Eğirdir Gölü’nün (Isparta) Suyunda, Sedimentinde ve Gölde Yaşayan Sazan’ın (Cyprinus carpio L., 1758) Bazı Doku ve Organlarındaki Ağır Metal Düzeylerinin Belirlenmesi

Year 2014, Volume: 9 Issue: 2, 44 - 60, 31.12.2014

Hüseyin Kaptan Selda Tekin Özan

Abstract

Eylül 2011-ġubat 2012 tarihleri arasında yapılan bu çalıĢmada Eğirdir Gölü’nün suyunda, sedimentinde ve gölde yaĢayan sazan (Cyprinus carpio L., 1758)’ın kas, karaciğer ve solungaçlarındaki bazı ağır metallerin düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. ÇalıĢma süresince göl suyunun bazı fizikokimyasal parametreleri ölçülmüĢtür. Suda yapılan analizler sonucunda Pb dıĢında tüm metaller tespit edilmiĢtir. Suda en fazla biriken metalin Mn, en az biriken metalin ise Cr olduğu belirlenmiĢtir. Sedimentte ve balık dokularında tüm metaller belirlenmiĢ ve sedimentte en fazla biriken metalin Fe, en az biriken metalin ise Cd olduğu tespit edilmiĢtir. Metallerin karaciğer dokusunda kas ve solungaca göre daha fazla birikim gösterdiği belirlenmiĢtir. Balıklardaki metal seviyeleri ile balıkların ağırlık ve boyları arasında genel olarak negatif bir iliĢki olduğu belirlenmiĢtir. Balık dokularında tespit edilen metal düzeyleri Dünya Sağlık Örgütü,(WHO) Avrupa Birliği ve Türk Standartları Enstitüsü’nün balık dokuları için verdiği değerler ile kıyaslanarak balıkların besin olarak tüketilmesinde sakınca olup olmadığı belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. 

Keywords

Eğirdir Gölü, Sazan, ağır metal, birikim, su kirliliği

Determination of the Heavy Metals Levels in Some Tissues and Organs of Carp (Cyprinus carpio L., 1758) Living in Water, Sediment of Eğirdir Lake

Abstract

This study was carried out between September 2011-February 2012. In this work, aimed to determine the concentrations of some heavy metals (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Pb, Se and Zn) in some tissues and organs of the carp (Cyprinus carpio L., 1758) living in water, sediment of Eğirdir Lake and muscle, liver and gill of carp inhabiting the lake and to compare with the water and sediments. During the study, some physico-chemical parameters had been measured. As a result of analysis in water, all of the metals except Pb were determined in water. Mn was the highest and Cr was the lowest in water. All of the metals were determined in sediment and fish tissues, and Fe was the highest and Cd was the lowest in sediment. The highest metal levels were found in liver compared with gill and muscle. Negative relationships were determined between metal levels in fish with fish weight and lenght. The metal levels which were detected in fish tissues was compared with acceptable levels for fish tissues given by World Health Organization(WHO), European Commission and Turkish Standart Institute and determined if there is a threat to use these fish as a food

