İNSANİ GÜVENLİK VE TERÖRİZMLE MÜCADELE

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 567 - 588, 02.05.2016

Selim Kanat , Timuçin Kodaman , Adem İren

Öz

İnsanlık tarihi kadar eski olan güvenlik sorunu olan insanın güvenliğini sağlama arzusunu ortaya çıkarmıştır. Güvenliğin sağlanması öncelikle tehdit unsurlarının saptanması ihtiyacını doğurmuştur. Bu noktada yine insanlık tarihi kadar eski bir olgu olan terörizmin ve terörizmle mücadelenin ele alınması gerekmektedir. Bugünkü anlamından farklı bir içeriğe sahip olsa da insan güvenliğine tehdit oluşturan terörizm nerdeyse ilk insandan günümüze kadar çeşitli dönüşümler yaşayarak varlığını korumuştur. En temel amaç olarak geniş kitleler üzerinde korku ve tedirginlik yayarken aynı zamanda belirli bir konuya da dikkat çekmeyi benimseyen bu tür faaliyetler meydana geldiği toplumlarda güçlü reaksiyon oluşturmuş ve terörizme karşı tedbirlerin alınmasına neden olmuştur. Önceleri askeri önlemler ve istihbarat faaliyetleriyle denetlenerek engellenmeye çalışılan bu eylemler zaman içerisinde hem yapısal hem fiili bazı değişimlere uğrayarak devletler ve bazı güç grupları tarafından rakiplerine karşı kullanılmıştır. Ayrıca terörist eylemlerin dikkat çekmeye çalıştığı siyasi sorunlar tarihteki bazı önemli ayaklanmaların lokomotifi olma görevini de üstlenmiştir. Sürekli değişen siyasi gelişmeler terörist faaliyetlerin ve güvenlik sorunun uluslararasılaşmasına da neden olmuştur. Özellikle soğuk savaş dönemi boyunca farklı iki blokta yer alan devletlerin birbirlerine karşı savaşı göze alamayışları birbirlerine yönelik terörist saldırıları desteklemelerine yol açmıştır. Bu dönemde insan güvenliği için hayati derecede tehdit unsuru olmanın ötesinde rakip politik güce siyasi mesaj vermeye yönelik terörist eylemler gerçekleştirilmiş ve insan unsuru olabildiğince az hedef alınmıştır. Aynı zamanda, farklı iki blokta yer alan siyasi güçlerin terörist eylemlerdeki müdahaleleri, bu tarz faaliyetlerin kontrolsüz ve kendi başına buyruk olmalarını engellemiştir. Soğuk savaşın bitmesinin ardından iki blok arasında yaşanan gerilimler sona ermiş olmasına rağmen, çeşitli siyasi güçler tarafından kullanılan terörist yapılanmalar ortadan kaybolmamıştır. Aksine şekil değiştirmiş ve güçlenmiş bir halde uluslararası alanda yeniden sahneye çıkmıştır. Bu seferki fark ise terör gruplarının belli bir siyasi gücün kontrolünde olmayıp gelişen teknolojiden son derece istifade etmeleridir. Bu durum da terörist faaliyetleri insan güvenliğini daha çok tehdit eden ve özellikle insanı hedef alan eylemlere yöneltmiştir. Ayrıca teknolojiden üst düzeyde faydalanan bu oluşumlar konvansiyonel metotlara karşı bağışıklık kazanarak farklı taktik ve yöntemlerle klasik anlamdaki güvenlik anlayışını mücadelede etkisizleştirmişlerdir. Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan yapının teröre ve insan güvenliğini tehdit eden unsurlara bir diğer katkısı da etnik ve din temelli sorunların uluslararası sahnede daha çok yer alması ve bu sorunların terörize olmasıdır. Dünya coğrafyasının farklı yerlerinde görülen dini veya etnik sorunlara terörün bulaşması hem ulusal hem milletlerarası alanda barışın ve huzurun bozulmasına yol açarak soğuk savaş sonrasında siyasi bir gücün denetim mekanizmasından uzaklaşan ve aynı zamanda kullandığı üst düzey teknoloji sayesinde takip edilemeyen terörist oluşumların etkisiz hale getirilmesi için farklı yöntemlerin benimsenmesi gerektiğini göstermiştir. Yeni metotlar ise insan haklarının korunması, belirli bir refah düzeyinin herkes için sağlanması, tüm hak ve özgürlüklerin herkesçe eşit bir şekilde kullanılması olarak değerlendirilmelidir. Böylece herhangi bir coğrafyadaki bir sorunu lokal ya da global düzeyde terörize edecek unsurlar baştan önlenmiş olacaktır. 21yy’da insani güvenliği sağlamanın ve çeşitli sorunların teröre bulaşmadan çözülmesinin tek makul yolu yukarıda bahsi geçen temel hak ve özgürlüklerin ve standart bir refah seviyesinin herkes için adilce sağlanması olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Terörizm, Uluslararası Güvenlik, İnsani Güvenlik, İnsan Hakları, Uluslararası İlişkiler, Klasik Güvenlik Anlayışı, Terörizmle Mücadele

Kaynakça

• AKTAN, G. (2001), “Devletler Hukuku Açısından Terörizm”, İnsan Hakları ve Güvenlik, Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No.1, Ankara.
