Deneyim Odaklı Mekân Üretimini Yeniden Düşünmek: Lüleburgaz Gençlik Parkı’nda Bir Deneme

Year 2025, Volume: 29 Issue: 1, 1 - 11, 25.04.2025

Damla Atik , Selinay Kayhan

https://doi.org/10.19113/sdufenbed.1523290

Abstract

İnsanların modernleşme, küreselleşme, teknoloji ve hız gibi birtakım olgularla değişen ve değişmekte olan yaşantıları, mekânlarla olan ilişkilerini de etkilemektedir. Özellikle tüketim kültürün egemen olduğu günümüz dünyasında, kartezyen düşüncenin aksine, mekân ve insanın bütüncül düşünülmesini savunan yaklaşımlar ön plana çıkmakta; mekân deneyimi ve üretiminin önemi vurgulanmaktadır. Kullanıcıların farklılaşan ihtiyaç ve algısal dünyaları üzerinden, mekânsal beklentilerin ve deneyimlerin sorgulandığı çalışma konularına olan ilgi artmaktadır. Dolayısıyla araştırmacı ve tasarımcıların çok duyulu deneyim kapsamında mekânı, kullanıcısıyla birlikte yeniden ele almaları gerekmektedir. Çalışmada deneyim odaklı mekân üretimi öncelikle kavramsal çerçevede irdelenmiş; algısallık, eylemsellik ve dokunsallık boyutları üzerinden açılım yapılarak, mekân deneyiminin vurgulandığı ve niteliğin önem kazandığı fenomenolojik yaklaşım çerçevesinde ele alınmıştır. Tasarım kriterleri belirlenmek üzere tasarımcılara yol gösterecek bakış açısı ile bir model önerilmiş ve alana katkı sağlamak amaçlanmıştır. Ardından Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesinde bulunan Gençlik Parkı bu yöntemle incelenerek bulgular ortaya konmuştur. Çocuk dostu kent vizyonuyla çocuk birimlerinin deneyim odaklı mekân üretimi konusunda başarılı olduğu; diğer mekanların ise gelişime açık olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Atmosfer , Çok duyulu deneyim , Lüleburgaz Gençlik Parkı , Mekân algısı , Mekân üretimi

Ethical Statement

Bu çalışmada, “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması gerekli tüm kurallara uyulduğunu, bahsi geçen yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbirinin gerçekleştirilmediğini taahhüt ederiz.

Supporting Institution

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Thanks

Teşekkür notu bulunmamaktadır.

Rethinking Experience-Oriented Space Production: A Test in Lüleburgaz Gençlik Park

Abstract

The changing lives of people due to certain phenomena such as modernization, globalization, technology and speed also affect their relationships with spaces. Especially in today's world where consumer culture dominates, approaches that advocate holistic thinking of space and people contrary to Cartesian thought, come to the fore; the importance of space experience and production is emphasized. An increasing interest is observed in study subjects where spatial expectations and experiences are questioned through the differing needs and perceptual worlds of users. Therefore, researchers and designers need to reconsider the space together with its users within the scope of multi-sensory experience. Experience-oriented space production was examined within a conceptual framework first of all; perceptivity, actuality and hapticity dimensions are expanded within the framework of the phenomenological approach, where the experience of space is emphasized and quality gains importance in this study. In order to determine the design criteria, a model has been proposed with a perspective that will guide designers thus it is aimed to contribute to the field. Then, Gençlik Park located in Lüleburgaz district of Kırklareli province was examined within this method and findings were revealed. It is found out that children's units are successful in experience-oriented space production with its child-friendly city vision while other spaces are open to development.

Keywords

Atmosphere , Multi-sensory experience , Lüleburgaz Gençlik Park , Space perception , Space production

