The Apothegems of the Prophet Muhammad in al-Maidani’s Work Named Majma' al-Amthal and Their Literary Features

Year 2016, Issue: 37, 57 - 76, 01.12.2016

Ramazan Kazan

Abstract

Some of the Prophet Muhammad’s hadiths became known for their being of having various meanings with less words and they thus gained the status of terse in Islamic literature. One of the well-known book having such terses and proverbs is that of Majma' al-Amthal written by al-Maydanî (518/1124). It is therefore very important to know the literary features of these terses to grasp their true meanings. Previously a number of 29 terses out of 59 that are considered by al-Maidani to be belonging to the Prophet were examined in the first paper; in this paper another 29 terses have also been examined. In doing so, firstly the origins of these terses from the hadith sources have been indicated. After that, the texts and meanings of these terses, their different wording and narrations, their original sources, the explainations of the strange words and their literary features have been shown in some detail

Keywords

Terse, Apothegem, Proverb, Hadith, The Prophet Muhammad, Literary Feature, Al-Maydanî, Majma’ al-Amthâl.

el-Meydânî’nin Mecmau‘l-Emsâl Adlı Eserinde HZ. PEYGAMBER’E AİT VECİZELER VE EDEBÎ ÖZELLİKLERİ ( II )

Abstract

Hz. Peygamberin hadislerinden bir kısmı veya bir bölümü az lafızla çok mana ifade ettikleri için meşhur olmuş ve vecize özelliğini kazanmıştır. el-Meydânî (518/1124)’nin vecize ve atasözlerini ihtiva eden ve alanın en meşhur kitabı olan, Mecmau‘l-Emsâl adlı eserinde bu hadislerden bir kısmına yer verilmiştir. Vecizelerin anlamlarını doğru kavrayabilmek için ihtiva ettikleri edebî özelliklerin bilinmesi çok önemlidir. Daha önce el-Meydânî’nin Hz. Peygamber’e ait olduğunu ifade ettiği elli sekiz vecizeden yirmi dokuzu I. Makalede, geri kalan yirmi dokuzu da bu makalede edebî özellikleriyle ele alınıp incelenmiştir. Bu yapılırken, önce vecizenin hadis kaynaklarından yerleri gösterilmiş, müteakiben vecizelerin metinleri ve anlamları, varsa farklı lafız ve rivâyetleri, dayandığı kaynakları, garip kelimelerinin izahı ve edebî özellikleri gösterilmiştir

