Çalışanların İş Doyumlarının Yaşam Doyumları Üzerindeki Etkisi: Kamu ve Özel Sektörde Bir Alan Araştırması

Year 2014, Volume: 19 Issue: 4, 77 - 91, 01.12.2014

  yrd.doç.dr.hakan Turgut  doç.dr.ibrahim Sani Mert

Abstract

The studies in organizational behaviour literature generally have focused on employee’s behaviour. And it is accepted by groving number of researchers that the employees’ job and life satisfaction impact their behaviours in job. In this connection, job and life satisfaction has emerged as highly important topics in organizational behaviour literature. In this study, the effect of employees’ job satisfaction (the satisfaction of job itself) on their life satisfaction was investigated, additionally a comparsion between public and private sector was also made. The 446 employees as the study attendences were from eleven organizations both in public and private sector. According to the findings of the study, employees’ job satisfaction positively impacted life satisfaction in both public and private sector, while the effect was more higher in public sector compared to private sector

Keywords

-

ÇALIŞANLARIN İŞ DOYUMLARININ YAŞAM DOYUMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: KAMU VE ÖZEL SEKTÖRDE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Abstract

Örgütsel davranış alanında yapılan bilimsel araştırmaların çoğunlukla çalışan davranışları üzerine odaklanmıştır. Bu davranışların, çalışanların işlerinden duydukları doyum ile yaşamlarından duydukları doyumdan etkilendiği düşüncesi giderek daha fazla araştırmacı tarafından kabul görmektedir. Bu bağlamda, örgütsel davranış araştırmalarında “iş doyumu” ve “yaşam doyumu” yüksek önem derecesine sahip iki konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada da; çalışanların iş doyumunun (işin kendisinden duyulan tatmin boyutu) yaşam doyumu üzerindeki etkisi, kamu ve özel sektör kıyaslamasını da ortaya koyacak şekilde ele alınmıştır. Araştırma, kamu veya özel sektörde faaliyet gösteren 11 farklı kurumda görev yapan 446 çalışanın katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, hem kamudaki hem de özel sektördeki çalışanların işlerinden duydukları doyumun yaşam doyumu üzerinde etkili olduğu tespit edilmiş, kamu sektöründe çalışanların iş doyumu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin özel sektördeki çalışanlara göre nispeten daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Keywords

