KUR’ÂN’DA AKÎDEYİ SAVUNMA AMACIYLA KULLANILAN BELAĞAT YAPILARI

Year 2020, Issue: 45, 180 - 188, 31.12.2020

Dr.ahmet Hamitoglu

Abstract

Belağat, Kur’ân’ın doğru akideyi savunmak ve Hz. Peygamber’in davetini teyit etmek için kullandığı üsluplardan biridir. Bu çalışmada akide merkezli olmak üzere söz konusu belağat yapılarının İslâm davetindeki önemi ele alınmıştır. Akidenin nasıl savunulduğu ve Hz. Peygamber’in Arapların kullanageldikleri belağat ve fesahatle nasıl desteklendiği incelenmiştir. Bu sebeple itiraz edenlere karşı aşina oldukları ve günlük kullandıkları yapılar çerçevesinde cevap verilmiştir. Çalışmada ilgili belağat yapıları ve önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın giriş kısmında İslâmî akidenin önemi ve bu akideyi savunma hususunda belağatin etkisi ele alınmıştır. Daha sonra kullanılan ilgili belağat yapılarının söz anlamı ve ıstılahî anlamı olmak üzere tarifleri yapılmıştır. Akideyi savunma noktasında teşbih, istiare, kinaye, istidrak, kasem, meseller, kıssalar ve hiciv olmak üzere kullanılan yapıların ayetlerde ne kadar yaygın olduğuna ve etkisine dikkat çekilmiştir. Söz konusu belağat yapılarının hepsi Hz. Peygamber’in risaletinin en büyük mucizesi olan Kur’ân’da hasımlara cevap verme ve savunmada bulunmak amacıyla kullanılmıştır. Bunların tamamı insanları dine daveti ve dalaletten çıkarması sürecinde ona çok büyük destek olma niteliği kazanmıştır. Aynı şekilde muhataba meydan okuma noktasında da bu yapılar büyük rol oynamış ve muhatabı aciz bırakmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında ulaşılan sonuçlar değerlendirilerek okuyucuya sunulmuştur.

Keywords

BelağatYapıları., Kur’ân., Teşbih., İstiare., İstidrak.

Supporting Institution

Ağrı İbrahim çeçen üniversitesi -islamilimlar fakkültesi

Thanks

Sayın Editör Bey Çok Teşekkür Ediyorum

References

• Ahmed Matlûb, Mu‘cemü’l-Mustalahâti’l-Belâğıyye ve Tatvîruhâ, ed-Dâru’l-Arabiyye li’l-Mevsûât, 1. Baskı, 1427/2006.
• Bedevî, Ahmed, Belâğatü’l-Kur’ân, Mektebetü’n-Nahda, Mısır, 3. Baskı, ty.
• Bustânî, Mahmud, el-Kavâidü’l-Belâğıyye fî Dav’i’l-Menheci’l-İslâmî, Mecmeu’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, Tahran, 1. Baskı, 1414.
• Cürcânî, Ebû Bekir Abdülkâhirb. Abdirrahman b. Muhammed Cürcânî ed-Dâr (ö. 471), Delâilü’l-İ‘câz, Mektebetü’l-Kahire, Mısır, 1. Baskı, 1389/1969.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali el-Cürcânî (ö. 816), et-Târîfât, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-Lübnan, 1. Baskı, 1403/1983.
• Dîneverî, İbn Ḳuteybe Ebû Muḥammed Abdullah b. Müslim (ö. 276), Te’vîlu Müşkili’l-Ḳur’ân, thk. İbrahim Şemsüddîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-Lübnan, ty.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebü’t-Tâhir Muhammed b. Ya‘kûb (ö.817), el-Kâmûsü’l-Muhît, thk. Mektebe Tahkîku’t-Turâs fî Müesseti’r-Risâle, Müessetü’r-Risâle, Beyrut-Lübnan, 8. Baskı, 1426/2005.
• Hanefî, Muhammed Şerif, İ‘câzü’l-Kur’ân’i’l-Beyânî beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbîk, el-Meclisü’l-A‘lâli’ş-Şuûni’l-Mısrıyye, Mısır, 1390/1970.
• Hâşimî, Ahmed Hasan, Cevâhiru’l-Belağa, Mektebetü’t-Tüccâriyye- Mısır, 2. Baskı, 1379.
• Humeyrî, Neşvân b. Saîd el-Humeyrî el-Yemenî (ö. 573), Şemsü’l-Ulûm ve Devâü'l-Kelâmi’l-Arap mine’l-Kelûm, thk. Hüseyin b. Abdillah el-Ömerî, Mutahhir b. Ali el-Îrânî, Yusuf Muhammed Abdullah, Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, Beyrut- Lübnan, Dâru’l-Fikir, Dımeşk-Suriye, 1. Baskı, 1420/1999.
• Hüseynî, Seyyid Cafer, Esâlîbü’l-Beyân fi’l-Kur’ân, Müessesetü Bostan Küttab, Tahran, 1. Baskı, 1413.
• İbn Cinnî, Ebulfeth Osman b. Cinnî el-Mevsılî (ö. 392), el-Lüm‘a fi’l-Arabiyye, thk. Faiz Faris, Dâru’l-Kütübi’s- Sekâfiyye, Kuveyt, ty.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Alî Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn b. Manzûr el-Ensârî er-Rüveyfiî el-İfrîkî (ö. 711), Lisânü’l-Arab, Dâr Sâdır, Beyrut, 3. Baskı, 1414.
• İbn Sîde, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail b. Seyyide el-Mursî (ö. 458), el-Muhassıs, Mektebetü’t-Ticârîli’t-Tıbâa ve’n-Neşr, Beyrut, ty.
• Khalid Mahjub, el-Eb‘âdü’t-Terbeviyye li Dersi’l-Âkîde inde’n-Nursî, al-Nur Academic Studies on Thoughtand Civilization, c. 3, sayı: 3.
• Mennâu’l-Kattân, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Merîh li’n-Neşr, Riyad, 1988.
• Râzî, Ebû Abdillah Muḥammed b. Ömer b. el-Hasan b. Hüseyin et-Teymî er-Râzî (ö. 606), Mefâtîhu’l-Ğayb (et-Tefsîru’l-Kebîr), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 3. Baskı, 1420.
• Râzî, Zeynüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir el-Hanefî (ö. 666), Muhtâru’s- Sıhâh, thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, el-Mektebetü’l-Asriyye, ed-Dâru’n-Nemûzeciyye, Beyrut, 5. Baskı, 1420/1999.
• Rummânî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsa (ö. 296), Risâletü’n-Nüket fî İ‘câzi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Halefullah, Dâru’l-Meârif, Mısır, 2. Baskı, ty.
• Seâlebî, Ebû Mansûr, Fıkhu’l-Luğa ve Sırrü’l-Arabiyye, thk. Muhammed es-Saka, Matbaatü el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdih, Mıdır, ty.
• Suyûtî, Celaleddin, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Fikir, Beyrut, ty.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Kesîr b. Gâlib el-Âmülî Ebû Ca‘fer et-Taberî (ö.310), Câmiu’l-Beyân fî Te’vîlî’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessetü’r-Risâle, 1. Baskı, 1420/2000.
• Terâhî, Muallim Abdülhamid, İm‘ân fî Aksâmi’l-Kur’ân, Matbaatü’s-Selefiyye, Hind, 1949.
• Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedruddin Muhammed b. Bahadır (ö. 794), el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Dâru’l-Mârife, Beyrut, 1. Baskı, 1376/1957.