Çığ Operasyonu: Ay'a İniş Mitine Postmodern Bir Yaklaşım

Year 2018, Volume: 1 Issue: 2, 7 - 35, 01.06.2018

Çağatay Dirilgen

Abstract

Amerikan öncü miti Amerikan toplumunun nasıl oluştuğunu anlatır.
1969 yılında başarıyla gerçekleştirilen Apollo 11 görevi ise gerek
dönemin ABD Başkanı Kennedy'nin atıfları ve süreç içerisinde yürütülen
halkla ilişkiler çalışmaları ile gerekse bizzat NASA tarafından
tarihleştirildiği haliyle Amerikan öncü mitinin bir yeniden anlatımı olarak
karşımıza çıkar. Mitler, değerleri yeniden üretme işlevleriyle kültürler
üzerinde büyük etki sahibidirler. Mitleri ikincil bir göstergeler düzlemi
olarak tanımlayan Roland Barthes, onların işlevinin ele aldıkları konuyu
doğallaştırmak olduğunu öne sürer. Ancak Barthes'a göre mitlerin sınırları
tözsel değil biçimseldir. Bu durumda toplumda yaşanmış değişimlerin
etkisiyle mitlerin anlamlarında da değişim meydana gelmesi mümkündür.
Amerikan öncü miti de 1969'daki yeniden anlatımıyla ABD'nin nasıl
dünyanın süper gücü olduğunu anlatır hale gelmiştir. Daha sonraki
dönemlerde ise Apollo 11'in hikayesi de bir nostalji, tarih ya da komplo
teorisi gibi yeni anlamlar kazanmıştır. Postmodern anlatıların özelliklerini
belirgin bir biçimde bünyesinde taşıyan 2016 yapımı Çığ Operasyonu
filmi ise Apollo 11'in hikayesine yeni bir anlam katmaktadır. Zira artık
Lyotard'ın deyimiyle “büyük anlatılar çökmüştür”. Böylece diğer büyük
anlatılar gibi Amerikan öncü miti, dolayısıyla Amerikan öncü mitinin
yeniden anlatımı olarak Apollo 11'in hikayesi, çalışmada kullanılacağı
haliyle Ay'a iniş miti de geçerliliğini yitirmiştir. Bu çalışmada Barthes'ın
mitsel anlatıları çözümleme yöntemiyle birlikte Gerard Genette'in ortaya
koyduğu “anametinsellik” kavramı çerçevesinde Çığ Operasyonu filmi metinlerarası bir okumaya tabi tutularak büyük anlatıların geçerliliğini yitirmesinin mitlerin ele alınışında nasıl bir değişikliğe sebep olduğu araştırılmıştır. 

Keywords

Anametinsellik, Apollo 11, Ay'a İniş, Metinlerarasılık, Mit, Postmodernizm, Sinema

References

• Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi. Bahtin, Mikhail (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. Çev., Cem Soydemir. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Barthes, Roland (2014). Çağdaş Söylenler (4. Baskı). Çev., Tahsin Yücel. İstanbul: Metis Yayınları.
• Büyükdüvenci, Sabri. ve Öztürk, Samire Ruken (2014). Postmodernizm ve Sinema. Postmodernizm ve Sinema.Büyükdüvenci, S. ve Öztürk, S. R. içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Chertok, Boris (2006). Rockets and People. Cilt: 2. Creating a Rocket Industry. Siddiqi, Asif.(Ed.) Washington D.C.: NASA History Division Office of External Relations.
• Derrida, Jacques (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji Jacques Derrida ve Julia Kristeva Arasındaki Söyleşi. Çev., Tülin Akşin. İstanbul: AFA Yayınları.
• Derrida, Jacques (1997). Of Grammatology. Çev. Gayatri Chakravorty Spivak. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Genette, Gerard (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree. Çev., Channa Newman, Claude Doubinsky. Lincoln: University of Nebraska Press.
• Eco, Umberto (2011). Genç Bir Romancının İtirafları. Çev., İlknur Özdemir. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Eliade, Mircea (2001). Mitlerin Özellikleri (2. Baskı). Çev., Sema Rıfat. İstanbul: Om Yayınevi.
• Harvey, David (1997). Postmodernliğin Durumu. Çev., Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları.
• Jameson, Fredric (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. Çev., Nuri Plümer, Abdülkadir Gölcü. Ankara: Nirengi Kitap.
• Jenkins, Keith (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek. Çev., Bahadır Sina Şener. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Kristeva, Julia (1986). Revolution in Poetic Language. The Kristeva Reader.MoiT (der.)içinde. New York: Columbia University Press
• Koçak, Dilek Özhan (2012).Sinemada Postmodernizm. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 65-87.
• Launius, Roger. D (2005). Perceptions of Apollo: Myth, nostalgia, memory or all of the above?. Space Policy, 21, 129-139.
• Levi-Strauss,Claude (2013).MitveAnlam.Çev.,GökhanYavuzDemir. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Lyotard, Jean François (1994). Postmodern Durum: Bilgi Üzerine Bir Rapor. Çev., Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları.
• McMahon, Robert (2003). The Cold War: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Olivier, Bert (2014). Modernite, Modernizm ve Postmodernist Film: Verhoeven'in Temel İçgüdü'sündeki Yüzeysellikler. Postmodernizm ve Sinema. Büyükdüvenci, S ve Öztürk, S. R. (Çev.) içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Propp, Vladimir (1997).Historical Roots of The Wondertale: Premises. Liberman, A. (Ed.),Theory and History of Literature. Cilt 5. Vladimir Propp Theory and History of Folklore (4. Baskı). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Salo, Edward George (1998). “Some People Call Me A Space Cowboy,” The Image of the Astronaut in Life Magazine, 1959-1972. MTSU History Department. Yüksek Lisans Tezi. Tennessee: 1998.
• Sarup, Madan (2004). Postyapısalcılık ve Postmodernizm. Çev., Abdulbaki Güçlü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Stam, Robert (2014). Sinema Teorisine Giriş. Çev., Selda Salman ve Çiğdem Asatekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tecimer, Ömer (2005). Sinema Modern Mitoloji. İstanbul: Plan B Yayıncılık.
• Turner, Frederick Jackson (1894). The Significance of Frontier in American History. Madison: State Historical Society of Wisconsin. https://er.jsc.nasa.gov/seh/ricetalk.htm, Erişim Tarihi: 24 Aralık 2017 https://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/SP-4009/keyev4.htm. Erişim tarihi: 24.12.2017.
• https://www.nasa.gov/mission_pages/apollo/apollo11.html Erişim Tarihi: 10.02.2018.