• ALTUĞ, Y., (1995), Terörün Anatomisi, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• ARIBOĞAN, D., Ü., (1998) “Uluslararası Terörizmin Yeni Yüzü”, Uluslararası Politikada Yeni Alanlar, Yeni Bakışlar, (Ed. Faruk Sönmezoğlu), Der Yayınları, İstanbul.
• ARQUILLA, J., RONFELDT, D. ve ZANINI, M., (1999), “Networks, Netwar and the Information Age Terrorism”, Countering the New Terrorism, (Ed. Ian O. Lesser et al), Rand Publishing, USA.
• ATAÖV, T., (2003), 11 Eylül: terörle savaş mı bahane mi, Alkım Yayınevi, İstanbul.
• BAL, M., A., (2003), Savaş Stratejilerinde Terör, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• BALDWIN, D., .A., (2003), “Güvenlik Kavramı”, (Çev.Çiğdem Şahin) Avrasya Dosyası, C: 9, S: 2.
• BAŞEREN, S., (2003), “Terörizm ve Uluslararası İlişkiler”, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1.
• BATTERSBY, P., SIRACUSA, J. M., (2009), Globalization and Human Security, Rowman& Littlefield Publishers, Maryland, USA.
• BAYLIS, J., SMITH, S., (2001), The Globalization of World Politics -An Introduction to International Relations, Oxford University Press, New York.
• BEDESKI, R. E.,( 2007), Human Security and the Chinese State, , Routledge, New York.
• BOOTH, K., (1997) “Security and Self: Reflections of a Fallen Realist”, Critical Security Studies, (Ed. Keith Krausse, Michael C. Williams) University of Minnesota Press, USA.
• BOZKURT, E., KANAT, S., (2007), Uluslararası Toplumun Paradoksu, Asil Yayınevi, Ankara.
• BUTTERFIELD, H., (1951), History and Human Relations , Colling Publishing, London.
• BUZAN, B., (1991), People States & Fear, Second Edition, Lynne Rienner Publishers, USA.
• CAŞIN, M., H., (2008), Uluslararası Terörizm, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• CHALIAND, G., BLIN, A., (2007), “Zealots and Assassins” The History of Terrorism From Antiquity to Al Qaeda, (Ed. Gérard Chaliand and Arnaud Blin, Trans. by Edward Schneider, Kathr yn Pulver, and Jesse Browner), Univ ersity of California Press, California.
• COMBS, C., C., (2003), Terrorism in the Twenty-First Century, Third Edition, New Jersey.
• ÇAKMAK, H(a)., (2008), “Kavramsal Olarak Terör”, Terörizm, (Ed. Haydar Çakmak), Platin Yayınları, Ankara.
• ÇAKMAK, H.(b), (2008), “Tarihi Açıdan Terör”, Terörizm, (Ed. Haydar Çakmak), Platin Yayınları, Ankara.
• ÇAKMAK, H., (2003), Avrupa Güvenliği, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ÇİTLİOĞLU, E, (2005), “Küresel Terör ve Türkiye’nin Güvenlik Boyutuna Etkileri”, Uluslararası Çatışma Alanları ve Türkiye’nin Güvenliği, , (Ed. Gamze Güngörmüş KONA), Okumuş Adam Yayıncılık, İstanbul.
• DOUGHERTY, J., PFALTZGRAFF, R., L. Jr., (1990) Contending Theories of International Relations , Harper Collins Publishers, UK.