Keywords

Eğirdir Lake, Carp, heavy metal, accumulation, water pollution

References

• Çalışkan E., 2005. Asi Nehri’nde su, sediment ve karabalık (Clarias gariepinu Burchell, 1822)’ta ağır metal birikiminin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay, 75 s..
• Uzunoğlu O., 1999. Gediz Nehri’nden alınan su ve sediment örneklerinde bazı ağır metal konsantrasyonlarının belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, 59 s..
• Fergusson, F.E., 1990. The Heavy Elements: Chemistry, Environmental Impact and Health. Effect Pergamon Press, Oxford, 614 pp..
• Dökmeci, G., 1988. Çevre kirlenmesinde rol oynayan toksik maddeler. 488-489 s..
• Cicik B., 2003. Bakır-çinko etkileşiminin sazan ( Cyprinus carpio L.)'ın karaciğer, solungaç ve kas dokularındaki metal birikimi üzerine etkileri, Ekoloji, 12 (48): 32-36.
• Köse E., Uysal K., 2008. Cinsi olgunluğa erişmemiş pullu sazan (Cyprinus carpio L., 1758)'ların kas, deri ve solungaçlarındaki ağır metal akümülasyon oranlarının karşılaştırılması, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17: 19-26.
• Özdamar K., 2001. SPSS ile Biyoistatistik, Kaan Kitapevi, Ankara, 452 s..
• Cataldo D., Colombo J.C., Boltovskoy, D., Bilos, C., Andon, P., 2001. Environmental toxicity
• assessment in the Paraná River Delta (Argentina): simultaneous evaluation of selected pollutants and mortality rates of Corbicula fluminea (Bivalvia) early juveniles, Environmental Pollution, 112: 379-389.
• Al-Saadi H.A., Al-Lami A.A., Hassan F.A., Al-Dulymi A.A., 2002. Heavy metals in water, suspended particles, sediments and aquatic plants of Habbaniya Lake, Iraq. Intern. J. Environ. Studies, 59 (5): 589-598.
• Özmen H., Külahçı F., Çukurovalı A., Doğru M. 2004. Concentrations of heavy metal and radioactivity in surface water and Sediment of Hazar Lake (Elazığ, Turkey). Chemosphere. 55: 401-408.
• Tekin-Özan S., Kır İ., Tuncay Y., 2007. Kovada Gölü’nün su ve sedimentindeki bazı ağır metallerin mevsimsel değişimi, E.Ü. Su ürünleri Dergisi, 24 (1-2): 155-158.
• Tao Y., Yuan Z., Wei M., Xiaona H., 2011. Characterization of heavy metals in water and sediments in Taihu Lake, China. Environmental Monitoring and Assessment, 184 (7): 4367-4382.
• Aydın Ş., Küçüksezgin F., 2011. Distribution and chemical speciation of heavy metals in the surficial sediments of the Bakırçay and Gediz Rivers, Eastern Aegean, Environmental Earth Science, 65 (3): 789-803.
• Şener, Ş., Elitok, Ö., Şener, E., Davraz, A., 2011. An investigation of Mn contents in water and bottom sediments from Eğirdir Lake, Turkey, Journal of Engineering Science and Design, 1 (3): 145-149.
• Şener Ş., Davraz A., Karagüzel R., 2013. Assessment of trace metal contents in water and bottom sediments from Eğirdir Lake, Turkey Environmental Earth Sciences (Baskıda).
• Farkas A., Salanki J., Varanka I., 2000. Heavy metal concentrations in fish of Lake Balaton, Hungary, Water Research, 5: 276 271 .
• Alam M.G.M., Tanaka A., Allinson, G., Laurenson, L, J, B., Stagnitti, F., 2002. A comparison of trace element concentrations in cultured and wild carp (Cyprinus carpio) of Lake Kasumigaura, Japan. Ecotoxicology and Environmental Safety, 53: 348-354.
• Kalay M., Koyuncu C.E., Dönmez A.E., 2004. Mersin Körfezi’nden yakalanan Sparus aurata (L. 1758) ve Mullus barbatus (L. 1758)'un kas ve karaciğer dokularındaki kadmiyum düzeylerinin karşılaştırılması, Ekoloji, 13 (52): 23-27.
• Uluözlü Ö., Tüzen M., Durali M., Soylak M., 2007. Trace metal content in nine species of fish from the Black and Aegen Sea, Turkey, Food Chemistry, 104: 835-840.
• Tekin-Özan S., 2008. Determination of heavy metal levels in water, sediment and tissues of tench (Tinca tinca L., 1758) from Beyşehir Lake (Turkey), Environmental Monitoring and Assessment, 145: 295-302.
• Kırıcı, M., Taysı M.R., Bengü, A.Ş., İspir, Ü., 2013. Murat Nehri’nden yakalanan Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843)’da bazı metal düzeylerinin belirlenmesi. Iğdır Univ. J. Inst. Sci. Tech., 3 (1): 85-90.
• Tekin-Özan, S., Aktan, N., 2012. Relationship of heavy metals in water, sediment and tissues with total lenght, weight and seasons of Cyprinus carpio L., 1752 from Işıklı Lake (Turkey). Pakistan Journal of Zoology, 44 (5): 1405-1416.
• Başyiğit B., Tekin-Özan S., 2013. Concentrations of some heavy metals in water, sediment and tissues of pikeperch (Sander lucioperca) from Karataş Lake related to physico-chemical parameters, fish size and seasons. Polish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 22 (3): 11- 22.
