Ekonomik Büyüme İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: BRICS ve MINT (1992-2013)

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 4, 201 - 224, 01.12.2014

  öğr.gör.ömer Yalçınkaya  öğr.gör.fatma Temelli

Öz

As it is known, current account deficit comes out as one of the most fundamental economic problems that especially growing countries face in the 21st century in which the concept globalization gains momentum as in the last century and it increasingly remains its importance. In this respect, it is impossible that the developing countries such as Turkey actualize their imports with their current export revenues, apart from oil-exporting countries, although their needs to import technology, intermediate and investment goods to sustain their development are steadily growing. Therefore, in such countries, current account deficits are enhancing economic vulnerability by exposure to the risk

Anahtar Kelimeler

-

EKONOMİK BÜYÜME İLE CARİ İŞLEMLER DENGESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: BRICS VE MINT (1992-2013)

Öz

Bilindiği üzere cari işlemler dengesi açıkları, geçen yüzyılda olduğu gibi küreselleşme kavramının hız kazandığı içinde bulunduğumuz 21. yüzyılda da özellikle gelişmekte olan ülkelerin karşı karşıya oldukları en temel ekonomik sorunlardan birisi olarak öne çıkmakta ve giderek artan bir şekilde önemini korumaktadır. Bu doğrultuda, Türkiye gibi gelişmekte olan ülke ekonomilerinin gelişimlerini sürdürebilmek için ihtiyaç duydukları teknoloji, ara ve yatırım mallarını ithal etme gereksinimleri sürekli olarak artmasına karşılık, bu ülkelerin petrol ihraç eden ülkeler dışında, mevcut ihracat gelirleri ile ithalatlarını gerçekleştirmeleri mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla bu gibi ülkelerde, cari işlemler açıkları bir yandan ulusal ekonomileri önemli derecede sermaye çıkışı riskine maruz bırakarak ekonomik kırılganlığı artırırken, diğer yandan da sürdürülebilir ekonomik büyümenin en önemli kaynaklarından birisi haline gelmektedir. Bu bağlamda, son yıllarda özellikle Türkiye gibi hızla gelişme eğiliminde olan ülke ekonomilerinde, cari işlemler açığı vererek büyüyen ülke sayısının giderek arttığı, cari işlemler açıklarının ekonomik büyümenin en önemli kaynaklarından birisi haline geldiği ve bu açıkların da süreklilik kazandığı görülmektedir. Bu doğrultuda hazırlanan bu çalışmada, BRICS ve MINT gibi yükselen piyasa ekonomilerinde, ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi arasındaki ilişkilerin varlığı/nasıllığı ve bu ilişkilerin yönü, 1992-2013 dönemi için panel veri çerçevesinde ayrı ayrı incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda, hem BRICS hem de MINT ülkelerinde, ekonomik büyümenin kısa ve uzun dönemde cari işlemler dengesi üzerinde önemli derecede etkili olduğu, ekonomik büyüme hızı değiştikçe cari işlemler dengesinin de ülkelere göre açık ya da fazla verecek şekilde değiştiği tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca, MINT ülkelerinde cari işlemler açığının BRICS ülkelerine kıyasla uzun vadede sürdürülebilir büyüme hızlarının istikrarlılığı üzerinde daha önemli bir sorun olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