References

• [1] Çubuk, M., Yüksel G., Karabey, H. 1977. Çevre Olgusu ve Çevre Düzenleme. Yapı Dergisi 26/27, 25-55.
• [2] Hasol D. 2019. Mimarlık Cep Sözlüğü. Remzi Kitabevi, İstanbul, 224s.
• [3] Torun, H. 2004. Bilişsel haritalandırmada etkin parametrelerin ortaya konması: İTÜ Ayazağa kampüsü örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 120s, İstanbul.
• [4] Özen, A. 2006. Mimari Sanal Gerçeklik Ortamlarında Algı Psikolojisi. Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim 9-11 Şubat, Denizli.
• [5] Lang, J. 1987. Creating Architectural Theory. Van Nostrand Reinhold, New York, 278s.
• [6] Tanrıbir, E., Akten, M. 2020. Isparta Kent Merkezinin Mekânsal Algı Değerlendirmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi 5(2), 165-180.
• [7] Asar, H. 2013. Mimari mekân okumasında algısal deneyim analizinin bir yöntem yardımıyla irdelenmesi. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 137s, Eskişehir.
• [8] Merleau-Ponty, M. 2023. Algılanan Dünya. Metis Yayınları, 7. Basım, 80s, İstanbul.
• [9] İnce, B. 2015. Deneyim ve deneyim odaklı mekân üretimi üzerine bir irdeleme. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 131s, İstanbul.
• [10] Ulubay, S., Önal, F. 2020. Mekân Üzerine Sorunsallar ve Kavrayışlar: Fenomenoloji Kuramının Yirminci Yüzyılın Mekân Anlayışına Etkileri. MEGARON 15(4), 606-613.
• [11] Lüleci, M. 2017. Bir hakikat kategorisi olarak mekân ve romanda mekânın fenomenolojisi üzerine notlar. ss 15-35. Lüleci, M., ed. 2017, Kent İnsan Roman: Türk Romanında Kentleşme Olgusu Üzerine İncelemeler (1980-2010), Gece Kitaplığı Yayınevi, Ankara, 352s.
• [12] Cüceloğlu, D. 2008. Yeniden İnsan İnsana. Remzi Kitabevi, 38. Basım, 268s, İstanbul.
• [13] Ittelson, W.H., Proshansky, H.M., Rivlin, L.G. 1970. The use of behavioral maps in environmental psychology. ss. 658-668. Proshansky, H.M., Ittelson, W.H., Rivlin, L.G.i ed. 1970, Environmental Psychology: Man and His Physical Setting, Holt, Rinehart & Winston. New York, ABD
• [14] Ertürk, S. 1984. Mimari mekânın algılanması üzerine deneysel bir çalışma. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 202s, Trabzon.
• [15] Göler, S. 2009. Biçim, renk, malzeme, doku ve ışığın mekân algısına etkisi. Mimar Sinan G.S.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 257s, İstanbul.
• [16] Norberg-Schulz, C. 1980. Genious Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. Rizzoli, New York, 213s.
• [17] Aydınlı, S. 1992. Mekânsal değerlendirmede algısal yargılara dayalı bir model. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 105s, İstanbul.
• [18] Durmaz, Ö. 2017. Mekânsal deneyim ve temsilinin çoklu duyumsallık bağlamında değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 121s, İstanbul.
• [19] Lynch, K. 1979. The Image of the City. The M.I.T. Press, Massachusetts Institute of Technology, USA.
• [20] Lüleburgaz Belediyesi, Hakkında, https://luleburgaz.bel.tr/ (Erişim Tarihi:12.07.2024)
• [21] Lüleburgaz Belediyesi, Kentimizin Coğrafyası, https://luleburgaz.bel.tr/sayfa/kentimizin-cografyasi (Erişim Tarihi:12.07.2024)
• [22] Lüleburgaz mahalleleri, https://www.nufusune.com/luleburgaz-mahalleleri-koyleri-kirklareli (Erişim Tarihi:12.07.2024)
• [23] Yılmaz, O. K. 2020. Yerel Yönetişim Bağlamında Avrupa Konseyi “12 Yıldızlı Şehir” Uygulaması ve Türkiye Yerel Yönetimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22(1), 214-232.
• [24] Öktem, K. & Akpınar, İ. E. 2019. Çocuk Dostu Şehirler: Lüleburgaz Örneği. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 11(2), 112-132.
• [25] Lüleburgaz Belediyesi, Devam eden projeler, https://luleburgaz.bel.tr/projelerimiz/devam-eden-projeler/2 (Erişim Tarihi:12.07.2024
• [26] Uslu, D. 2016. Kamusal açık mekân kullanıcılarının alan kullanımlarını etkileyen faktörlerin parklar bağlamında incelenmesi: Lüleburgaz gençlik parkı örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 130s, İstanbul.
• [27] Adıgüzel Özbek, D. 2016. Mimari mekânın tanımlanması üzerine bir çalışma. İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 184s, İstanbul.
• [28] Porter, T. 1997. The Architect's Eye. E&FN Spon. London, 167s.
• [29] Erşan, R.R. 2023. Mekân tasarımında algı etkisinin fenomenolojik bağlamda parametrik tasarım seçkileri üzerinden irdelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 204s, Kocaeli.
• [30] Denel, B. 1970. Temel Tasarım ve Yaratıcılık. O.D.T.Ü Mimarlık Fakültesi Yayınları, 69s, Ankara.
• [31] Yılmaz, S. 2008. Hayvanat bahçesi sergi alanlarındaki genişlik etkisinin arttırılmasına yönelik algısal yanılsamalara dayalı bir tasarım yaklaşımı. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 231s, Ankara.
• [32] Howes, D. 2005. Introduction. Howes, D. ed. 2005, Empire of the Senses: The Sensual Culture Reader. Oxford, 432s, London.
• [33] Bergson, H. 2007. Madde ve Bellek. Dost Kitabevi Yayınları, 184s, Ankara.
• [34] Güç B. 2013. Kompleks Bir Yapıda Mekânın Algısal Kaliteye Etkisi: SDÜ Hastanesi Örneği. UTBD (Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 5(2), 145–155.
• [35] Günal, B. 2006. İnsan-mekân iletişim modeli bağlamında konutta psiko-sosyal kalitenin irdelenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 160s, İstanbul.
• [36] Pallasmaa, J. 2011. The Embodied Image: Imagination and Imagery in Architecture. Wiley, 160s, UK
• [37] Zumthor, P. 2006. Atmospheres. Birkhauser Verlag, 76s, Basel.
• [38] Cordan, Ö. 2017. İç Mekân Atmosferi. Yapı Dergisi 425, 88-92.
• [39] Wigley, M. 1998. The Architecture of Atmospheres. Daidalos 68, 18-27.
• [40] Yücesan, E. 2017. Beden ve dijital deneyim mekânları. Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 216s, Ankara.