• ELFSTROM, G., (1998), International Ethics, A Reference Handbook, California.
• ERGİL, D., (2001), “Güvenlik ve Özgürlükler: Siyaset Felsefesi Açısından”, İnsan Hakları ve Güvenlik, Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No.1, Ankara.
• ERKMEN, S., (2001), “11 Eylül 2001: Terörizmin Yeni Miladı”, Stratejik Analiz, S: 18.
• ERSEVER, A., C., (1993), Kürtler, PKK ve A. Öcalan, KİYAP Yayın Dağıtım, Ankara.
• EVANS, G., NEWNHAM, J., (1998), The Penguin Dictionary of International Relations, Penguin Books, London.
• FISK, R., (2001), “Bu Savaş Teröre Karşı Değil Amerika’nın Düşmanlarına Karşı Bir Savaştır”, Düşmanını Arayan Savaş, 2. Baskı, (Der. Metin Sever, Ebru Kılıç), Everest Yayınları, İstanbul.
• GEORGE B., WATSON, T. , (2002) “1992 Sonrası Terörizmle Uluslararası Mücadele”, Silinen Yüzler Karşısında Terör, (Der. Cemal Güzel), Ayraç Yayınevi, Ankara. GERCKE, Marco, “Cyber Terrorism, How Terrorist Use Internet” http://events.ccc.de/camp/2007/Fahrplan/attachments/1340-ccc_cyberterrorism.pdf
• GOLDSTEIN, J., S. (2004), International Relations, Pearson-Longman Publishing, US..
• GOUGH, M.,(2002), “Human Security: The Individual in the Security Question - The Case of Bosnia”, Contemporary Security Policy,Vol. 23 No.3.
• GÖNÜL, T. (2003), Anarşizm Nedir?, 3. Baskı, Kaos Yayınları, İstanbul.
• GÜZEL, C., (2002), “Korkunun Korkusu: Terörizm”, Silinen Yüzler Karşısında Terör, (Der. Cemal Güzel), Ayraç Yayınevi, Ankara.
• HERBST, P. (2003), Talking Terrorism A Dictionary of the Loaded of Political Violence, Greenwood Press, London.
• HERZ, J., H.,( 1951), Political Realism and Political Idealism: A Study in. Theories and Realities, University of Chicago Press, Chicago.
• HOFFMAN, B.,( 2000), “Change and Continuity in Terrorism”, Terrorism and Beyond: The 21st Century Conference co-sponsored by the Oklahoma City National Memorial Institute for the Prevention of Terrorism and The RAND Corporation .
• HOFFMAN, B., (1999), “Terrorism: Trends and Prospects”, Countering the New Terrorism, (Ed. Ian O. Lesser), Rand Publishing, USA.
• HOFFMAN, B. (2006), Inside Terrorism, Revised and Expanded Edition, Columbia University Press,.
• Http://www.cnnturk.com/2011/dunya/05/02/bin.ladinin.yeri.nasil.tespit.edildi/615215.0/ind ex.html
• Http://news.nationalgeographic.com/news/2007/03/070312 -google-censor_2.html
• JAGGAR, A.M. (2005) “What Is Terrorism, Why Is It Wrong, and Could It Ever Be
• Morally Permissible?”, JOURNAL of SOCIAL PHILOSOPHY, Vol. 36 No. 2, Summer, 202–217.
• KANAT, S., (2011) Realizm Kapsamında, Terörizm, Güvenlik ve NATO’nun Dönüşümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
• KARABULUT, B.,(2011), Güvenlik-Küreselleşme Sürecinde Güvenliği Yeniden Düşünmek, Barış Kitabevi, Ankara.
• KHAGRAM, S., CLARK, W. C., RAAD, D. F., (2003), “From the Environment and Human Security to Sustainable Security and Development”, Journal of Human Development, Vol. 4, No. 2.
• KNIGHT, A., YAMASHITA, M.,(1993) , “The United Nations’Contribution to International PEace and Security” Building a New Global Order-Emerging Trends in International Security, (Ed. David Dewitt, Daviid Haglunu ve John Kirton), Oxford Univertiy Press, Canada.
• LAÇİNER, S., (2001), “11 Eylül Olayları (Yeni Terörizm) ve Ermeni Sorunu”, Stratejik Analiz, Sayı 19.
• LAMBORN, A. C., LEPGOLD, J., (2003), World Politics into the 21st Century: Unique Contexts, Enduring Patterns , Pearson Publishing, USA.
