GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 0 - 0, 02.05.2018

Cennet Çelik Mücahit Muslu , Özlem Persil Özkan

Öz

Dünyadaki nüfusun hızla artmasıyla birlikte
temel ihtiyaçların karşılanması için gen teknolojisi gelişimi de hızlanmıştır. Kısa
zamanda tarım ürünlerinden daha çok verim almak, besin içerikleri üzerinde
çalışarak zenginleştirilmiş ürünler elde etmek, nüfusun artmasıyla ortaya çıkan
hastalıkların gelişimine karşı çözüm üretebilmek biyoteknoloji sayesinde mümkün
olmuştur. A vitamini eksikliği için geliştirilmiş altın
pirinç (golden rice), diyabet hastaları için verimli bir şekilde insülin
üretilmesini sağlayan genetiği değiştirilmiş bakteriler, açlık problemi ile
mücadele etmek için verim düzeyi yüksek veya besin içerikleri zenginleştirilmiş
bitkiler, daha fazla et ve süt üretimi için büyüme hormonu arttırılmış
hayvanlar bu teknolojinin ürünleridir. Dünya genelinde genetiği değiştirilmiş
organizma (GDO) kullanımı yıldan yıla artış göstermektedir. Genetiği
değiştirilmiş organizma olarak hayatımıza giren bu gen teknolojisi,
faydaları kadar bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Doğadaki türlerin
dağılımı ve bunlar arasındaki denge üzerine olumsuz etkileri, bitkilerde oluşan
toksik etkiler, antibiyotiklere karşı dirençli gen gelişimi nedeniyle
patojenlere karşı mücadelenin zorlaşması, genler arası transferler dolayısıyla
alerjik reaksiyon riskinin artması genetiği değiştirilmiş organizmalar ile
ilgili soru işaretlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tüm bu olumlu ve
olumsuz etkiler ülkelerin genetiği değiştirilmiş organizma teknolojisine karşı
yaklaşımlarını etkilemiştir. Genetiği değiştirilmiş organizmaların dünya
genelindeki kullanım alanları, kullanım sıklığı, değerlendirilmesi, mevzuat
uygulamaları ve etiketlemenin önemi ülkelere göre değişiklik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Genetiği değiştirilmiş organizmalar, mevzuat, etiketleme

Kaynakça

• 1- ABACI, Z. M., ve ABACI, Z. T., “İnönü Üniversitesi Biyoloji Ve Gıda Mühendisliği Bölümü Öğrencilerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Bilinci Ve Bilgi Düzeyi”, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 31-37, 2014.
• 2- ARUN, Ö. Ö., MURATOĞLU, K., ve EKER, F. Y., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Kavramına Genel Bakış”, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 41(1), 113-123, 2015.
• 3- ATSAN, T., ve KAYA, T. E., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Tarım Ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri”, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 1-6, 2008.
• 4- BAYRAÇ, A.T., KALEMTAŞ, G., BALOĞLU, M.C., KAVAS, M. : Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: 3. Basım. 25-40, Odtü Yayıncılık, Ankara, 2014.
• 5- BEZİRGANOĞLU, İ., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Ve Biyogüvenlik”, Pegem Atıf İndeksi, 1-289, 2017.
• 6- BOSTAN, A., ve GÜN, S., “Türkiye’de Genetiği Değiştirilmiş Gıda Ve Yem Konusunda Mevzuat Uygulamaları ve Denetimler”, Jotaf / Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 90-98, 2013.
• 7- BÜYÜKÜNAL, S. K., “Genetiği Değiştirilmiş Organizma Gerçeği”, İnfovet Hayvan Sağlığı Sektörü Dergisi, 9, 18-26, 2004.
• 8- ÇATALBAŞ, T., SAVAŞ, H.B., GÜLTEKİN, F., ‘’Genetiği Değiştirilmiş Gıdalar ve İnsan Sağlığına Etkileri’’, Acta Medica Alanya, 3(1), 58-63, 2017.
• 9- ÇELİK, V., ve BALIK, D. T. “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)”, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2), 13-23, 2007.
• 10- ÇETİNKAYA, P. G., SOYER, Ö. U., ve ŞAHİNER, Ü. M. “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Alerji Arasındaki İlişki”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 58, 166-170, 2015.
• 11- DİNÇOĞLU, A. H., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Gıda Güvenliği”, Türkiye Klinikleri Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Dergisi, 2(3), 56-63, 2016.
• 12- DİLL, G. M., ‘’Glyphosate-resistant crops: history, status and future’’. Pest Management Science(61), 219-224, 2005.
• 13- ERGİN I, KARABABA A.O., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: Sağlığa Zararlarını Kanıtlamak Neden Zor? Sorunlar Ve Riskin İpuçları”, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(2), 113-122, 2011.
• 14- ERGİN, I., GÜRSOY, Ş., ÖCEK, A., ÇİÇEKLİOĞLU, M., “Sağlık Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara Dair Bilgi Tutum Ve Davranışları”, Taf Preventive Medicine Bulletin, 7(6): 503-508, 2008.
• 15- HASPOLAT, I., “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Biyogüvenlik”, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 59, 75-80, 2012.
• 16- HAYIRLIDAĞ, M., ARSLAN, M. F., ve BÜKEN, N. Ö., “Genetiği Değiştirilmiş Gıdalar İle İlgili Etik ve Hukuki Tartışmalar ve Kıtalararası Durum Değerlendirmesi”, Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1), 1-9, 2016.
• 17- KAYNAR, P., “Genetik Olarak Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)’a Genel Bir Bakış”, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66 (4), 177-185, 2009.
• 18- KIRAN, F., ve OSMANAĞAOĞLU, Ö., “Gıdalarda Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Belirlenmesi”, Gıda Dergisi, 36(5), 295-302, 2011.
• 19- KOÇAK, N., TÜRKER, T., KILIÇ, S., ve HASDE, M., “Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi”, Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204, 2010.
• 20- KULAÇ İ., AĞIRDİL Y., YAKIN M., “Sofralarımızdaki Tatlı Dert, Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Halk Sağlığına Etkileri”, Türk Biyokimya Dergisi, 31(3), 151-155, 2006.
• 21- MESERİ, R., “Beslenme Ve Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar”, Taf Preventive Medicine Bulletin, 7(5), 455-460, 2008.
• 22- MONOGRAPH WORKİNG GROUP., ‘’Members Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate’’ The Lancet Oncology, 16(5), 490-91, 2015.
• 23- ÖZTÜRK, S., ŞAHİN, S. A., ve TÜFEKCİ, F. G., “Annelerin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara Yönelik Bilgi Durumları Ve Tutumları”, İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 4(2), 117-122, 2014.
• 24- TEKEDERE, H., TABAN, B., ÇALIŞKAN, M., ve DEMİRTOLA, H. “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalarla İlgili Eğitim İhtiyaçlarının Analizi”, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3, 142-156, 2011.
• 25- TYSHKO, N.V., AKSYUK, I.N. and TUTEL'İAN, V.A., “Safety Assessment of Genetically Modified Organisms of Plant Origin in The Russian Federation”, Biotechnol J, 2, 826-832, 2007.