• Mutlutürk M., Karagüzel R., Köseoğlu M., Oran S., Oğlakçı M., Taşdelen S., 1991. Eğirdir Gölü ve havzası kirletici faktörlerin araştırılması, In: Göller Bölgesi Tatlı Su Kaynaklarının Korunması ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Bildiriler kitabı, Isparta, 479-489.
• Karagüzel R., Taşdelen S., Akyol E., Tokgözlü A., Irlayıcı A., Özgül S., 1995. Eğirdir Gölü Hidrolojisi (Ön rapor), Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 61 s.
• http://www.kesfetmekicinbak.com/atlaskitap/kitapdetay.aspx?kitapid=144&parentid=130. Erişim tarihi: 20.02.2014.
• Canpolat Ö., Çalta M., 2003. Heavy metals in some tissues and organs of Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843) fish species in relation to body size, age, sex and seasons, Fresenius Environmental Bulletin, 12: 961-966.
• Atıcı T., Obalı O., 2002. Yedigöller ve Abant Gölü (Bolu) fitoplankton’unun mevsimsel değişimi ve Klorofil-a değerlerinin karşılaştırılması, E.Ü. Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 19 (3- 4): 381-389.
• Taş B., 2006. Derbent Baraj Göl (Samsun) su kalitesinin incelenmesi, Ekoloji, 15 (61): 6-15.
• Tepe Y., 2009. Reyhanlı Yenişehir Gölü (Hatay) su kalitesinin belirlenmesi, Ekoloji, 18 (70): 38-46. [31] Bozkurt A., Sagal, Y., 2008. Birecik Baraj Gölü zooplanktonunun vertikal dağılımı, Journal of Fisheries Sciences.com, 2 (83): 332-342.
• Garg R.K., Rao R.J., Uchchariya D., Shukla G., Saksena D.N., 2010. Seasonal variations in water quality and major threats to Ramsagar reservoir, India, Afr. Environ. Sci. Technol., 4: 61-76.
• Kocataş, A., 2008. Ekoloji ve Çevre Biyolojisi. Ege Üniv. Fen Fak. Ders Kitapları Serisi, 142, İzmir, p. 597.
• Tanyolaç J., 2006. Limnoloji. Hatipoğlu yayınları, Ankara, s. 235.
• Başyiğit B., 2011. Burdur İli Karataş Gölü’nde yaşayan sudak balığı (Sander lucioperca L., 1758)’nda, göl suyunda ve sedimentinde ağır metal birikiminin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, s. 86..
• Usero J., Izquierdo C., Morillo J., Gracia I., 2003. Heavy metals in fish ( Solea vulgaris, Anguilla anguilla and Liza aurata) from salt marshes on the Southern Atlantic Coast of Spain, Environmental International, 1069: 1-8.
• Baron J., Legret M., Astruc M., 1990. Study of interactions between heavy metals and sewage sludge: determination of stability constants and complexes formed with Cu and Cd. Environ. Technol., 11: 151-162.
• Kargın E., Erdem C., 1992. Bakır-çinko Etkileşiminde Tilapia nilotica (L.)’nın karaciğer, solungaç ve kas dokularındaki metal birikimi, Doğa Tr. J. of Zoology, 16: 343-348.
• Ünlü A., Çoban F., Tunç S.M., 2008. Hazar Gölü su kalitesinin fiziksel ve inorganik-kimyasal parametreler açısından incelenmesi, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Derg., 23 (1): 119-127.
• Ferguson H.W., 1989. Systematic Pathology of fish. Ames. IA: Iowa State University Press.
• Tao S., Liu C., Dawson R., Cao J. Li B., 1999. Uptake of Particulate Lead via the Gills of Fish (Carassius auratus), Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 37: 352-357.
• Kalay M., Erdem C., 1995. Bakırın Tilapia nilotica (L)’da karaciğer, böbrek, solungaç, kas, beyin ve kan dokularındaki birikimi ile bazı kan parametreleri üzerine etkileri, Turkish Journal of Zoology, 19: 27-33.
• Kuşatan Z., Cicik B., 2004. Clarias lazera (Valenciennes, 1840)’da kadmiyumun solungaç, karaciğer, böbrek, dalak ve kas dokularındaki birikimi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 2 (12): 59-66.
• Karadede H., Oymak S.A., Ünlü E., 2004. Heavy metals in mullet, Liza abu, and catfish, Silurus triostegus, from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey, Environmental International, 30: 183-188.
• WHO, 1993. Guidelines for drinking water quality. World Health Organization, 2nd edition, Geneva. [46] WHO, 1998. Guidelines for drinking-water quality. Second edition, Vol. 1, Geneva.
• Çevre ve Orman Bakanlığı, 2004. Su kirliliği kontrolü yönetmeliği, Resmi gazete, 31.12.2004, No: 25687.
• Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 2002. Su ürünleri kanunu ve su ürünleri yönetmeliği, 63-78, Ankara.
• UNESCO/WHO/UNEP, 1992. Water quality assessments, Chapman and Hall Ltd., London, 10-13 pp..
• Commission Regulation (EC), 2006. Maximum levels for certain contaminants in foodstuffs. No: 1881/2006.
• TSE, 1997. Institution of Turkish Standards. Annual Progress Report.
• Diğer yazar e-posta: [e-mail]