Geleneksel Kuşevleri ve Yeni Uygulamalar için Bir Öneri

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 25, 343 - 361, 30.06.2020

Meltem Özçakı

https://doi.org/10.21602/sduarte.676755

Cited By: 1

Öz

Kuşlar, gerek beslenme amacı ile kullanılmaları gerekse kutsal sayılıp saygı duyulmaları ile tarihi zaman dilimi içinde önem verilen canlılar olmuşlardır. Geleneksel toplumlarda, barınmaları ve onlardan en etkili şekilde fayda sağlanabilmesi için yapılar yapılmıştır. Söz konusu yapılardan biri olan kuşevleri, Osmanlı coğrafyasında yaygın olarak uygulanmıştır. Kuşevlerinin en önemli özelliği fayda beklemeden sadece kuşların barınması için yapılmalarıdır. İnsanlara ait yapıların cephelerinde yer almaları diğer önemli özelliklerindendir. Günümüzde toplum yapısı, inşaat teknikleri, yapım malzemelerinin değişimi gibi nedenlerle yapılmamaktadırlar.
Makale kapsamında kuşevlerinin günümüzde uygulanmalarını sağlamak için fikir geliştirilmesi amaçlanmıştır. Makalede öncelikle kuşlara ait yapıların tarihçesinden bahsedilmiştir. Ardından kuşevlerinin insanların kullandıkları yapılarla ilişkileri, yapım malzemeleri ve çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Sonra kuşevlerinin Osmanlı Mimarisi ve Sanatı açısından önemi üzerinde durulmuştur. Kuşevleri ile ilgili bilgi verilmesinin ardından geleneksel bir objenin, yapı elemanının günümüz şartları içinde tekrar değerlendirilmesi için bir öneri sunulmuştur. Makale kapsamında aktarılan öneri yurtdışındaki bir yarışmada özel mansiyon (special mention) ödülü almış ve çeşitli etkinlikler kapsamında sergilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuşevi, Mimari Tasarım, Yeniden Kullanım, Yarışma

