 1 - 8, 21.04.2025

Mine Nur Temuçin , Evrim Kızıler

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1527709

Abstract

Giriş: Okul öncesi dönemde çocuğu olan ebeveynlerin aşılama tutumları, çocuk sağlığı üzerindeki kritik etkileri nedeniyle halk sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.
Amaç: Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönemde çocuğu olan ebeveynlerin aşılama tutumlarını ve bu tutumları etkileyen temel demografik faktörleri belirlemektir.
Yöntem: Kesitsel tipteki araştırmanın örneklemini Mart-Mayıs 2022 tarihleri arasında kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılan 223 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri tanıtıcı bilgi formu ve Aşılama Tutumları İnceleme Ölçeği kullanılarak çevrimiçi anket yoluyla toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H testleri ve regresyon analizleri kullanılmıştır.
Bulgular: Ebeveynler çocukluk aşılarına yönelik orta düzeyin üzerinde olumsuz tutuma (2,94 ± 0,99) ve öngörülemeyen etkilere ilişkin yüksek kaygıya (3,80 ± 1,31) sahiptir. Aşıların gerekli olmadığını, yeterli bilgilerinin olmadığını, yan etkilerinin olduğunu ve zorunlu aşıları yaptırmadıklarını belirten ebeveynler çocukluk çağı aşılarına yönelik anlamlı derecede daha olumsuz tutum sergilemiştir (p < 0,05). Regresyon analizine göre bu bağımsız değişkenlerin aşı tutum puanlarını orta düzeyde (%36) bir açıklayıcı güce sahip olduğu belirlenmiştir (F = 24,7; p < 0,001).
Sonuç: Bu çalışma, ebeveynlerin çocukluk dönemi aşılama tutumlarının, zorunlu aşıları aksatma, gerekli olmadığı düşüncesi, bilgi eksikliği ve yan etki endişeleri gibi faktörlerden etkilendiğini göstermektedir. Ebeveynlerin orta düzeyde olumsuz tutumlara sahip olmaları, olumsuz aşı tutumlarının hala bir sorun olduğunu vurgulamaktadır. Pediatri hemşirelerinin, aşılamayı artırmak ve çocuk sağlığını iyileştirmek için ebeveynlerin aşıya yönelik tutumlarını belirlemesi ve olumsuz algıları azaltmaya yönelik programlar geliştirmesi gerekmektedir. Bu çabalar, genel aşı kabulünü artırarak çocuk sağlığını geliştirmede kilit rol oynayacaktır

Keywords

Aşılama, çocuk sağlığı, ebeveynlik, pediatri hemşireliği, tutum

Assessing Attitudes towards Vaccination: Demographic Influences among Parents of Preschool-Aged Children

Abstract

Introduction: The attitudes towards vaccination of parents with preschool-aged children hold great significance for public health due to their critical impact on child health.
Aim: This study aimed to determine the attitudes towards vaccination of parents with preschool-aged children and the key demographic factors influencing these attitudes.
Method: The cross-sectional study was conducted with 223 parents reached through snowball sampling between March-May 2022. Data were collected using an Introductory Information Form and the Vaccination Attitudes Examination Scale. Analysis included Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H tests, and regression analyses.
Results: Parents exhibited a moderately high negative attitude towards childhood vaccinations (2.94 ± 0.99) and a high number of worries over unforeseen future effects (3.80 ± 1.31). Parents who believed that vaccines are unnecessary, lacked sufficient information, were concerned about side effects, and did not adhere to mandatory vaccinations had significantly more negative attitudes towards childhood vaccinations (p < 0.05). Regression analysis revealed that these factors accounted for a moderate level of explanatory power (36 %) in the vaccination attitude scores (F = 24.7; p < 0.001).
Conclusion: This study demonstrated that parents' attitudes toward childhood vaccinations are influenced by factors such as neglecting mandatory vaccines, believing they are unnecessary, lacking information, and concerns about side effects. The presence of moderately negative attitudes among parents highlighted that negative attitudes towards vaccination remain a concern. Pediatric nurses must identify parents' vaccination attitudes to maintain vaccination rates and develop programs that reduce negative perceptions. These efforts are key to improving and sustaining child health by boosting overall vaccine acceptance.

