FASHION PHENOMENON AND DESIGN AS A POSTMODERN CONSUMPTION TOOL

Yıl 2024, , 717 - 737, 07.01.2025

Muazzez Çetiner

https://doi.org/10.21602/sduarte.1553294

Öz

Postmodern social theory, as in every field, exhibits a libertarian approach in fashion and approaches critically the principles of beauty, body and design. In the postmodern era we are in, fashion has the power to govern the individual more than any other period with its so-called freedom and sanctification of consumption. The basic research questions of this study are as follows: How does the post-modern era we are in affect the fashion phenomenon and fashion design? What tools does fashion use to guide the individual? How do fashion designers develop their design practices in this period? Within the scope of these questions, the aim of the research is to examine and discuss the concepts that emerged from the union of postmodernism and fashion, and the impact of this union on fashion design and fashion designers from a broad and holistic perspective. In this context, the consumption tools, identity and body concepts that postmodernism constructs the individual through fashion were examined through literature research in the study. How these concepts are used by famous designers in fashion design practice is presented with examples. The study is original in that it examines the transformation experienced by fashion from a broad perspective and presents the emerging concepts in a holistic manner.

Anahtar Kelimeler

Fashion Phenomenon, Fashion Design, Consumption, Identity, Postmodern Fashion Design

Postmodern Tüketim Aracı Olarak Moda Olgusu ve Tasarımı

Öz

Postmodern toplum teorisi her alanda olduğu gibi modada da özgürlükçü bir yaklaşım sergileyerek güzellik, beden ve tasarım prensiplerine eleştirel yaklaşmaktadır. İçinde bulunduğumuz postmodern çağda moda, sözde özgürlük ve tüketim kutsaması ile diğer tüm dönemlerden baskın olarak bireyi yönetme gücüne sahiptir. Bu çalışmanın temel araştırma soruları şöyledir: İçinde bulunduğumuz modernizm sonrası dönem moda olgusunu ve moda tasarımını nasıl etkilemektedir? Moda bireyi yönlendirirken hangi araçları kullanmaktadır? Bu dönemde moda tasarımcıları tasarım pratiklerini nasıl geliştirmektedir? Bu sorular kapsamında araştırmanın amacı postmodernizm ve modanın birlikteliğinden ortaya çıkan kavramları, bu birlikteliğin moda tasarımına ve moda tasarımcılarına etkisini geniş ve bütüncül bir bakış açısı ile irdelemek ve tartışmaktır. Bu bağlamda çalışmada postmodernizmin moda üzerinden bireyi inşa ettiği tüketim araçları, kimlik ve beden kavramları literatür araştırması ile incelenmiştir. Bu kavramların moda tasarımı pratiğinde ünlü tasarımcılar tarafından nasıl kullanıldığı örneklerle sunulmuştur. Çalışma modanın yaşadığı dönüşümü geniş bir perspektiften ele alarak, ortaya çıkan kavramları bütüncül olarak sunması yönüyle özgündür.