• LAQUEUR, W., (1999), The New Terrorism, Oxford University Press, New York.
• LENIN, V.I. (2009), Devlet ve Devrim, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• MACHIAVELLI, N., (2010), Hükümdar, (Çev: Necdet Adabağ), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
• MASLOW A. H., (1943), “A Theory of Human Motivation”, Psychological Review, Vol. 50 No. 4,.
• MCRAE, R., (2001), “Human Security in a Globalized World”, Human Security and the New Diplomacy Protecting People, Promoting Peace, (Ed. Rob Mcrae, Don Hubert), Mcgill-Queen’s University Press, Canada.
• MUTIMER, D, (1997), “Rimagining Security: A Subaltern Realist Perspective”, Critical Security Studies: Concepts and Strategies , (Ed. Keith Krause, Michael C. Williams), University of Minnesota Press, USA.
• IKENBERRY, J. G., (2003), “The Stability of Post-Cold War Order”, International Politics-Enduring Conceprs and Contemporary Issues , (Ed. Robert J. Art, Robert Jervis) Longman Publishers, USA.
• NELSON, D. N., (1998), “Threats and Capacities: Great Powers and Global Insecurity”, World Security Challenges for a New Century, 3. Edition, (Ed. Michael T. Klare, Daniel C. Thomas), St. Martin’s Pres, New York.
• OLSON, K., B., (1999) “Aum Shinrikyo: Once and Future Threat?”, Emerging Infectious Diseases, Vol. 5, No. 4.
• OWEN, T.. (2004), “Challenges and Opportunities for Defining and Measuring Human Security”, Human Rights, Human Security and Disarmament, Disarmament Forum. 3.
• PURTAŞ, F. (2002) “Yeni Boyutlarıyla Terörizm ve Dış Politika”, 2023 Dergisi, Sayı:32.
• SANDER, O.,( 2002), Siyasi Tarih 1918-1994, 10. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
• SHUGHART, W. F. II. (2006) “An Analytical History of Terrorism, 1945-2000”, Public Choice, Vol. 128, No.1-2.
• SLUKA,, J. A., editor (1999). Death Squad: The Anthropology of State Terror. University of Pennsylvania Press.
• Sosyalizm Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C. 7.
• ŞAHİN, Ç., (2004), “Türkiye İçin Teorik Bir Çerçeve Önerisi: Buzan’ın Güvenlik Kompleksi Teorisi”, IV. Türkiye’nin Güvenliği Sempozyumu Tarihten Günümüze Dış Tehditler Bildiriler, Elazığ.
• ŞUER, T.,(2005), “Posttravmatik Stres Bozukluğu”, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, No: 47.
• TADJBAKHSH, S., CHENOY, A. M. (2007), Human Security-Concepts and Implications, , NY, Routledge, New York.
• THAKUR, R. (2003), “A Political World View”, Contemporary Security Policy, Vol. 24, No. 1,.
• The Holocaust Encyclopedia, (2001), (Ed. Walter Laqueur, Judith Tydor Baumel), Yale University Press.
• TURAN, G., (2002), 21. Yüzyılda Uluslararası Terörizmin Değişen Yüzü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Türkiye’de Anarşi ve Terörün Sebepleri ve Hedefleri, 12 Nisan 1985 tarihli YÖK merkez binasındaki Konferans Tutanakları. United Nations Human Development http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/255/hdr_1994_en_complete_nostats.p df /> Report 1994, <
• WAISOVA, S. (2003), “Human Security- The Contemporary Paradigm?”, Perspectives Central European Review of International Affairs , Vol. 20.
• WALT, Stephan.M.,(2003) “Güvenlik Çalışmalarının Rönesansı”, Avrasya Dosyası, C. 9, S. 2..
• WALT, S. M.,(1985), “Alliance Formation and the Balance of World Power”, International Security, Vol. 9, No. 4, Spring.
• WARDLAW, G.,( 1989), Political Terrorism: Theory, Tactics and Countermeasures, Second Edition, Cambridge University Press, New York.
• ZAFER, H.,( 2006), Sosyolojik Boyutlarıyla Terörizm, Beta Yayınevi, İstanbul, 1996, s. 10; AYDIN, Nurullah, Küresel Terör ve Türkiye, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• ZELIKOW, P. (2003) , The Transformation of National Security”, The International Interest, No. 71, Spring.