Keywords

Attitude, child health, parenting, pediatric nursing, vaccination

References

• Bianco, A., Mascaro, V., Zucco, R., & Pavia, M. (2019). Parent perspectives on childhood vaccination: How to deal with vaccine hesitancy and refusal? Vaccine, 37(7), 984–990. doi:10.1016/j.vaccine.2018.12.062
• Brewer, N. T., Chapman, G. B., Rothman, A. J., Leask, J., & Kempe, A. (2017). Increasing vaccination: Putting psychological science into action. Psychological Science in the Public Interest, 18(3), 149-207. doi:10.1177/1529100616635593
• Bruno, F., Laganà, V., Pistininzi, R., Tarantino, F., Martin, L., & Servidio, R. (2022). Validation and psychometric properties of the Italian Vaccination Attitudes Examination (VAX-I) scale. Current Psychology, 42(25), 2128721297. doi:10.1007/s12144-022-03209-5
• Çağ, Y. (2020). Parental attitudes toward vaccination in Turkey: a face-toface survey. Journal of Pediatric Infectious Diseases, 15(04), 184-188. doi: 10.1055/s-0040-1708489
• Çay, B., & Göl, İ. (2023). Ebeveynlerin çocukluk dönemi aşıları ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 45-54. doi:10.53493/avrasyasbd.1232002
• Durmaz, N., Suman, M., Ersoy, M., & Örün, E. (2022). Parents’ attitudes toward childhood vaccines and COVID-19 vaccines in a Turkish pediatric outpatient population. Vaccines, 10(11), 1958. doi:10.3390/vaccines10111958
• Dyda, A., King, C., Dey, A., et al. (2020). A systematic review of studies that measure parental vaccine attitudes and beliefs in childhood vaccination. BMC Public Health, 20, 1253. doi:10.1186/s12889-020-09327-8
• Eskiocak, M., & Marangoz, B. (2021). Türkiye’de bağışıklama hizmetlerinin durumu. Türk Tabipleri Birliği Yayınları. pp. 46-55. Retrieved date: May 06, 2024. Retrieved from: https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/turkiyede_ bagisiklama_hizmetlerinin_durumu.pdf
• Giambi, C., Fabiani, M., D’Ancona, F., Ferrara, L., Fiacchini, D., Gallo, T., et al. (2018). Parental vaccine hesitancy in Italy–results from a national survey. Vaccine, 36(6), 779-787. doi:10.1016/j.vaccine.2017.11.037
• Holroyd, T. A., Howa, A. C., Delamater, P. L., Klein, N. P., Buttenheim, A. M., Limaye, R. J., ... & Salmon, D. A. (2021). Parental vaccine attitudes, beliefs, and practices: Initial evidence in California after a vaccine policy change. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 17(6), 1675-1680. doi: 10.1080/21645515.2020.1839293
• Kızıler, E., Küçük, S., Uludaşdemir, D., & Karşıgil, P. (2019). Aşı Karşıtı Tutumları Belirleyen “Vaccination Attitudes Examination (VAX)” ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. 6. Uluslararası 17. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Ankara, Turkey.
• Larson, H. J., Jarrett, C., Eckersberger, E., Smith, D. M., & Paterson, P. (2014). Understanding vaccine hesitancy around vaccines and vaccination from a global perspective: A systematic review of published literature, 2007–2012. Vaccine, 32(19), 2150-2159. doi:10.1016/j.vaccine.2014.01.081
• Larson, H. J., Jarrett, C., Schulz, W. S., Chaudhuri, M., Zhou, Y., Dube, E., ... & Wilson, R. (2015). Measuring vaccine confidence: Introducing a global vaccine confidence index. PLoS Currents, 7. doi: 10.1371/currents. outbreaks.ce0f6177bc97332602a8e3fe7d7f7cc4
• Lane, S., MacDonald, N. E., Marti, M., & Dumolard, L. (2018). Vaccine hesitancy around the globe: Analysis of three years of WHO/UNICEF joint reporting form data–2015–2017. Vaccine, 36(26), 3861–3877. doi:10.1016/j. vaccine.2018.03.063
