Yeraltı Suyu Seviye Degisiminin Stokastik Modellemesi: Akarçay Afyon Alt Havzası Örnegi

Year 2007, Volume: 11 Issue: 2, 180 - 186, 09.04.2009

Yılmaz İçağa Şaban Yurtçu Yusuf Ulutürk

Abstract

Bu çalısmada, bagımlı degisken yeraltı su seviyesi (YSS) ve bagımsız degiskenler olarak da yagıs, akıs ve buharlasmanın kullanıldıgı bir stokastik modelle yeraltı suyunun davranısı arastırılmıstır. Çalısmada, yeraltı su seviyesinin çok yüksek oldugu Akarçay Afyon Alt Havzası içerisinde yer alan 1 adet yagıs, 1 adet akıs ve 1 adet buharlasma gözlem istasyonu ile 3 adet kuyu su seviyesi gözlem istasyonunun uzun yıllara ait aylık verileri kullanılmıstır. Verilerin öncelikle normal dagılıma uygunlugu kontrol edilmis, çarpık dagılımlı olanlar Box-Cox transformasyonuyla normal dagılımlı hale getirilmistir. Ardından korelogram hesabı yapılmıs ve kısmi otokorelasyon katsayıları hesaplanmıstır. Gözlem istasyonları için olusturulacak olan modeller Akarçay Afyon alt havzasındaki yeraltı suyunun kontrol ve takip edilmesi, gelecekteki olası degisimlerinin izlenmesi açısından faydalı olacagı düsünülmektedir.

Keywords

Yeraltı Suyu, Modelleme, Otoregresif, Akarçay Havzası

References

• Bacanlı, Ü, G., Baran, T. 2004. Stokastik Modellerde Yıllık Akım Verilerinde Uygunluk Kriterlerinin Değerlendirilmesi. IV Ulusal Hidroloji Kongresi, 23-25 Haziran, İstanbul, Türkiye, 215-225.
• Bayazıt, M. 1981. Hidrolojide İstatistiksel Yöntemler. İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Matbaası, İstanbul.166
• Benzeden, E. 1992. Stochastic Hydrology. Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Mühendislik Fakültesi, Yayınlanmamış Ders Notları, İzmir. 187.
• Büyükyıldız, M., Berktay, A. 2006. Sakarya Havzası Aylık Yağışlarının Otoregresif Modellemesi. Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12, 117-126
• DSİ 1977. Akarçay Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu. Devlet Su İşleri Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltı suları Daire Başkanlığı, Ankara. 64. İçağa, Y. 2001. Akarçay Aylık Akımlarının Modellenmesi. III.Ulusal Hidroloji Kongresi, İzmir, s 637-640.
• Jones, A.L., Smart, P.L. 2005. Spatial and Temporal Changes in the Structure of Groundwater Nitrateconcentration Time Series (1935-1999) as Demonstrated by Autoregressive Modelling. Journal of Hydrology, 310, 201-215.
• Karabörk, M. Ç. 1997. Yıllık ve Aylık Akımların Stokastik Modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 90.
• Meloun M., Sanka, M., Memec P., Kritkova S., Kupka, K. 2005. The analysis of soil cores polluted with certain metals using the Box-Cox transformation. Environmental Pollution, 137, 273-280.
• Pegram, G. G. S., James, W. 1972. Multilag Multivariate, Autoregressive Model for the Generation of Operational Research, 8, 1074-1076. Water Resources
• Sepetçioğlu, M. Y. 1995. Akarsularda Akımların Stokastik İstatistiksel Modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanliurfa, 107. Akım Serilerinin
• Tezcan, L., Meriç, T., Doğdu, N., Akan, B., Atilla, Ö., Kurttaş, T. 2002. Akarçay Havzası Hidrojeolojisi ve Yeraltı suyu Akım Modeli Final Raporu. Hacettepe Üniversitesi UKAM, Ankara. 339.
• Tezcan, L. 1998. Revize Hidrojeolojik Etütler Kapsamında Akarçay Havzası Hidrjeolojisi ve Yeraltı suyu Akım Modeli Projesi Birinci Ara Rapor. Hacettepe Üniversitesi UKAM, Ankara.
• Usul, G. 1994. Çoruh Nehri Üzerinde 2323 no’lu İtasyonun Modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 82. Stokastik İlişkinin Bulanık Mantıkla Pamukkale Üniversitesi,