İş Doyumu, Yaşam Doyumu, Kamu Sektörü, Özel Sektör

References

• AKIN, M. (2008). “Örgütsel Destek, Sosyal Destek ve ĠĢ/Aile ÇatıĢmalarının YaĢam Tatmini Üzerindeki Etkileri”, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25: 141-170.
• AKGÜNDÜZ, Y. (2013). “ Konaklama ĠĢletmelerinde ĠĢ doyumu, YaĢam Doyumu ve Öz Yeterlilik Arasındaki ĠliĢkinin Analizi”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1):180- 204.
• AKTAN, Ç.C. (2003). DeğiĢim Çağında Yönetim, Sistem Yayıncılık, Ġstanbul.
• AġAN, Ö. ve ERENLER, E. (2008). “ĠĢ Tatmini ve YaĢam Tatmini ĠliĢkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2):203-216
• BAYRAK KÖK, S. (2006). “ĠĢ Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın Ġncelenmesine Yönelik Bir AraĢtırma”, Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Dergisi, 20(1):291-317.
• BĠNGÖL, D. (I997). Personel Yönetimi, 3.b., Beta Yayınları, Ġstanbul.
• BAġ, A.U. (2011). “Investigating Levels and Predictors of Life Satisfaction Among Prospective Teachers”, Eurasian Journal of Educational Research. 44:71-88.
• BOWMAN, S. (2000). “Career Success and Life Satisfaction for Female and Male Healthcare Managers”, Hospital Topics. 78(3):5-11.
• BÜLBÜL, ġ. ve GĠRAY, S. (2012), “ĠĢ ve Özel YaĢam (ĠĢ DıĢı YaĢam) Memnuniyeti Arasındaki ĠliĢki Yapısının Doğrusal Olmayan Kanonik Korelasyon Analizi ile Ġncelenmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4):101-114.
• ÇAKICI, A., ÖZKAN, C. ve AKYÜZ, B.H. (2103). “ĠĢ Yükü Yoğunluğunun, ĠĢ ve YaĢam Doyumuna Etkisi Üzerine Otomotiv ĠĢletmelerinde Bir AraĢtırma”, Çağ University Journal of Social Sciences, 10(2):1-27
• ÇEVĠK, N.K., ve KORKMAZ, O. (2014). “Türkiye‟de YaĢam Doyumu ve ĠĢ Doyumu Arasındaki ĠliĢkinin Ġki DeğiĢkenli Sıralı Probit Model Analizi”, Niğde Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 7(1):126-145.
• CHACKO, T.I. ( 1983). “Job and Life Satisfactions: A Causal Analysis of Their Relationships”, Academy of Management Journal, 26(1):163-169.
• ÇĠVĠTCĠ, A. (2007). “Çok boyutlu Öğrenci YaĢam Doyumu Ölçeğinin Türkçe‟ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik ÇalıĢmaları”, Eurasian Journal of Educational Research, 26:51-60.
• DIENER, E. (1984). Subjective Well-Being. Psychological Bulletin, 95:542-575.
• DIENER, E., EMMONS, R.A., LARSEN, R.J. and GRIFFIN, S. (1985). “The Satisfaction With Life Scale”, Journal of Personality Assessment, 49(1):71-75.
• DĠENER, E., SANDVIK, E., SEIDLITZ, L. and DIENER, M. (1993). “The Relationship Between Ġncome Subjective Well-Being: Relative or Absolute?”, Social Indicatos Research, 28:195-223.
• DIENER, E. and DIENER, C. (1996). “Most People Are Happy”, Psychological Science, 7:181-185.
• DIENER, E., SUH, E.M., LUCAS, R.E. and SMITH, H.L. (1999). “Subjective Well-Being: Three Decades of Progress”, Psychological Bulletin, 125(2):276-302.
• DIENER, E., OISHI, S. and LUCAS, R.E. (2003). “Personality, Culture, and Subjective Well-Being: Emotional and Cognitive Evaluations of Life”, Annual Review of Psychology, 54:403-425.
• DOĞAN, H., ÜNGÜREN, E. (2012). “Örgüt Ġklimi ve ĠĢ Tatmini ĠliĢkisi:HemĢirelere Yönelik KarĢılaĢtırmalı Bir Analiz ÇalıĢması” International Journal of Economic and Administrative Studies, 4(8):27-46
• DĠKMEN, A. A. (1995) “ĠĢ Doyumu ve YaĢam Doyumu ĠliĢkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(3-4):115-140
