Mütenebbî’nin Ehulmen Nerâ Adlı Kasidesindeki Abartı Estetiği

Year 2025, Issue: 54, 7 - 19, 30.06.2025

Adnan Arslan

https://doi.org/10.59149/sduifd.1595202

Abstract

Bu çalışma, ünlü Arap şairi Mütenebbî’nin Bedr b. Ammâr’a hitaben inşat ettiği ilk methiye kasidesindeki abartılı ifadelerin psikolojik ve estetik yönlerini ele almaktadır. Araştırma, Mütenebbî’nin mübalağa sanatını yalnızca bir ifade biçimi değil, aynı zamanda birey ve toplum üzerinde etkili bir araç olarak nasıl kullandığını incelemektedir. Çalışmada, şairin abartılı dilinin, kahramanlık ve idealleri vurgularken okuyucuya duygu yoğunluğu yaşatan ve estetik bir değer sunan bir yöntem olduğu savunulmuştur. Araştırma, edebi metinlerdeki abartının bilinçli bir şekilde kabul edilmesini ve “inanmamanın askıya alınması” kavramı bağlamında incelerken, okuyucunun psikolojik eğilimlerine odaklanmıştır. Mütenebbî’nin şiirlerinde cesaret, cömertlik ve ahlaki olgunluk gibi kavramların mübalağa yoluyla yüceltilmesi, hem bireysel hem de toplumsal beklentilere hitap eden bir ifade biçimi olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları, Mütenebbî’nin abartılarının, döneminin kültürel ve sosyal yapılarıyla uyumlu olduğunu ve okuyucunun hayal gücüne etkili bir şekilde hitap ettiğini göstermiştir. Bununla birlikte, şairin bazı beyitlerinde, mübalağanın estetik değerini zayıflatan ifadeler bulunduğu da vurgulanmıştır. Sonuç olarak şu bulgular elde edilmiştir: Çalışmanın bulguları içerisinde en önemlisi, Mütenebbî’nin mübalağalı anlatımlarının, şiire estetik bir derinlik kazandırmanın ötesinde, okuyucunun hayal gücünü harekete geçiren ve duygusal bir yoğunluk sunan güçlü bir ifade biçimi olduğunun tespit edilmesidir. Ancak, bazı beyitlerde mübalağanın estetik sınırlarının aşılması, abartının etkileyiciliğini zayıflatabilmektedir. Bu durum, mübalağanın dengeli bir şekilde kullanılmasının sanatsal değer açısından kritik olduğunu göstermektedir. Görüldüğü kadarıyla şairin mübalağalı tasvirlere olan eğilimi, yalnızca bireysel edebi hüner değil, aynı zamanda dönemin toplumsal beklentileri ve psikolojik ihtiyaçlarıyla da yakından ilişkilidir. Özellikle cesaret ve cömertlik gibi erdemlerin yüceltilmesi, toplumsal statü ve şairin kendi kimliğini pekiştirme arzusunu yansıtmaktadır. Makale, Mütenebbî’nin kelime oyunlarına ve zıtlık içeren ifadelerine yer verdiği bazı beyitlerin, sanatsal olgunluk bakımından yetersiz kaldığını ortaya koymuştur. Bu, mübalağanın yalnızca içeriğin değil, dil ve üslubun da bir denge unsuru olarak değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Mütenebbî’nin mübalağaları, bir yandan klasik Arap edebiyatındaki geleneksel estetik anlayışlarla uyumlu bir şekilde inşa edilirken, diğer yandan yenilikçi bir yaklaşım sergileyerek farklı edebi standartlar oluşturmuştur. Bu durum, onun şiir anlayışında yerleşik kalıpları dönüştüren bir etkisi olduğunu kanıtlamaktadır. Sonuç olarak, Mütenebbî’nin mübalağa sanatındaki ustalığı, onun hem dönemin estetik değerleriyle uyumlu hem de bu değerleri aşan bir şair olduğunu göstermektedir. Ancak, bazı beyitlerde estetik derinliğin zayıflaması, mübalağanın dikkatli ve dengeli kullanılmasının önemini bir kez daha vurgulamaktadır. Bu analizler, Mütenebbî’nin şiirinde estetik başarının ve eleştiriye açık yönlerin bir arada var olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Arap dili ve belagati , Arap şiiri , Mütenebbî , Mübalağa , Psikoloji.

