EBU’L-BEREKÂT EL-BAĞDÂDÎ DÜŞÜNCESİNDE RUH TASAVVURU

Year 2019, Issue: 42, 159 - 173, 30.06.2019

Cengiz Alaca

Abstract

Felsefenin tartışmalı ana meselelerinden biri olan ruh konusu
Ebu’l-Berekât el-Bağdâdi’nin (m. 1068-1152) öğretilerinde de önemli bir yere
sahiptir. Ona göre aracısız bir şekilde “ben” olarak idrak edilen ruh,
canlılardaki algı, bilgi, şuur ve iradenin tek kaynağı olup, fonksiyonlarını
bedenle gerçekleştirir. Meşşâî geleneğin konuyla ilgili argümanlarını eleştiren
Bağdâdî’ye göre ruh bedenden önce herhangi bir varlığa sahip değildir ancak
bedenin ölümünden sonra varlığını devam ettirerek derecesine göre mutluluk veya
elem içinde yaşayacağı uhrevî bir makama geçecektir.

Keywords

Ebu’l-Berekât el-Bağdâdî, Psikoloji, Ruh, Nefis, Beden, Ölümsüzlük

References

• Aristoteles, Ruh Üzerine, (Peri Paykhes, de Anima), trc. Zeki Özcan, Ankara, Birleşik Yayınları, 2011.
• Çağrıcı, Mustafa, “Ebu’l-Berekât el-Bağdâdi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 10, İstanbul 1994. (DİA).
• Ebu’l-Berekat el-Bağdadi, el-Kitabu’l-Muteber fi’l-hikme, C. I-III, Haydarabad, Dairetü’l-Maarif el-Osmaniyye, 1358 (h).
• Fârâbî, Kitabu't-Tenbîh ala sebili's-saâde, nşr. Cafer Âl-i Yasin, Dâru’l-Menâhil, Beyrut 1985.
• Fârâbî, Kitabu’s-Siyaset’i-l-medeniyye, nşr. Fevzi Mitrî Neccar, Dâru’l-Meşrık, Beyrut 1964.
• Fârâbî, Uyûnü’l-mesâ’il, “es-Samarat el-marzıye fî ba’z er-risâlat el-Fârâbîya” içinde, ss. 56-65, nşr. Friedrich Dieterici, Leiden 1890.
• Günaltay, M. Şemseddin, Felsefe-i Ûlâ: İsbat-ı Vacib ve Ruh Nazariyeleri, İstanbul, Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1341.
• İbn Manzûr, Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem, “ruh” (rvh) md., Lisânü’l-Arabi’l-muhît, C. II, Daru Sader, Beyrut, 1994.
• Kindî, fi’n-Nefs, nşr. Mahmut Kaya “Kindî Felsefî Risaleler” içinde, İstanbul 2014.
• Laertios, Diogenes, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, trc. Candan Şentuna, İstanbul, Yapı Kredi yay., 2015.
• Özpilavcı, Ferruh, Ebu’lBerekât el-Bağdadî’de Nefs Teorisi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Ü. Sos. Bil. Enst., İstanbul, 2000.
• Platon, Phaidon, trc. Suut K. Yetkin - Hamdi R. Atademir, İstanbul, M.E.B. Yayınları, 1997.
• Platon, Phaidros, trc. Hamdi Akverdi, İstanbul, M.E.B. Yayınları, 1997.
• Pines Shlomo, “Abu’l-Barakat al-Bagdadi”, Dictionary of scientific Biography, I, Newyork 1981.
• Pines Shlomo, “Studies in Abu’l-Barakat al-Bagdadi’s Poetics and Metaphysics”, Studies in Philosophy, Jerusalem 1960.
• Sâmerrâi Kemâl, Târihu’t-Tıbbi’l-Arabiyyi (Muhtasar), Irak Kültür Bakanlığı Yay. Bağdat 1984.
• Seyyidî, Cemal Recep, Ebu’lBerekât el-Bağdâdî ve felsefetühü’l-ilâhiyye, Kahire, Mektebetü Vehbe, 1996.
• Sözen, Kemal, İbn Kemal'de Metafizik, Fakülte Kitabevi, Isparta 2001.
• Yitik, Ali İhsan, “Tenâsüh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 40, Ankara 2011. (DİA).
• Zemahşerî, Cârullah Mahmud b. Ömer, Esâsü’l-Belâğa, Daru’l-marife, Beyrut, ts.