• DOCKERY, M. (2005). “Happiness, Life Satisfaction, and the Role of work: Evidence from two Australian Surveys”, http://www.melbourneinstitute.com (EriĢim tarihi: 18/05/2013).
• DUYAN. E.C., (2007). “ĠĢ ve YaĢam Tatmininde Yoga‟nın Etkileri Üzerine Bir AraĢtırma”, Uludağ Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1):25-34
• ERDOĞAN, B., BAUER, T. N., TRUXILLO, D. M. and MANSFIELD, L. R. (2012). Whistle While You Work: A Review of the Life Satisfaction Literature, Journal of Management, 38(4):1038-1083.
• ERGĠN, C. (1997). “Bir ĠĢ Doyumu Ölçümü Olarak ĠĢ Betimlemesi Ölçeği: Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik ÇalıĢması”, Türk Psikoloji Dergisi, 12(39):25-36.
• EROĞLUER, K. (2011). “Örgütsel ĠletiĢim ile ĠĢ Tatmini Unsurları Arasındaki ĠliĢkiler: Kuramsal Bir Ġnceleme”, Ege Akademik BakıĢ, 11(1):121-136
• ERYILMAZ, A., ve ÖĞÜLMÜġ, S. (2010). “Ergenlikte Öznel Ġyi OluĢ ve BeĢ Faktörlü KiĢilik Modeli”, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, II(3):189-203.
• GENÇ, N. (2003). BaĢarı Bedel Ġster, TimaĢ: Ġstanbul.
• GRENAMYER, C. J. and MELANSON, K., (1997). “Life and Job Satisfaction”, A Presentation at the Twelfth Annual Conference of the Society for Industrial and Organizational Psychology, St. Louis.
• IGNAT, A.A. and CLIPA, O. (2012). “Teachers‟ Satisfaction With Life, Job Satisfaction And Their Emotional Ġntelligence”, Social and Behavioral Sciences, (33):498-502.
• HAYBRON, D. (2007). “Life Satisfaction Ethical Reflection and the Science of Happiness”, Journal of Happiness Studies, 8(1):99-138.
• HELLER, D., TIMOTHY A., JUDGE and WATSON, D. (2002) . “ The Confounding Role of Personality and Trait Affectivity in the Relationship between Job and Lide Satisfaction”, Journal of Organizational Behaviour, 23:815-835
• IVERSON, R.D. and MAGUIRE, C. (2000). “The realtionship between job and life satisfaction: Evidence from a remote mining community”, Human Relations, (53-6): 807-839.
• IZGAR, H. (Editör) (2003). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Eğitim Kitabevi Yayınları, No:19, Konya.
• ĠKĠZ, F.E. ve KIRTIL, G.S. (2010), “Ġlköğretim Ġkinci Kademe Öğrencilerinde Duygusal Zekâ ve YaĢam Doyumunun Ġncelenmesi” Elementary Education Online, 9(3):1216- 1225.
• ĠġCAN, Ö.F. ve TĠMUROĞLU, K. (2007). “Örgüt Kültürünün ĠĢ Tatmini Üzerindeki Etkisi ve Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1):119-136.
• JUDGE, T.A. and LOCKE, E.A. (1993). “Effect of Dysfunctional Thought Process on Subjective Well-Being and Job Satisfaction”, Journal of Applied Psychology, 78(3):475-490.
• JUDGE, T.A. and WATANABE, S. (1993), “Another Look at The Job Satisfaction-Life Satisfaction Relationship”, Journal of Applied Psychology, 78(6):939-948.
• JUDGE, T.A., THORESEN, C.J., BONO, J.E. and PATTON, G.K. (2001). “The Job Satisfaction-Job Performance Relationship: A Quantitative Review”, Psychological Bullet in, 127:376-407.
• KAFETSIOS K. and ZAMPETAKIS, L.A. (2008). “Emotional Intelligence and Job Satisfaction: Testing Themediatory Role of Positive and Negative Affect at Work”. Personality and Individual Differences, 44:712-722.
• KESER, A. (2005). “ĠĢ Doyumu ve YaĢam Doyumu ĠliĢkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama”, ÇalıĢma ve Toplum Dergisi, 4:77-96