Kaynakça

• Akalın, Ş. (2002). “Kuşevi”, İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 26, s. 472-473.
• Akay, F. (2004). “Kuş Evleri”, Skylife, sayı: 3, s. 108-114.
• AnaBritannica (1989). “Kuş Evi”, İstanbul: Ana Yayıncılık A.Ş. ve Encyclopaedia Britannica INC., cilt: 14, s. 100.
• Atak, E. (2017). “Tokat Tarihi Yapılarındaki Kuşevleri”, The Journal of Academic Social Science Studies, Autumn I, Sayı: 59, s. 323-342.
• Atalay Aktuğ, C. (2010). “Seramik Eserlerde Evin Anlamı”, Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı: 6, s. 23-33.
• Aycı, M. (ed.) (2009). Şefkat Estetiği Kuşevleri, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Barışta, H. Ö. (1994). “Kuş Evi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, Cilt: 5, s. 133-134.
• Barışta, H. Ö. (2011). “Osmanlı İmparatorluğu Dönemi İstanbul Camilerinden Kuşevleri”, Din ve Hayat, Sayı: 14, s. 130-133.
• Bekleyen, A. (2007). “Diyarbakır Kırsalındaki Güvercin Evleri: Boranhaneler, Karaçalı (Tilalo) Köyü”, Trakya Univ J Sci, Sayı: 8(2), s. 99-107.
• Bektaş, C. (2003). Kuş Evleri (Bird - Houses), İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Çalışkan, C. İ. ve Koç, E. (2019). “Kuşevleri ve 3 Boyutlu Baskı Yöntemi ile Üretimi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 13, s. 167-185.
• Çolak, İ. (2019). “Osmanlı Zamanının Mutlu Hayvanları”, Zafer Dergisi - Bilim Araştırma Kültür Sanat Dergisi, Şubat, Sayı: 506, s. 40-44.
• Çorağan Karakaya, N. (2014). “Kayseri'nin Gesi Beldesi, Küçük Bürüngüz (Subaşı) Köyü İle Ağırnas Vadisi’ndeki Bizans Dönemine Ait Sivil-Zirai Kaya Yapıları”, Turkish Studies, Volume 9/10 Fall, s. 335-358.
• Ferri, M. (2018). “Ancient Artificial Nests to Attract Swifts, Sparrows and Starlings to Exploit them as Food”, Birds as Food: Anthropological and Cross-disciplinary Perspectives, Duhart F, Macbeth H. (Ed), The International Commission on the Anthropology of Food and Nutrition (ICAF), s. 217-239.
• Hasol, D. (1998). “Kuş evi, kuş köşkü”, Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, s. 284.
• İmamoğlu, V.; Korumaz, M. ve İmamoğlu, Ç. (2005). “A Fantasy in Central Anatolian Architectural Heritage: Dove Cotes and Towers in Kayseri”, METU Journal of the Faculty of Architecture, Sayı: 22:2; s. 79-90.
• İnan, T. ve Azmanoğlu, R. (2016). “Belgesel Fotoğrafçılık Tekniğiyle Osmanlı Dönemi Kuş Saraylarının İncelenmesi”, Turkish Studies, Volume 11/2 Winter 2016, s. 583-610.
• İşçen, Y. (2007). “Gesi Bağları Güvercinlikleri”, Peribacası Kapadokya Kültür ve Tanıtım Dergisi, Sayı: Ekim.
• İşçen, Y. (2009). “Kapadokya ve Güvercinlikler”, Peribacası Kapadokya Kültür ve Tanıtım Dergisi, Sayı: Ağustos.
• Müderrisoğlu, F. (2009). “Kuşevleri”, Şefkat Estetiği Kuşevleri, ed. Mehmet Aycı, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, s. 149-169.
• Nasr, S. H. (Prof. Dr. Seyyid Hüseyin Nasr ile söyleşi) (2009). Şefkat Estetiği Kuşevleri, ed. Mehmet Aycı, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, s. 253-259.
• Neftçi, A. (2010). İstanbul’un 100 Kuşevi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Onur Erman, D. (2009). Seramik Sanatında Kuş Figürü Üzerine Deneysel Uygulamalar, Dizdar Terviel, C. (danışman), Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Eseri Çalışması Raporu, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik Anasanat Dalı.
• Onur Erman, D. (2014). “Bird Houses in Turkish Culture and Contemporary Applications”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Sayı: 122, s. 306-311.
• Özen, R. (2012). “Bird Shelters in Turkey: Birdhouses and Dovecotes”, Journal of the Faculty of Veterinary Medicine, Kafkas University, Sayı: 18 (6), s. 1079-1082.
• Serim, Ö. R. (2016). Anadolu Medeniyetinde Kuş Evleri ve Güvercinlikler, Ankara: Eurasian House.
• Sözen, M. (Prof. Dr. Metin Sözen ile söyleşi) (2009). Şefkat Estetiği Kuşevleri, ed. Mehmet Aycı, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, s. 195-202.
• Şölenay, E. ve Çelikoğlu, Ö. (2012). “Bir Malzeme Olarak Seramiğin Kuşevlerinde Kullanılması”, Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, Sayı: 2, s. 41-51.
• Tanyeli, U. (2011). Rüya, İnşa, İtiraz, Mimari Eleştiri Metinleri, İstanbul: Boyut Yayıncılık.
• Thema Larousse Tematik Ansiklopedi (1993-1994). “Kuş Evleri”, Larousse, Milliyet, Cilt: 6, s. 292-293.
• Ülgen, A. (1994). “Türk Mimarîsinin Minyatür Yapıları: Kuş evleri”, Tarih ve Medeniyet, Eylül, Sayı: 7, s. 55-58.
• Ürgüplü, G. (2013). Derin Ekoloji Bağlamında Kentte Sokak Hayvanlarıyla Birlikte Yaşamak Olgusunun İncelenmesi, Hacıhasanoğlu, O. (danışman), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Disiplinlerarası Anabilim Dalı, Disiplinlerarası Kentsel Tasarım Programı.
• Yarışma, Nesilden Nesile Kuş Evleri Tasarım Yarışması, 2018.
• Yörükoğlu, S. (2008). Kültürel Mirasın Yeni Nesile Aktarılması Amacıyla Kuş Evlerinin Görsel Sanatlar Dersi Programında Kullanılması, Özel, A. (danışman), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı.
• İnternet Kaynakları
• Barışta, Ö. (ty.). “Osmanlı İmparatorluğu Döneminden Kuşevleri”, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=384317. Erişim tarihi 09.07.2019.
• Çolak, İ. (ty.a). “Osmanlı’da Hayvan Sevgisi ve Hayvan Hakları 1”, Yenidünya Dergisi, https://yenidunyadergisi.com/osmanlida-hayvan-sevgisi-ve-hayvan-haklari-1/. Erişim tarihi 08.07.2019.
• Çolak, İ. (ty.b). “Osmanlı’da Hayvan Sevgisi ve Hayvan Hakları 2”, Yenidünya Dergisi, https://yenidunyadergisi.com/osmanlida-hayvan-sevgisi-ve-hayvan-haklari-2/. Erişim tarihi 08.07.2019.
• Görsel Kaynakları
• Görsel 1-8. Aycı, M. (Ed.) (2009). Şefkat Estetiği Kuşevleri, foto. Asiye Komut ve Umut Atakul, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.