Bakım Vericilerin Sağlık Algısı ve Sağlık Anksiyetelerinin Siberkondri Düzeyine Etkisi

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 145 - 152, 12.08.2025

Beyza Kader , Büşra Altınel

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1600130

Abstract

Giriş: Bakım vericilerin çevrim içi sağlık bilgisi aramaları, sağlık anksiyetesini ve siberkondri düzeylerini artırabilir. Güvenilir olmayan bilgilere ulaşmak, bakım vericilerin sağlık algısını ve sağlık anksiyetelerini olumsuz yönde etkileyebilir.
Amaç: Bu çalışma bakım verici bireylerin sağlık algısı ve sağlık anksiyetelerinin siberkondri ciddiyet düzeyine etkisini incelemek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Bu çalışma kesitsel bir araştırma olarak Ankara ilinde bulunan bir şehir hastanesinde 210 bakım verici ile tamamlandı. Veriler, Kişisel Bilgi Formu, Sağlık Algısı Ölçeği, Sağlık Anksiyetesi Ölçeği ve Siberkondri Ciddiyet Ölçeği Kısa Formu kullanılarak toplandı. Veriler, Mann-Whitney U, Kruskal Wallis ve Spearman Korelasyon analizi ile değerlendirildi.
Bulgular: Bakım vericilerin Sağlık Algısı Ölçeği toplam puan ortalaması 41,70 ± 6,58 olarak belirlendi. Bakım vericilerin Sağlık Anksiyetesi Ölçeği toplam puan ortalaması 16,85 ± 7,70 ve Siberkondri Ciddiyeti Ölçeği toplam puan ortalaması ise 31,19 ± 8,48 olarak bulundu. Bakım vericilerin sağlık algısı ve sağlık anksiyetesi ile siberkondri ciddiyeti puan ortalaması karşılaştırıldığında; Sağlık Algısı Ölçeği toplam puan ortalaması ile Sağlık Anksiyetesi Ölçeği toplam puan ortalaması arasında pozitif yönde çok zayıf bir ilişki olduğu (r = 0,159; p < 0,05) ve Sağlık Algısı Ölçeği ve Sağlık Anksiyetesi Ölçeği toplam puan ortalaması ile Siberkondri Ciddiyeti Ölçeği toplam puan ortalaması arasında anlamlı bir ilişki olmadığı bulundu (p>0,05).
Sonuç: Bakım vericilerin sağlık algılarının ve siberkondri düzeylerinin orta, sağlık anksiyetelerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Bakım vericilerin siberkondri ciddiyet düzeylerini, sağlık algılarının ve sağlık anksiyetelerinin etkilemediği bulunmuştur.

Keywords

Bakım verici , sağlık algısı , sağlık anksiyetesi , siberkondri.

Ethical Statement

Bu çalışma için etik kurul onayı Selçuk Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurul’undan alınmıştır (Tarih: 23.02.2024 ve Sayı No: 2024/15).

The Impact of Caregivers' Health Perceptions and Health Anxieties on Cyberchondria Severity

Abstract

Introduction: Caregivers’ online search for health information may increase their health anxiety and cyberchondria levels. Accessing unreliable information may negatively affect caregivers’ health perception and health anxiety.
Aim: To examine the impact of caregivers' health perceptions and health anxieties on the severity of cyberchondria.
Method: This study was conducted as a cross-sectional research with 210 caregivers at a city hospital in Ankara. Data were collected using the Personal Information Form, Health Perception Scale, Health Anxiety Scale, and Cyberchondria Severity Scale Short Form. The data were evaluated using Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, and Spearman Correlation analysis.
Results: The average total score on the Health Perception Scale for caregivers was determined to be 41.70 ± 6.58. The average total score on the Health Anxiety Scale was 16.85 ± 7.70, while the average total score on the Cyberchondria Severity Scale was 31.19 ± 8.48. When comparing the average scores of caregivers' health perception and health anxiety with their cyberchondria severity, there was a very weak positive correlation between the total score of the Health Perception Scale and the total score of the Health Anxiety Scale (r = 0.159; p < 0.05). However, there was no significant relationship between the total score of the Health Perception Scale and Health Anxiety Scale and the total score of the Cyberchondria Severity Scale (p>0.05).
Conclusion: It was determined that the health perceptions and cyberchondria levels of the caregivers were moderate and their health anxiety levels were low. It was found that the health perceptions and health anxiety of the caregivers did not affect the cyberchondria severity levels.

Keywords

Caregiver , cyberchondria , health anxiety , health perception.