Keywords

Vecize, Atasözü, Hadis, Hz. Peygamber, Edebî Özellik, el-Meydânî, Mecmau‘l-Emsâl

References

• Abbâs Hasen, en-Nahvu’l-Vâfî, Dâru’l-Meârif, Mısır, trs.
• Abdulmecîd Mahmud, Nazarâtun Fıkhıyye ve Terbeviyye fî Emsâli’lHadis, Mektebetu’s-Sadîk, et-Tâif, 1992.
• el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1405.
• Açıkel, Yusuf, Kur’an ve Hadisler Işığında Geçmişten Günümüze Ehl-i Beyt, Ankara, 2009.
• Ahmed b. Hanbel, Musnedu Ahmed, Muessesetu Kurtuba, Mısır, trs.
• Aksoy, ÖmerAsım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, TDK. Yayınları, Ankara, 1978.
• el-Askerî, Ebû Hilâl Hasen b. Abdillah b. Sehl, Kitâbu’s-Sınâateyn elKitâbe ve’ş-Şiir, (tah. Mufît Kamîha), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1984.
• el-Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed, Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’lBuhârî, İhyâu’t-Turâsu’l-Arabî, Beyrut, trs.
• Başaran, Selman, Hadislerin Türk Atasözlerine Tesiri, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 1994.
• el-Beyhakî, es-Sunenu’l-Kubrâ, Mektebetu Dâri’l-Bâz, Mekke, 1994.
• _________, Şu‘abu’l-İmân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1410.el-Bezzâr, Musnedu’l-Bezzâr, (tah. Mahfuzurrahman Zeynullah) Muessesetu Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1409.
• Bolelli, Nusreddin, Belâğat, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2000.
• Buhârî, el-Câmiu‘s-Sahih, Dâru İbn Kesîr,(tah. Mustafa Dîb), Beyrut, 1987.
• _______, el-Edebu’l-Mufred, (tah. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Kahire, 1379.
• el-Curcânî, Abdu’l-Kâhir, Kitâbu Delâili’l-İ‘câz, (tah. Mahmûd Muhammed Şâkir, Dâru’l-Medenî, Cidde, 1992.
• Çetin, M. Nihad, Eski Arap Şiiri, Edebiyat fak. Matbası, İstanbul, 1973.
• Çuhadar, Mustafa, “Fesâhat” DİA, Cilt: XII, İstanbul, 1995.
• Ebû Dâvûd, es-Sunen, (tah. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid), DârulFikr, Byy.
• Ebu’l-Ferac, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Safvetu’s-Safve, (tah. Mahmud Fâhûrî, Muhammed Kavâs Kal’acî), Dâru’l-Mârife, Beyrut, 1979.
• Ebu Nuaym, , Hilyetu’l-Evliya, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1405
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali, Musnedu Ebî Ya‘lâ, (tah. Huseyn Selim Esed, Dâru’l-Me’mûni li’t-Turâs, Dimeşk, 1984.
• Fadl Hasen Abbâs, el-Belâga Funûnuhâ ve Efnânuhâ, Dâru’l-Fukân, Amman, 2007.
• Fadl Hasen Abbâs, Esâlîbu’l-Beyân, Dârun-Nefâis, Amman, 2009.
• Fidan Ahmet ve Arkadaşları, Örnekleriyle Türkçe Sözlük, MEB.Yayınları, Ankara, 1996.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Yakûb, el-Kâmûsu’l-Muhît, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1995.
• el-Hâkim en-Neysâbûrî, el-Mustedrek ala’s-Sahîhayn, (tah. Mustafa Abdulkadir Atâ) Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995
• el-Hâşimî, Ahmed, Cevâhiru’l-Belâga fî’l-Meânî ve’l-Beyân ve’l-Bedii‘, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, ts.
• el-Heysemî, Ali bi Ebî Bekr, Mecmau‘z-Zevâid, Dâru’r-Reyyâni li’tTurâs, Kahire, 1407.
• Hıdır Musâ Muhammed Hammûd, et-Tecvâlu fî Kutubi’l-Emsâl, Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2002.
• İbn Adî el-Curcânî’nin el-Kâmil fî Duafâi’r-Rical, (tah. Yahya Muhtar Gazâvî), Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1988.
• İbn Ebî Şeybe, Musannefu İbn Ebî Şeybe,(tah. Kemal Yusuf Hût) Mektebetu’r-Ruşd, Riyad, 1409.
• İbn Hallikân Muhammed b. Ebî Bekr, Vefeyâtu’l-A‘yân ve Enbâu Enbâi’z-Zamân, Dâru Sadr, Beyrut, 1977.
• İbn Hibbân b. Ahmed, Sahîhu İbn Hibbân, (tah. Şuayb Arnaut), Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1993.
• İbn Huzeyme, Muhammed b. İshâk, Sahîhu İbn Huzeyme, (tah.
• Muhammed Mustafa el-Azamî), Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, 1970İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, es-Sunen, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs.
• İbn Manzûr, Cemâluddin Muhammed b. Mukerrem, Lisânu’l-Arab, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1994.
• İbn Mubârek, ez-Zuhd, (Habiburrahman el-Azâmî), Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, Beyrut, trs.
• İbnu’l-Esîr, Ziyâuddin Nasrullah, el-Meselu’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtib ve’ş-Şâir, (tah. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd), el-Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut, 1999.