The Aesthetics of Exaggeration in al-Mutanabbī's Qasida Ahulman Nara

Abstract

This study examines the psychological and aesthetic aspects of exaggerated expressions in the poetry of the renowned Arab poet Al-Mutanabbī. The research explores how al-Mutanabbī employed the art of exaggeration not merely as a stylistic device but also as a tool that profoundly influenced both individuals and society. The study argues that his hyperbolic language served as a method to emphasize heroism and ideals, creating an emotional impact while offering aesthetic value to the reader. The research investigates the conscious acceptance of exaggeration in literary texts, within the framework of the concept of "suspension of disbelief," focusing on the psychological inclinations of the audience. Al-Mutanabbī’s use of exaggeration to exalt virtues such as courage, generosity, and moral maturity is analyzed as a form of expression that resonates with both individual and societal expectations. The findings reveal that Al-Mutanabbī’s exaggerations align with the cultural and social structures of his era and effectively engage the reader’s imagination. However, the study also highlights instances where certain verses fail to maintain the aesthetic value of exaggeration. Ultimately, Al-Mutanabbī’s art of exaggeration is presented as an element that adds aesthetic depth to literary texts. The most significant finding of the study is that Al-Mutanabbī’s hyperbolic expressions, beyond adding aesthetic depth to his poetry, are a powerful form of expression that stimulates the reader’s imagination and offers emotional intensity. However, in some verses, the crossing of aesthetic boundaries with hyperbole can weaken the impact of the exaggeration. This indicates that the balanced use of hyperbole is critical for artistic value. As observed, the poet's inclination towards hyperbolic depictions is closely related not only to individual literary skill but also to the societal expectations and psychological needs of the era. The exaltation of virtues such as courage and generosity reflects the desire for social status and the poet’s own quest to reinforce his identity. The article demonstrates that some verses, which include wordplay and expressions with contradictions, fall short in terms of artistic maturity. This suggests that hyperbole should be evaluated not only in terms of content but also as a balance of language and style. Al-Mutanabbī’s hyperboles, on one hand, align with traditional aesthetic values in classical Arabic literature, while on the other hand, they exhibit an innovative approach that creates new literary standards. This shows that his poetry has a transformative effect on established conventions. Ultimately, Al-Mutanabbī’s mastery of hyperbole demonstrates that he was a poet who was both in harmony with the aesthetic values of his time and transcended them. However, the weakening of aesthetic depth in certain verses further underscores the importance of using hyperbole carefully and in balance. These analyses reveal that Al-Mutanabbī’s poetry contains both aesthetic success and aspects that are open to critique.

Keywords

Arabic language and rhetoric , Arabic poetry , Al-Mutanabbī , Exaggeration , Psychology.

References

• Askārī, Abū Hilāl. Kitāb al-Ṣināʿatayn: al-Kitāba wa al-shīʿr ed. Ali Muhammad al-Bajāwī. Beirut: al-Mektabat al-ʿUnsuriyya, 1419.
• Bahadır, Gürhan. “Byzantine-Abbasid Border in the Ninth and Tenth Centuries”. Journal of Historical Research 28/46 (2009), 163-178.
• Coleridge, Samuel Taylor. Biographia Literaria. Edinburg: Edinburg University Press, 2014.
• Dayf, Shawki. Tārīhu al-adabī al-Arabī. Egypt: Dāru’l-Maārif, 1960.
• Eco, Umberto. Six Wanderings in the Forest of Narrative. Translation. Kemal Atakay. Istanbul: Can Publications, 1995.
• Ḥafājī, Muḥammad ʿAbd al-Muʿnīm. “Difāʿan ʿan ash-shiʿri al-jāhilī”. Majellat al-Risāle 890.
• Ḥusayn, Ṭāhā. Maʿa al-Mutanabbī. United Kingdom: Muessesetu Hindāwī, 2013.
• Ibn Abū al-Isbaʾ, Abū Muhammad Zaqiyy al-Dīn. Taḥrīr al-Taḥbīr fī ṣināʿati al-shiʿr wa’l-naṣr wa bayānī iʿjāzī al-Qurʾān. ed. Hafnī Muhammad Sharaf. United Arab Republic: al-Majlis al-Aʿlā li al-Shuʿūni al-Islamiyya, ts.
• Ibn al-Muʿtazz, al-Mutawakkil ʿalā Allāh al-ʿAbbāsī Abū al-ʿAbbāsī. al-Badī’. Beirut: Dar al-Jīl, 1990.
• Ibn Kathīr, Abū al-Fidāʾ ʿImād al-Dīn. al-Bidāyah wa’n-nihāyah. ed. Abdullāh b. Amdulmuhsin al-Turki. Riyadh: Dāru Hajr, 1999.
• Jurjānī, ʿAbd al-Qāhir. Asrāru al-balāga. ed. ʿAbd al-Hamīd Hindāwī. Beirut: Dāru al-Kutubi al-Ilmiyya, 2001.
• Qayrawānī, Ibn Rashīq. al-Umda fī mahāsīn al-shiʿr. Beirut: Dāru al-Jīl, 1981.
• Qudāma b. Ja’far, Abū al-Faraj. Naqd al-shiʿr. Istanbul: Matbaatu al-Jawāib, 1303.
• Meydanī, Abdurraḥmān. al-Balāgat al-‘Arabiyy. Damascus: Dāru’l-Kalem, 1996.
• Muḥammadī, Dervish and Isfahānī, Muḥammad Ḥaqqānī. “Dirasetu mekânat al-infi’alat al-nafsiyya fī mubālagāti al-Mutenebbī al-shi’riyya”. Majallat Dirāsāt fī’l-Lughah al-‘Arabīyah 32 (2021), 89-108.
• Mutanabbī, Abū al-Ṭayyib. Dīwān al-Mutanabbī. Beirut: Dāru Beirut, 1983.
• Namir, Salmā Kāzim. “al-Mubālaghah wa’l-ghulūw fī al-madḥi wa’r-rithā”. Hawliyat Kulliyyat Ādāb Jāmiʿat ʿAyn Shams 36 (2018), 329-342.
• Rāid, Abdurrahīm. “Zāhirat at-Takassub bi’sh-Shiʿr”. Majallat al-Jāmiʿat al-Azhar 12/1 (2010), 421-466.
• Wāḥidī, Abū al-Ḥasan ʿAlī b. Aḥmad. Sharḥ al-Dīwān al-Mutanabbī. Beirut: Dāru al-Rāidi al-Arabī, 1999.