BRICS, MINT, Ekonomik Büyüme, Cari İşlemler Dengesi, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• ATAUM (Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları AraĢtırma ve Uygulama Merkezi) (2011). “DeğiĢen Ekonomik Roller Euro’ya BRICS Tuğlası”, Yıl 3-Sayı 36 (http://bultenler.ankara.edu.tr/dergiler/49/947/sayi947.pdf, 01.11.2013.
• BAGNAI, A., and MANZOCCHI, S. (1999). “Current Account Reversals in Developing Countries: The Role of Fundamentals”, Open Economies Review, 10: 143-163.
• BAYRAKTUTAN, Y., ve DEMĠRTAġ, I. (2011). “GeliĢmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2): 1-28.
• BBC (2014). “The Mint Countries: Next Economic Giants”, (http://www.bbc.com/news/magazine-25548060, 05.04:2014.
• BITZIS, G., PALEOLOGOS, J. M. and PAPAZOGLOU, C. (2008). “The Determinants of the Greek Current Account Deficit: The EMU Experience”, Journal of International and Global Economic Studies, 1(1): 105-122.
• CALDERON, C., CHONG, A. and LOAYZA, N. (2002). “Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries”, Contributions to Macroeconomics, 2(1): 1-31.
• CALDERON, C., CHONG, A. and LOAYZA, N. (2000). “Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries”, Policy Research Working Paper, No: 2398, 1-37.
• DEBELLE, G., and FARUQEE, H. (1996). “What Determines the Current Account? A Cross-Sectional and Panel Approach”, IMF Working Paper, No: 58, 1-35.
• DPT (Devlet Planlama TeĢkilatı) (2013). Onuncu BeĢ Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• EĞĠLMEZ, M. (2012). “2023'de En Büyük On Ekonomi Arasına Girebilmek Ġçin”, http://www.mahfiegilmez.com/2012/12/2023de-en-buyuk-on-ekonomi arasna.html, 01.12.2013.
• ERBAYKAL, E. (2007). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6): 81-88.
• ERKILIÇ, S. (2006). Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Ġstatistik Genel Müdürlüğü Ankara, Kasım 2006.
• FRANK, W. P., and FRANK, E. C. (2010). “International Business Challenge: Can The BRIC Countries Take World Economic Leadership Away From The Traditional Leadership In The Near Future?”, International Journal of Arts and Sciences, 3(13): 46-54.
• FREUND, C. L. (2000). “Current Account Adjutment in Industrialized Countries. Board of Govemers of the FED”, International Finance Discussion Papers.
• GREENE, William H. (2011). Econometric Analysis, 7th Edition, Prentice Hall PTR.
• HERRMANN, S., and JOCHEM, A. (2005). “Determinants of Current Account Developments in the Central and East European EU Member States-Consequences for the Enlargement of the Euro Area”, Deutsche Bundesbank Discussion Paper, No: 32, 1-43.
• KANDIL, M., and GREENE, J. (2002). “The Impact of Cyclical Factors on the US Balance of Payments”, IMF Working Paper, No: 45, 1-43.
• KAZGAN, G. (2013). “2008 Krizi ÜsselleĢirken Türkiye’nin Sürdürülemez Büyüme Modeli”, Türkiye Ekonomi Kurumu TartıĢma Metni 2013/4, http ://www.tek.org.tr., 01.12.2013.
• KHAN, M. S., and KNIGHT, M. D. (1983). “Determinants of Current Account Balances of Non-Oil Developing Countries in the 1970s: An Empirical Analysis”, IMF Staff Papers, 30(4): 819-842.
• KÖK, R., ve ġĠMġEK, N. (2006). “Endüstri‐Ġçi DıĢ Ticaret, Patentler ve Uluslararası Teknolojik Yayılma”, Türkiye Ekonomi Kurumu Uluslararası Ekonomi Konferansı, 11‐13 Eylül 2006, Ankara.
• KÖK, R., ĠSPĠR, M. S. ve ARI, A. A. (2010). “Zengin Ülkelerden AzgeliĢmiĢ Ülkelere Kaynak Aktarma mekanizmasının Gerekliliği ve Evrensel BölüĢüm Parametresi üzerine Bir Deneme”, http://kisi.deu.edu.tr/recep.kok/Zengin_ispir.pdf, 04.05.2014.
• LEBE, F., KAYHAN, S. ADIGÜZEL, U. ve YĠĞĠT, B. (2009). “The Empirical Analysis of the Effects of Economic Growth and Exchange Rate on Current Account Deficit: Romania and Turkey Samples”. Journal of Applied Quantitative Methods, 4(1): 69-81.
• MĠLESI-FERRETTI, G., M., RAZIN, A. (1998). “Sharp Reductions in Current Account Deficits:An Empirical Analysis”, European Economic Review, 42, 897-908.
• NAZLIOĞLU, ġ. (2010). Makro Ġktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: GeliĢmiĢ ve GeliĢmekte Olan Ülkeler Ġçin Bir KarĢılaĢtırma, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• O’NEILL, J. (2001). “Building Better Global Economic BRICs”, Goldman Sachs, Global Economics Paper, No: 66, 1-16.
• ÖZSOYLU, A. F., ve ALGAN NeĢe. (2011). Dünya Ekonomisinin Yeni Aktörleri BRIC, Karahan Kitabevi, Adana.
• PACHECO-LOPEZ, P., and THIRLWALl, A. P. (2007). “Trade Liberalisation and the Trade-Off Between Growth and the Balance of Payments in Latin America”, Intrnational Review of Applied Economics, 21(4): 469-490.
• PARIKH, A., STIRBU, C. (2004). “Relationship Between Trade Liberalisation, Economic Growth and Trade Balance: An Econometric Investigation”, HWWA Discussion Paper, No: 282: 1-50.
• PEKER, O., HOTUNLUOĞLU, H. (2009). “Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi”, Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3): 221-237.
• REF (TÜSĠAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu) (2007). “Türkiye’nin DıĢ Ticaret Açığı: Boyutu, Yapısı ve Nedenleri”, (http://ref.sabanciuniv.edu/sites/ref.sabanciuniv.edu/files/dis_ticaret_acigi_taslak_ makale.p, 05.04.2014.
• SEKMEN, F., CALIġIR, M. (2011). “Is There a Trade-Off Between Current Account Deficitsand Economic Growth? The Case of Turkey”, International Research Journal of Finance and Economics, 62: 166-172.
• TARI, R. (2010). Ekonometri, 6.Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• TARI, R., ve KUMCU, F. S. (2005). “Türkiye’de Ġstikrarsız Büyümenin Analizi (1983- 2003 Dönemi)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1): 156- 179.
• TATOĞLU, F. Y. (2013). Ġleri Panel Veri Analizi-Stata Uygulamalı, 2. Baskı, Beta Basım Yayım, Ġstanbul.
• TATOĞLU, F. Y. (2012). Panel Veri Ekonometrisi-Stata Uygulamalı, Beta Basım Yayım, Ġstanbul.
• TELATAR, O. M., ve TERZĠ, H. (2009). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari ĠĢlemler Dengesi ĠliĢkisi”. Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 119-134.
• VERBEEK, M. (2004). A Guide to Modern Econometrics, 2nd Edition, John Wiley and Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester, England.
• YAġAR, L. (2013). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Etkileri: 1980-2011 Dönemi, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ġktisat Ana Bilim Dalı, Sivas.
• YAVUZ, A., ÇĠÇEK, H. G. (2006). “Türkiye'nin 1994-2005 Yılları Arasında DıĢ Borçlarının DıĢ Borç Rasyo Analizleri Ġle Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1): 97-120.
• YILMAZ, Ö., ve AKINCI, M. (2011). “Ġktisadi Büyüme ile Cari ĠĢlemler Bilançosu Arasındaki ĠliĢki: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 363-377.
• YÜKSELER, Z. (2011). Türkiye’nin KarĢılaĢtırmalı Cari ĠĢlemler Dengesi ve Rekabet Gücü Performansı (1997–2010 Dönemi), T.C. Merkez Bankası, Ankara.