• KĠNG, W. (1987). “Comparison of Job Satisfaction, Life Satisfaction, and Performance of Overeducated and Other Workers”, Journal of Social Psychology, 125(5):421-434.
• KOÇ, H. ve YAZICIOĞLU, Ġ. (2011). Yöneticiye Duyulan Güven ile ĠĢ tatmini Arasındaki ĠliĢki: Kamu ve Özel Sektör KarĢılaĢtırması, DoğuĢ Üniversitesi Dergisi, 12(1):46- 57.
• KOYS, D.J. (2001). “The Effects of Employee Satisfaction, Organizational Citizenship Behavior, and Turnover on Organizational Effectiveness: A Unit-Level, Longitudinal Study”, Personal Psychology, 54(1):101-114.
• KÖKER, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin YaĢam Doyumu Düzeylerinin KarĢılaĢtırılması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara,
• LAVALLEE, F.L., HATCH, P.M., MICHALOS, A.C. and MCKINLEY, T. (2006). “Development of the Contentment with Life Assessment Scale (CLAS): Using Daily Life Experiences to Verify Levels of Self-Reported Life Satisfaction”, Social Indicators Research, (83): 201-244.
• LEPINE, J.A., EREZ, A. and JOHNSON, D.E. (2002). “The Nature and Dimensionality of Organizational Citizenship Behavior: A Critical Review and Meta-Analysis”, Journal of Applied Psychology, 87(1):52-65.
• LOCKE, E. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction. In M.D. Dunnette (Ed.). Handbook of Industrial and Organizational Psychology Chicago: Rand McNally, 1297–1349.
• LUKOWSKI, A. V. (2004). The Relationship Between Employer-Employee Congruence of Values, Job Satisfaction and Life Satisfaction, University of Northern Colorada, Thesis.
• MARQUES, S.C., PAIS-RIBEIRO, J.L. and LOPEZ, S.J. (2007). “Validation of a Portuguese Version of the Students‟ Life Satisfaction Scale”, Applied Research in Quality of Life, (2):83-94.
• MEYDAN, C. H. ve HARUN ġ. (2011). Yapısal EĢitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.
• MYERS, D.G. and DEINER, E. (1995). “Who is happy?”, Psychological Science. (6):10- 19.
• OISHI, S. (2006). “The concept of life satisfaction across cultures: An IRT analysis”, Journal of Research in Personality, (40):411-423.
• ÖRKÜN, Ü., EROĞUL, R.Ç. (2012). “Tekstil Sektörü Mavi Yaka ÇalıĢanlarının YaĢam Doyumu ve TükenmiĢlik Düzeylerinin ĠĢ Doyumu Tarafından Yordanması”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1):323-338.
• ÖZDEVECĠOĞLU, M. ve DORUK, N.Ç. (2009). “Organizasyonlarda ĠĢ-Aile ve Aile-ĠĢ ÇatıĢmalarının ÇalıĢanların ĠĢ ve YaĢam Tatminleri Üzerindeki Etkisi”, Erciyes Üniversitesi ĠĠBFDergisi, 33:69-99.
• PAVOT, W. and DIENER, E. (1993). “Review of the Satisfaction with Life Scale”, Psychological Assessment, 5(2):164-172.
• PERRONE, K. (2007). “Relationships between Parental Attachment, Work and Family Roles, and Life Satisfaction”, Career Development Quarterly, 55(3):237-248.
• RICE, R.W., NEAR, J. and HUNT, R. (1980). “The job satisfaction - Life Satisfaction Relationships: A Review of Emprical Research”, Basic and Applied Social Psychology, 1(1):37-64.
• RICE, R.W., MCFARLĠN, D.B., HUNT R.G. and NEAR, J.P. (1985), “Job Importance As a Moderator of The Relationship Between Job Satisfaction and Life Satisfaction”, Basic and Applied Social Psychology, 6(4):297-316.
• ROBBINS, S.P. and JUDGE, T.A. (2012). Örgütsel DavranıĢ. (Çev. Prof.Dr.Ġnci ERDEM), Nobel Akademik Yay.Eğt.DnĢ.Tic.Ltd.ġti. Yayın No:240, 14.Basım, Ġstanbul.