Anahtar Kelimeler

Moda Olgusu, Moda Tasarımı, Tüketim, Kimlik, Postmodern Moda Tasarımı

Kaynakça

• Adorno, T. W., ve Horkheimer, M. (2001). The Culture Industry: Selected Essays on Mass Culture, 2. Basım, Londra: Routledge.
• Akker, R. van den, ve Vermeulen, T. (2010). "Notes on Metamodernism", Journal of Aesthetics and Culture, Sayı 2, s. 1–14.
• Aslan, A. (2019). "Kendileme Kavramıyla Sanat Nesnesinin Yeniden Üretim Olgusu", Akdeniz Sanat, Cilt 13, Sayı 24, s. 11–28.
• Batı, U. (2015). Tüketici Davranışları: Tüketim Kültürü, Psikolojisi ve Sosyolojisi Üzerine Şeytanın Notları, 1. Basım, İstanbul: Alfa Kitap.
• Baudrillard, J. (1976). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005). Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (1998). Simülakrlar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Dokuz Eylül Yayınları.
• Bell, D. (1976). "Welcome to The Post‐Industrial Society", Physics Today, Cilt 29, Sayı 2, s. 46–49.
• Benjamin, W. (2012). Fotoğrafın Kısa Tarihi: Teknik Araçlarla Yeniden-Üretim (Çoğaltma) Çağında Sanat Eseri, 3. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Bocock, R. (1997). Tüketim, çev. İrem Kutluk, Ankara: Dost Kitabevi.
• Bourriaud, N. (2009). Altermodernism, 1. Basım, London: Tate Publishing.
• Çileroğlu, B., ve Balcı, M. (2018). "Dekonstrüksiyon Kavramsalında Moda Tasarımı", Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 13–28.
• Connor, S. (1989). Postmodernist Culture An Introduction to Theories of The Contemporary, 1. Basım, Oxford: Basil Blackwell.
• Crane, D. (2003). Moda ve Gündemleri-Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik, çev. Özge Çelik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s. 43.
• Davis, F. (1997). Moda, Kültür ve Kimlik, çev: Ö. Arıkan, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Di Trocchio, P. (2011). "Exhibition Review: Maison Martin Margiela 20 the Exhibition". Fashion Theory, Cilt 15, Sayı 1, s. 99–107.
• Duman, N., ve Tambay, E. (2023). "Yapıbozum (Dekonstrüksiyon) Akımının Moda Tasarıma Etkileri", II. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumu, 3-7 Mayıs, Muğla.
• Eagleton, T. (1999). Postmodernizmin Yanılsamaları, çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• English, B. (2011). "Sartorial Deconstruction: The Nature of Conceptualism in Postmodernist Japanese Fashion Design", The International Journal of Humanities, Cilt 9, Sayı 2, s. 81–85.
• Er, F. D. H. (2009). "Modanın Yaratım Nesnesi Olarak Tasarı Bedenler", Yedi, Sayı 2, s. 17–24.
• Ertürk, N. (2011). "Moda Kavramı, Moda Kuramları ve Güncel Moda Eğilimi Çalışmaları", Art-e Sanat Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, s. 1–32.
• Eshelman, R. (2000). Performatism, or The End of Postmodernism, 1. Basım, Mountain: The Davies Group Publishers.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feyerabend, P. (1999). Yönteme Karşı, çev: Ertuğrul Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2010). Bilme İstenci–Cinselliğin Tarihi, 3. Basım, çev. Hülya Uğur Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (1990). Postmodernism in the City: Architecture and Urban Design, 1. Basım, Oxford: Basil Blackwell.
• Hoesterey, I. (1995). "Postmodern Pastiche: A Critical Aesthetic", The Centennial Review, Cilt 39, Sayı 3, s. 493–510.
• Holmes, B. (2009). Kendinden Geçme, Korku ve Sayı: Kalabalıkların Adamından Kendini Örgütleyen Çokluk Mitlerine, çev. Çiçek Öztek, İstanbul: Red Thread.
• Hutcheon, L. (2003). The Politics of Postmodernism, 2.Basım, London: Routledge.
• Jin, K.-O. (2001). "Analysis of Parody Applied Modern Fashion Design Techniques", International Journal of Costume and Fashion, Sayı 1, s. 145–162.
• Kalan, Ö. (2014). "Foucault’un Biyopolitika Kavramı Bağlamında Moda ve Beden: Vouge Dergisi Üzerinden Bir Söylem Analizi", Selçuk İletişim, Cilt 8, Sayı 3, s. 140–162.
• Kale, N. (2002). "Modernizmden Postmodernist Söylemlere Doğru", Doğu Batı, Cilt 5, Sayı 19, s. 29–49.
• Karaduman, S. (2010). "Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü", Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, Cilt 5, Sayı 17, s. 2886–2899.
• Kawamura, Y. (2004). "The Japanese Revolution in Paris Fashion", Fashion Theory, Cilt 8, Sayı 2, s. 195–223.
• Kellner, D. (1993). Modernite Versus Postmodernite, çev. Mehmet Küçük, Ankara: Vadi Yayınları.
• Kellner, D. (2005). Jean Baudrillard, 1. Basım, Stanford: Stanford University Press.
• Kim, S. B. (1998). "Is Fashion Art?", Fashion Theory, Cilt 2, Sayı 1, s. 51–71.