References

• Akbulut, K. ve Çevik, K. (2021). Dahili ve cerrahi kliniklerde yatan hastaların bakım yükleri ile yaşam yükleri kaliteleri arasındaki ilişki. Kocatepe Tıp Dergisi, 22(5), 366-372.
• Aydar Bakır, N. ve Karabağ Aydın, A. (2023). Yaşlı hastalara bakım veren bireylerdeki bakım yükünün ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(3), 887-896. doi: 10.61399/ikcusbfd.1073596
• Aydemir, Ö., Kırpınar, İ., Satı, T., Uykur, B., ve Cengisiz, C. (2013). Sağlık Anksiyetesi Ölçeği’nin Türkçe için güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 325-331. doi:10.4274/npa. y6383
• Bilgehan, T. ve İnkaya, B. (2021). Palyatif hastalarına bakım veren bireylerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 51-58.
• Bulut, H., Bozkurt, C., ve Sakar, D. D. (2023). Palyatif bakım hastalarına bakım veren bireylerin bakım yüklerinin yaşam kaliteleri üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 1086-1096.
• Çavuşoğlu, E., & Yurtsever, S. (2021). The relationship between health anxiety levels and healthy lifestyle behaviors of family caregivers of cancer patients receiving outpatient chemotherapy. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 6(2), 477-485.
• Çavuşoğlu, E., ve Yurtsever, S. (2022). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin sağlık algıları ve sağlık anksiyeteleri arasındaki ilişki: tanımlayıcı bir çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 14(1).
• Çetinkaya, N., ve Dönmez, E. (2023). İnmeli hastalara bakım verenlerde bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyinin incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10(1), 49-59.
• Deniz, S. (2020). Bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi. İnsan ve İnsan, 7(24), 84-96.
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson, C. A., Chambers, C. V., Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: priliminary findings. Journal of Community Psychology, 35(5):557-61.
• Dursun, S. İ., Vural, B., Keskin, B., Kaçar, H. K., Beyhan, A., ve Kadıoğlu, H. (2019). Yetişkinlerde geleneksel/ tamamlayıcı tıp tutumu ile sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı arasındaki ilişki. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 1-10.
• Eryiğit, T., Çevik, M., Erdoğan, B., Karasu, B. B., … Özok Bulut, N. (2024). Özel gereksinimli bireylerin bakım vericilerinin bakım yükü ve algılanan sosyal izolasyon durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sağlık ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 126-139.
• Filiz, M., & Karagöz, Y. (2024). The impact of individual health perception on cyberchondria behavior. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 7(2), 107-116.
• Gül, İ., Demir, S. ve Coşkun, İ. (2022). E-sağlık okuryazarlığı ve çevrimiçi sağlık bilgisi arama davranışı üzerine bir araştırma. Electronic Turkish Studies, 17(7).
• İlbay, A. (2024). Anksiyetesi ve siberkondri. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 42-54. doi:10.46237/amusbfd.1255961
• Jabłoński, M. J., García-Torres, F., Zielińska, P., Bułat, A., & Brandys, P. (2020). Emotional burden and perceived social support in male partners of women with cancer. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(12), 4188.
• Kadıoğlu, H., ve Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeğinin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 32, 47-53.
• Kahraman, B. (2023). Palyatif bakım ünitesinde tedavi gören hastalara bakım veren bireylerin bakım verme yükü ve depresyon anksiyete stres düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Kolac, N., Balci, A. S., Sisman, F. N., Atacer, B. E., & Dincer, S. (2018). Health perception and healthy lifestyle behaviors in factory workers. Bakırköy Tıp Dergisi, 14-267-274. doi:10.5350/ BTDMJB.20170328092601
• Litzelman, K., Kent, E. E., & Rowland, J. H. (2018). Interrelationships between health behaviors and coping strategies among informal caregivers of cancer survivors. Health Education & Behavior, 45(1), 90-100. doi: 10.1177/1090198117705164
• Makarla, S., Gopichandran, V., & Tondare, D. (2019). Prevalence and correlates of cyberchondria among professionals working in the information technology sector in Chennai, India: A crosssectional study. Journal of Postgraduate Medicine, 65(2), 87-92. doi: 10.4103/jpgm.JPGM_293_18
• Mcelroy, E., & Shevlin, M. (2014). The development and initial validation of the cyberchondria severity scale (CSS). Journal of Anxiety Disorders, 28(2), 259- 65