• RODE, J.C. (2004). “Job Satisfaction and Life Satisfaction Revisited: A Longitudinal Test of an Integrated Model”, Human Relations, 57(9):1205-1230.
• SAARI, L. M. and JUDGE, T. A. (2004) “Employee Attitudes and Job Satisfaction”, Human Resource Management, 43(4):395-407
• SEVĠMLĠ, F. ve ĠġCAN, Ö. F. (2005). “Bireysel ve ĠĢ Ortamına Ait Etkenler Açısından ĠĢ Doyumu”, Ege Akademik BakıĢ, 5(1):55-64.
• SABUNCUOĞLU, Z. ve TÜZ, M.V. (2013). Örgütsel DavranıĢ, Aktüel Yayınları Bas.Yay.Dağ.Ltd.ġti., Bursa.
• SALDAMLI, A. (2008). “Otel ĠĢletmelerinde Bölüm Yöneticilerinin ĠĢ ve YaĢam Tatminini Belirlemeye Yönelik Bir Alan AraĢtırması, Marmara Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 15(2):693-719.
• SCHNEIDER, B. and DACHLER, H.P. (1978). “A Note on the Stability of the Job Descriptive Ġndex”, Journal of Applied Psychology, 63(5):650-653.
• SHALLEY, C. E., GILSON, L.L. and BLUM, T.C. (2000). “Matching Creativity Requirements and the Work Environment: Effects on Satisfaction and Intentions to Leave”, Academy of Management Journal, 43(2):215-223.
• SPECTOR, P. E., COOPER, C. L., SANCHEZ, J. I., O‟DRISCOLL, M., SPARKS, K., BERNĠN, P., et al. (2001). “Do National Levels of Individualism and Internal Locus of Control Relate to Well-Being? An Ecological Level International Study”, Journal of Organizational Behavior, 22:815–832.
• SPECTOR, P. and FOX, S. (2003). „Reducing Subjectivity in the Assessment of the Job Environment and Development of the Factual Autonomy Scale (FAS)‟. Journal of Organizational Behavior, 24(4):417–432.
• TAIT, M., M. Y. PADGETT and BALDWIN, T. (1989). “Job and Life Satisfaction: A Reevaluation of the Strength of the Relationship and Gender Effects as a Function of the Date of the Study”, Journal of Applied Psychology , 74 (3):502-507.
• TOKER, B. (2007). “Demografik DeğiĢkenlerin ĠĢ Tatminine Etkileri: Ġzmir‟deki BeĢ ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama”, DoğuĢ Üniversitesi Dergisi, 8(1):92- 107.
• TUZGÖL-DOST, M. (2007). “Üniversite Öğrencilerinin YaĢam Doyumunun Bazı DeğiĢkenlere Göre Ġncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22) :132-143.
• YAPRAKLI, ġ. ve YILMAZ, M.K. (2007). “ÇalıĢanların ĠĢ Stresi Algılarının ĠĢ Tatminleri Üzerindeki Etkisi: Erzurum‟da Ġlaç Mümessilleri Üzerinde Bir Saha AraĢtırması”, Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Dergisi, 21(1):155-183.
• YILMAZ, H. ve KARAHAN, A. (2009). “Bireylerin KiĢisel Özellikleri Yönünden ĠĢ Doyum Düzeylerine Göre TükenmiĢlikleri: Afyonkarahisar Ġlinde Bir AraĢtırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3):197-214.
• YĠĞĠT, R., DĠLMAÇ, B.ve DENĠZ, M.E. (2011). “ĠĢ ve YaĢam Doyumu: Konya Emniyet Müdürlüğü Alan AraĢtırması”, Turkish Journal of Police Studies, 13(3):1-18.
• UYGUÇ, N., Y., ARBAK, E. DUYGULU ve ÇIRAKLAR, N.H. (1998). “ĠĢ ve YaĢam Doyumu Arasındaki ĠliĢkinin Üç Temel Varsayım Altında Ġncelenmesi Dokuz Eylül Üniversitesi Ġktisadi Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(11):193-204.
• VEENHOVEN, R. (2000). “The Four Qualities of Life: Ordering Concepts and Measures of the Good Life”, Journal of Happiness Studies, (1):1-39.
• WEISS, H. M. (2002). Deconstructing Job Satisfaction: Separating Evaluations, Beliefs and Affective Experiences. Human Resource Management Review, 12:173–194.