• Knopf, J. W. (2006). "Doing A Literature Review", PS: Political Science & Politics, Cilt 39, Sayı 1, s. 127–132.
• Köseoğlu, K. I., Ulusu, Y., ve Yönet, Ö. (2023). "Postmodern, Lüks Moda Tüketim Kültüründe Geleneksel Kadın İmgesi: Aysha Dergisi Örneği", Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt 14, Sayı 37, s. 161–188.
• Lipovetsky, G. (2005). Time in Conflict, and Chrono-reflexivity, 1. Basım, Cambridge: Polity Cambridge.
• Louridas, P. (1999). "Design As Bricolage: Anthropology Meets Design Thinking". Design Studies, Cilt 20, Sayı 6, s. 517–535.
• Lyotard, J. F. (1997). Postmodern Durum, çev. Ahmet Çiğdem, Ankara: Vadi yayınları.
• Mead, G.H. (1934). Mind, Self, and Society from The Standpoint of A Social Behaviorist. Chicago: University of Chicago Press.
• Morgado, M. A. (2014). "Fashion Phenomena and The Post-Postmodern Condition: Enquiry and Speculation", Fashion, Style & Popular Culture, Cilt 1, Sayı 3, s. 313–339.
• Murphy, J. W., ve Arslan, H. (1995). Postmodern Toplumsal Analiz ve Postmodern Eleştiri, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Eti kitapları.
• Negrin, L. (1999). "The Self As Image: A Critical Appraisal of Postmodern Theories of Fashion", Theory, Culture & Society, Cilt 16, Sayı 3, s. 99–118.
• Negrin, L. (2008). Fashioning The Body in Postmodernity, 1. Basım, New York: Palgrave Macmillan New York.
• Özdemir, İ. (1975). "Dada Sanatının Amacı ve Serüveni", Milliyet Sanat Dergisi, Cilt 161, Sayı 5.
• Parlak, S. D. (2022). "Postmodern Giyim Modasında Parodi Kavramı", Art-e Sanat Dergisi, Cilt 15, Sayı 29, s. 488–508.
• Reddy-Best, K. L., ve Burns, L. D. (2013). "Avant-garde Fashion: A Case Study of Martin Margiela", International Journal of Costume and Fashion, Cilt 13, Sayı 2, s. 1–13.
• Şahinoğlu, D. Z. B. (2009). Postmodern Tüketim ve Moda Satın Alma Davranışı: Türk Moda Tüketicilerine Yönelik Bir Araştırma, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Ana Bilim Dalı.
• Şan, M. K., ve Hira, İ. (2011). "Frankfurt Okulu ve Kültür Endüstrisi Eleştirisi", Politika Dergisi, Sayı 324, s. 340.
• Şaylan, G. (2009). Postmodernizm, 4. Basım, Ankara: İmge kitapevi.
• Şenel, E., ve Karoğlu, H. (2017). "Postmodern Dönemde Estetik ve Tüketim Kavramları Açısından Sanat ve Moda Etkileşimi", Ulakbilge, Cilt 5, Sayı 10, s. 303–329.
• Şenol, N. K., ve Özdemir, Ç. (2019). "Moda Tasarımındaki Dekonstrüksiyon Örneklerinin Tasarım İlkelerine Göre Yorumlanması", Karadeniz 1. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi 15-17 Mart, Giresun: Ubak Yayınevi, s. 650-668.
• Simmel, G. (2003). Modern Kültürde Çatışma, çev. Tanıl Bora, Nazile Kalaycı, Elçin Gen, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Skivko, M. (2020). "Deconstruction in Fashion as a Path Toward New Beauty Standards: The Maison Margiela Case", ZoneModa Journal, Cilt 10, Sayı 1, s. 39–49.
• Smith, R. (1996). "Art After a Fashion", Vogue Dergisi, s. 164–165.
• Soykan, O. N. (1993). Türkiye’den Felsefe Manzaraları, İstanbul: Yayı Kredi yayınları.
• Titton, M. (2015). "Fashionable Personae: Self-Identity and Enactments of Fashion Narratives in Fashion Blogs", Fashion Theory, Cilt 19, Sayı 2, s. 201–220.
• Uslusoy, B. S. (2009). Postmodern Moda Reklamlarının Tüketici Tepkilerine Yönelik Anlam Çözümlemesi, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Wilson, B. G. (1997). "The Postmodern Paradigm", Instructional Development Paradigms, Englewood Cliffs: Educational Technology Publications, s. 297–309.
• Yılmaz, M. (2013). Modernden Postmoderne Sanat, Ankara: Ütopya Yayınları.
• Institute, K. C. (1983). Yohji Yamamoto – Spring-Summer 1983. https://www.maramarietta.com/the-arts/fashion/yohji-yamamoto/, Erişim tarihi: 20.01.2024.
• Kawakubo, R. (1997). Comme des Garçons. Body Meets Dress--Dress Meets Body Ensemble. https://www.moma.org/audio/playlist/43/702, Erişim tarihi: 24.01.2024.
• Görsel 1. Kawakubo, R. (1997). Comme des Garçons. Body Meets Dress--Dress Meets Body Ensemble. https://www.moma.org/audio/playlist/43/702, Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Görsel 2. Institute, K. C. (1983). Yohji Yamamoto – Spring-Summer 1983. https://www.maramarietta.com/the-arts/fashion/yohji-yamamoto/, Erişim tarihi: 11.01.2024.
• Görsel 3. Di Trocchio, P. (2011). Exhibition Review: Maison Martin Margiela “20” the Exhibition. Fashion Theory, 15(1), 99–107, Erişim tarihi: 15.01.2024.
• Görsel 4. Yılmaz, M. (2013). Modernden Postmoderne Sanat, Ankara: Ütopya Yayınları ve Soykan, O. N. (1993: 118, 214-218). Türkiye’den Felsefe Manzaraları, İstanbul: Yayı Kredi yayınları’ndan değiştirilerek alınmıştır