Geleneksel Şile Bezi’nin Sürdürülebilir Tasarım Anlayışı ile Yeniden Markalaşması Önerisi

Year 2022, Volume: 15 Issue: 30, 1306 - 1333, 31.12.2022

Gözde Yetmen

https://doi.org/10.21602/sduarte.1176580

Abstract

Araştırma; kültürel mirasımız Şile Bezi kumaşın geleneksel üretim yöntemlerinin korunarak, özgün dokusuyla yeni nesillere aktarılabilmesi için dokumanın tescillendiği Mahreç İşaretinde belirtilen öz nitelikleri ile tanımlamayı, tanıtmayı ve geleceğe yaşayan bir gelenek miras bırakabilmemiz için sürdürülebilir, marka değeri taşıyan nitelikli ürünler tasarlamanın önemini açıklamayı amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılarak kurumsal belgeler, devlet araştırma verileri ve raporları incelenmiş, gazete arşivleri, alanla ilgili makaleler, süreli yayınlar, kitaplardan literatür taraması yapılmış, veriler değerlendirilmektedir. Veri toplama sürecinde Şile’de Şile Bezi dokuyan kaynak kişilerle sözlü görüşmeler de gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulgusu olarak; Şile’de geleneksel dokumacılık için yeterli insan gücü ve gereken yetkinliğin halen olduğu ancak Şile Bezi üretiminin azalmasının sebebinin; üreticilerin endüstriyel üretimle rekabet edecek düzeyde organize olamadıklarından ve ürünlerini pazarlamakta yeterli desteği bulamadıklarında kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Çalışmanın sonucunda Şile Bezi dokumanın sürdürülebilir tasarım anlayışı ile zanaatkar üretimine dayalı markalı ve katma değeri yüksek tasarım ürünleri olarak uluslararası tekstil ve moda piyasalarına arz edilmesi önerilmektedir.

Keywords

Şile Bezi, Sürdürülebilirlik, Zanaat, Tasarım, Markalaşma.