• Majid U, Ahmad M. The Factors That Promote Vaccine Hesitancy, Rejection, or Delay in Parents. Qualitative Health Research. 2020;30(11):1762-1776. doi:10.1177/1049732320933863
• Marshall, S., Moore, A. C., Sahm, L. J., & Fleming, A. (2021). Parent attitudes about childhood vaccines: Point prevalence survey of vaccine hesitancy in an Irish population. Pharmacy, 9(4), 188. doi:10.3390/pharmacy9040188
• Martin, L. R., & Petrie, K. J. (2017). Understanding the dimensions of antivaccination attitudes: The Vaccination Attitudes Examination (VAX) scale. Annals of Behavioral Medicine: A Publication of the Society of Behavioral Medicine, 51(5), 652–660. doi:10.1007/s12160-017-9888-y
• Matta, P., El Mouallem, R., Akel, M., et al. (2020). Parents’ knowledge, attitude, and practice towards children’s vaccination in Lebanon: Role of the parent-physician communication. BMC Public Health, 20, 1439. doi:10.1186/s12889-020-09526-3
• Mercan, Y., Öztemel, Ç., & Bulut, S. (2023). 48 ay ve daha küçük çocuğu olan ebeveynlerin çocukluk çağı aşılarına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(2), 313-323. doi:10.21763/tjfmpc.1242007
• Nuwarda, R.F., Ramzan, I., Weekes, L., Kayser, V. (2022). Vaccine Hesitancy: Contemporary Issues and Historical Background. Vaccines, 10(10):1595. doi: 10.3390/vaccines10101595
• OECD. (2023). Child vaccination rates (indicator). Retrieved date: May 06, 2024. Retrieved from: https://www.oecd-ilibrary.org/social-issuesmigration-health/child-vaccination-rates/indicator/english_b23c7d13-en
• Rozbroj, T., Lyons, A., & Lucke, J. (2019). Psychosocial and demographic characteristics relating to vaccine attitudes in Australia. Patient Education and Counseling, 102(1), 172–179. doi:10.1016/j.pec.2018.08.027
• Shapiro, G. K., Kaufman, J., Brewer, N. T., Wiley, K., Menning, L., Leask, J., ... & Wiysonge, C. S. (2021). A critical review of measures of childhood vaccine confidence. Current Opinion in Immunology, 71, 34-45. doi:10.1016/j. coi.2021.04.002
• Signorelli, C., Iannazzo, S., & Odone, A. (2018). The imperative of vaccination put into practice. The Lancet Infectious Diseases, 18(1), 26-27. doi:10.1016/ S1473-3099(17)30696-5
• Turan, F. D. (2022). Ulusal aşılama programında yer alan çocukluk çağı aşılarına yönelik ebeveynlerin tutumları: Aksaray örneği. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(3), 239-250. doi:10.54061/jphn.1183177
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. (2018). Nüfus ve sağlık araştırması. Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. Retrieved date: June 12, 2024. Retrieved from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/ TNSA2018_ana_Rapor.pdf
• UNICEF. (2019). UNICEF launches #VaccinesWork campaign to inspire support for vaccines. Retrieved date: June 12, 2024. Retrieved from: https://www.unicef.org/press-releases/unicef-launches-vaccinesworkcampaign-inspire-support-vaccines
• UNICEF & World Health Organization. (2014). Immunization summary: A statistical reference containing data through 2013. Geneva: WHO. Retrieved date: June 13, 2024. Retrieved from: https://data.unicef.org/topic/childhealth/immunization/
• World Health Organization. (2019). 20 million children miss out on lifesaving measles, diphtheria and tetanus vaccines in 2018. Retrieved date: June 13, 2024. Retrieved from: https://www.who.int/news-room/detail/15-072019-20-million-children-miss-out-on-lifesaving-measles-diphtheriaand-tetanus-vaccines-in-2018