• İbn Reşîk, Ebû Ali el-Hasen el-Kayrâvânî, el-Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘r ve Âdâbihî, Dâru’t-Talâi‘, Kahire, 2006.
• Katib Çelebi, Keşfu’z-Zunûn, Miilli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1972.
• Kazan, Ramazan, İbn Dureyd’in el-Muctenâ Adlı Eserindeki Hz.
• Peygamber’in Vecizeleri ve Edebî Özellikleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2011. _________, Edebî Üslûp Açısından Hadis Metinleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2013.
• el-Kazvînî, el-Hatîb Muhammed b. Abdurrahman, et-Telhîs fî Ulûmi’lBelâga, (tah. Abdulhamîd Hendâvî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• _________, el- İzâh fi Ulûmi’l-Belâga, (tah. Muhammed Abdulmün’ım Hafâcî), Dâru’l-Kutubi’l-Lübnan, Beyrut, 1980.
• Koçyiğit, Talat, Hadis ıstılahları, A. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1980.
• el-Kudâî, Ebû Abdillah, Musnedu’ş-Şihâb, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1986.
• Mecdî Vehbe ve Kâmil Muhendis, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l-Arabîyye fi’l-Lugati ve’l-Edeb, Mektebetu Lubnan, Beyrut, 1984.
• el-Meydânî, Ahmed b. İbrahim en-Nîsâbûrî, Mecmau‘l-Emsâl, (tah. Naim Hasen Zarzûr), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• el-Meydânî, Mecmau‘l-Emsâl, (tah. Muhammed Fadl İbrahim), Matbaatu İsa el-Babî, Kahire, 1978.
• el-Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahîm b. Abdurrahîm, Tuhfetu’lAhvezî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, trs.
• Munzirî, Abdulazîm b. Abdu’l-Kavi, et-Terğîb ve’t-Terhîb, (tah. İbrahim Şemsuddin), Dârû’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1417.
• Muslim, Sahîhu Muslim, (tah. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Dâru İhyâi Turâsi’l-Arabî, Beyrût, trs.
• Özbalıkçı, Reşit, Arap Gramerinde Kur’ân ve Hadiste İstişhâd, Yayımlanmamış Doktara Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, İzmir, 1985.
• er-Râgib el-Esbahânî, el-Mufredât fî Garîbi’l-Kurân, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1986.
• er-Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir, Muhtâru’s-Sıhâh, Dâru’lFikr, Ammân, 2007.Sancaklı, Saffet, “Hadislerin Doğru Anlaşılması ve Yorumlanmasında Takip Edilecek Yöntem” İslâm’ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Sempozyumu, TDV. Yayınları, Ankara, 2003.
• Saraç, M. A. Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgat, Bilimevi, İstanbul, 2001.
• es-Sekkâkî, Ebû Yakub Yusuf b. Ebî Bekr Muhammed b. Ali, Miftâhu’lUlûm, (tah. Abdulhamid Hendâvî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye, Beyrut, 2000.
• Subhî es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, (ter. M. Yaşar Kandemir), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1973.
• es-Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, el-İtkân fî Ulûmi’lKur’ân, Kahire, 1306.
• eş-Şerîf er-Razî, el-Mecâzâtu’n-Nebeviyye, (tah. Tâhâ Muhammed ezZeynî), Muessesetu’l-Halebî, Kahire, 1967.
• eş-Şeybânî, Ahmed b. Amr Ebû Bekr, Kitâbu’z-Zuhd, Dâru’r-Reyyan li’tTurâs, Kahire, 1408.
• et-Taberânî, Ebû Kâsım, el-Mucemu’l-Kebîr, Mektebetu’l-Ulûm ve’lHikem, Musul, 1983.
• _________, el-Mucemu’l-Evsat, Dâru’l-Harameyn, Kahire, 1415.
• _________, el-Mucemu’s-Sağîr, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, Beyrut, 1985.
• Tâhiru’l-Mevlevî, Edebiyât Lügatı, Enderun, İstanbul, 1973.
• et-Tayâlisî, suleyman b. Dâvûd, Musnedu’t-Tayâlisî, Daru’l-Marifeti, Beyrut, trs.
• et-Teftâzânî, Sa’duddin Muhtasaru’l-Me‘ânî, Salâh Bilici Kitapevi’nin Ofseti, İstanbul, 1304.
• et-Tirmizî, es-Sunen, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, (tah. Ahmed Muhammed Şakir ve Arkadaşları) Beyrut, trs.
• Uzun, Taceddin, Arap Dilinde Meseller (Atasözleri), Konya, 1996.
• _______, “Hz. Peygamber’in Belâgat ve Fesâhatı” Makâlât, 1999/2.
• Yahya b. Hamza b. Ali el-Yemenî, Kitâbu’d-Dırâz, Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye, Beyrut, 1995.
• Yardım, Ali, Şihâbu’l-Ahbâr Tercümesi, Damla yayınevi, İstanbul, 1999.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Umer, Esâsu’l-Belâğa, Dâru’l-Kutubi’l-Mısrıyye, Kahire, 1953.
• ez-Ziriklî, Hayreddin, el-A‘lâm, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyin, Beyrut, 1995.