References

• Atav, R., Yurdakul, A., Arabacı, A. (2009). "Tekstil Boyacılığında Kullanılan Tuzların Özellikleri ve Kullanım Amaçları" Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, s.71-80.
• Bozlağan, R. (2010). “Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı”, Journal of Social Policy Conferences, Sayı 50, s. 1011-1028.
• Cillov, H. (1949). Denizli El Dokumacılığı Sanayi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İktisat ve Neşriyat Enstitüsü No. 10, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Cillov, H. (1969). Dünya ve Memleket Konjonktürü : 1968 Yılı Sonu İtibariyle, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Çetin T., (2022) Tevfik Çetin ile T.C. Millî Eğitim Bakanlığı İstanbul Şile Borsa İstanbul Halk Eğitimi Merkezi Dokuma Bölümü’nde yapılan görüşme, İstanbul/Şile: 5 Ağustos.
• Er Bıyıklı, N., Saatçıoğlu, K., Yaykıran Sezgin, S. E. (2021). “Tasarımda Sürdürülebilirlik Anlayışı ile Bir Değer Yaratmak: Kültürel Miras Kavramı”. Star: Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, s.138-156.
• Ertek, T. A.; Evren, E. N. (2005). Bir Coğrafi Alan Analizi : Şile İlçesi, İstanbul: Kitap Yayın Dağıtım.
• Esi, B. (2017). “Turkish Textile Industry and Its Development”, Journal of Awareness, Cilt 2, Sayı 3S, s.643-664.
• Eşberk, T. H. (1939). Türkiye'de Köylü El Sanatlarının Mahiyeti ve Ehemmiyeti, T.C. Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayını, Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi.
• Eşberk, T. H. (1947). Türk Keten Lifleri Üzerinde Etüdler, T.C. Tarım Bakanlığı Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayını. Ankara: Yüksek Ziraat Enstitüsü Basımevi.
• Geissdoerfer, M., Savaget, P. Bocken, N., Jan Hultink,E. (2017). “The Circular Economy – A New Sustainability Paradigm”, Journal of Cleaner Production, Volume: 143, pp. 757-768.
• Gürcüm, B. H., Tanyer, S. (2021). “Moda Tasarımında Sürdürülebilirlik ile Yeniden Doğuş”. İdil: Sanat ve Dil Dergisi, Cilt 10, Sayı 80, s. 549–562.
• Hinrichsen, D. (1992). Our Common Future: A Reader's Guide The 'Brundtland Report' Explained, London: Routledge.
• Kasar, N. (1987). Şile İlçesi'nin Turizm Potansiyelinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Anabilim Dalı.
• Niinimäki, K. (2013). Sustainable Fashion: New Approaches, Helsinki: Aalto University Publication.
• Özelçi, H. (1987). “Sanayi Ürünleri İhracatımızda Uluslararası Düzeyde Karşılaşılan Sorunlar ve Uygulamalar”, Yatırımları Teşvik Tedbirleri, İhracatı Geliştirme Merkezi İstanbul Ticaret Odası Sanayi Ürünleri İhracat Semineri, 18-19 Haziran, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları, s.173- 181.
• Özgirgin, F. (1976). “Şile Bezi Standardı”, Standard Ekonomik ve Teknik Dergi, Yıl 15, Sayı 169, Ankara: Türk Standartları Enstitüsü Yayını, s.18-19.
• Talu, E.E. (1937). “İstanbul Mektupları Şile Karadeniz Kıyısında Bir Cennet Köşesidir”, Akşam, 5 Ağustos, s.5.
• Taşpınar A., (2022) Ayşe Taşpınar ile T.C. Millî Eğitim Bakanlığı İstanbul Şile Borsa İstanbul Halk Eğitimi Merkezi Dokuma Bölümü’nde yapılan görüşme, İstanbul/Şile: 4 Ağustos.
• Temir Ş. R. (2010). Geçmişten Günümüze Şile ve Şile Bezi Şile and Şile Cloth From Past to Present, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Uzun Aslı (2009). Şile Yöresi Şile Bezi Dokumacılığının Günümüzdeki Durumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı.
• Yiğit M., Güven E., Özesen Ç. S. (2006). “Karadeniz'de Ağ Kafeslerde Balık Yetiştiriciliğinin Gelişimi ve Sorunları”, SÜMDER: Su Ürünleri Mühendisleri Derneği Dergisi, Sayı 25, s.33-39.
• ______, (1939). “Yerli Mallar Sergisi”, Akşam, 24 Temmuz, s.8.
• ______, (1939). “Yurtta Sabah / Şile’de Yenilikler – Şile’de Kadınlar Arasında Dokumacılık Çok İnkişaf Etmiştir”, Yeni Sabah, 24 Mart, s.6.
• ______, (1940). Köye doğru, Sayı 52. İstanbul: T.C. Ziraat Vekaleti Tohum Islahı İstasyonu Müdürlüğü Basımı.
• ______, (1956). Turizm Bakımından Şile, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, Sayı 175, İstanbul: Turing Yayınevi, s.3-4.
• _____, (1969). Köy Envanter Etüdlerine Göre İstanbul (34), Köy İşleri Bakanlığı Üniteler Arası Araştırma ve Envanter Kurulu Raporu, Ankara: Köy İşleri Bakanlığı, Toprak ve İskân İşleri Genel Müdürlüğü İskân Planlama Dairesi Başkanlığı Yayını.
• _____, (1977). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1978-1982), Yatırımların İhracatın ve Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Teşviki Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Nisan 1977), No.1576 -ÖİK 263, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
• _____, (1978). 1978 Yılına Girerken Türk Ekonomisi, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (20Ocak 1978), Yayın No.TÜSİAD-T/78.1.53, İstanbul:TÜSİAD Yayını.
• _____,(1984). Köy Envanter Etüdü 1981 İstanbul (34). Ankara: Köyişleri ve Kooperatifler Bakanlığı Toprak İskân Genel Müdürlüğü Yayını.
• _____, (1984). Readywear’84 Textile Sector and The Turkish Economy, No 84, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• _____,(2017). Şile Bezi No: 272 – Mahreç İşareti, Türk Patent ve Marka Kurumu, Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni, Sayı 001, ( 15 Mart 2017), Ankara: T.C. Türk Patent ve Marka Kurumu Yayını, s.22-25.
• http 1: Devlet Arşivleri. (1936). “Pamuklu Dokuma Fabrikalarının Dışarıdan Getirmekte Oldukları Pamuk İpliklerinin Gümrük Vergisinden Muafiyeti”, T.C. Başvekalet Kararlar Müdürlüğü, Karar Sayısı.2/4652, https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=59661&Hash=C414E307D6B592A485C472E1848ABDAE5434F2EFB402B200106B79943AFF1A9A&Mi=0, Erişim tarihi: 18.08.2022.
• http 2: Devlet Arşivleri. (1942). “Şile Dokumacılık Küçük Sanat Kooperatif Şirketi'nin kurumasına izin verilmesi”, T.C. Başvekalet Kararlar Müdürlüğü, Karar Sayı.2/18092, https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=67751&Hash=3D4430E9DE67F28D20B67FB069F5548C0E7E5FB895C1AC9D757E344895312D0B&Mi=0, Erişim tarihi: 18.08.2022.
• http 3: “Hippie”, https://www.britannica.com/topic/hippie#ref348068, Erişim tarihi: 15.08.2022.
• http 4: Devlet Arşivleri. (1976). “TS 2173 Şile Bezi (El Dokuması) Standardının Mecburi Olarak Uygulanması”, T.C. Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi Başkanlığı, Karar Sayı.7/12238, https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=602032&Hash=E5AF9FD1091CA6677CB1388BB27CAB251A5024195884A6CE0F45399D5A76AB41&Mi=0, Erişim tarihi: 18.08.2022.
• http 5: “Coğrafi İşaret”, https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret, Erişim tarihi: 10.08.2022.
• http 6: European Commission. (2019). “First Circular Economy Action Plan”, https://ec.europa.eu/environment/circular-economy/first_circular_economy_action_plan.html#:~:text=In%202015%2C%20the%20European%20Commission,growth%20and%20generate%20new%20jobs, Erişim tarihi: 25.03.2022.
• http 7: European Commission. (2018). “Communication from The Commission to The European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of The Regions”, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:29:FIN, Erişim tarihi: 25.03.2022.
• http 8: Ellen MacArthur Foundation. (2020). “A New Textiles Economy: Redesigning Fashion’s Future”, https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/A-New-Textiles-Economy_Full-Report.pdf, Erişim tarihi: 25.01.2022.
• http 9: “TURQUALITY® Nedir?”, https://www.turquality.com/hakkimizda/turquality-nedir, Erişim tarihi: 25.08.2022.