• McMullan, R. D., Berle, D., Arnáez, S., Starcevic, V. (2019). The relationships between health anxiety, online health information seeking, and cyberchondria: Systematic review and metaanalysis. Journal of Affective Disorders, 245, 270-278.
• Nayır, D. (2023). COVİD-19 pandemi döneminde hemşirelerde sağlık anksiyetesi ve siberkondri ilişkisinin incelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi.
• Newby, J. M., Hobbs, M. J., Mahoney, A. E., Wong, S. K., & Andrews, G. (2017). DSM-5 illness anxiety disorder and somatic symptom disorder: Comorbidity, correlates, and overlap with DSM-IV hypochondriasis. Journal of Psychosomatic Research, 101, 31-37.
• Otto, A. K., Ketcher, D., Heyman, R. E., Vadaparampil, S. T., Ellington, L., & Reblin, M. (2021). Communication between advanced cancer patients and their family caregivers: relationship with caregiver burden and preparedness for caregiving. Health Communication, 36(6), 714-721.
• Öner, Ö. İ. ve Karabulutlu, E. Y. (2024). Onkoloji hastalarına bakım verenlerin bakım verme yükü ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi. Perspectives in Palliative & Home Care, 2(3), 116-126.
• Sabandüzen, H. ve Kavaklı, Ö. (2022). Bebeği yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan büyütmenin siberkondri düzeylerinin ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 190- 200. doi:10.46413/boneyusbad.1075954
• Salkovskis, P. M., Rimes, K. A., Warwick, H. M., & Clark, D. M. (2002). The Health Anxiety Inventory: Development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine, 32(5), 843-853.
• Sansakorn, P., Mushtaque, I., & Dost, M. K. B. (2024). The relationship between cyberchondria and health anxiety and the moderating role of health literacy among the pakistani public. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(9), 1168
• Soner, S., ve Aykut, S. (2017). Alzheimer hastalık sürecinde bakım veren aile üyelerinin yaşadıkları güçlükler ve sosyal hizmet. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 375-387.
• Soysal, G. E., ve Yiğit, Ü. (2021). Yetişkin bireylere COVID-19 pandemisinin sağlık algısı üzerine etkisi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 239-249.
• Söyler, S., Biçer, İ., & Çavmak, D. (2021). Siberkondri Ciddiyeti Ölçeği Kısa Formu (CSS-12) geçerlilik ve güvenirlilik çalışması.
• S. Uyar & R. Kıraç (Ed.), Davranışsal Boyutları ile Sağlık (1. Baskı s.302). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Şahan, F. U., & Purtul, S. (2023). Health anxiety and eHealth literacy as predictors of cyberchondria in women. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(3), 454-461.
• Tamer, F., & Güçlü, A. (2022). Bireylerde sağlık algısının sağlık aksiyetesine etkisinin incelenmesi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 135-153.
• Tarcan, G. Y., Karahan, A., ve Sebik, N. B. (2023). Kısa Form Siberkondri (CSS-12) Ciddiyet Ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği: Sağlık bilişimi alanına özel bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(1), 207-218.
• Özcan Yüce, U., ve Taşcı, S. (2020). Bakım verici stresi ve reiki enerji terapisi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 12(1),158- 165. doi:10.5336/nurses.2019-71077
• Turgut, A. Ş. ve Soylu, G. (2020). Palyatif bakım hasta yakınları ile nitel bir çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(2), 460-476. doi: 10.33417/tsh.662982
• Unsar, S., Erol, O., & Ozdemir, O. (2021). Caregiving burden, depression, and anxiety in family caregivers of patients with cancer. European Journal of Oncology Nursing, 50, 101882.
• Uslu Şahan, F., & Purtul, S. (2023). Health anxiety and ehealth literacy as predictors of cyberchondria in women. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(3), 454-461.
• Uygun, Ü. K., ve Taylan, H. H. (2024). Alzheimer hastalarına primer bakım veren aile üyelerininn bakım yükünü etkileyen faktörler. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(71), 513-531.
• Üzüm, Ö., İnce, G., Eliaçık, K., Kanık, A., Elmalı, F., & Helvacı, M. (2023). Investigating the potential connection between cyberchondria and vaccine hesitancy in high school students. Cureus, 15(1).
• Yakut, B. (2019). Palyatif bakım merkezinde yatan hastalara bakım verenlerin anksiyete, depresyon ve bakım yüklerinin değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Zaybak, A., Yapucu Güneş, Ü., Günay İsmailoğlu, E., ve Ülker, E. (2012). Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(1), 48-54.