THE INFORMAL EMPLOYMENT IN TURKEY AND THE STRATEGIES IN ORDER TO PREVENT IT

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 2, 547 - 565, 30.04.2017

Adnan Mahiroğulları

Öz

Informal employment means not registering employment activities officially or misreporting of duration of employment and wage level to official authorities. The concept of informal employment gained importance in the developed and the developing countries due to the factors like the high inflation and unemployment that arose following the 1973 oil crisis, negative consequences of the globalisation process and neo-liberal policies.

The fact of informal employment came to the fore in post-1980 Turkey and the informal employment rates reached approximately 50 percent after 1990 and remained at that level till the beginning of 2000’s. The mentioned rate decreased to 43 percent in 2008 and to 33 percent in 2015 in consequence of the measures taken. However, for Turkey, this informal employment rate of 33 percent is still considered to be very high.

In this article, first I discussed the concept of informal employment generally and then I provided annual data on the course of the informal employment in Turkey. I also analysed the factors that increases informal employment and their adverse outcomes and the strategies that should be followed in order to minimize informal employment.

Anahtar Kelimeler

Turkey, informal employment, unemployment, internal migration, employment taxes

TÜRKİYE'DE KAYITDIŞI İSTİHDAM VE ÖNLEMEYE YÖNELİK STRATEJİLER

Öz

Kayıt dışı istihdam, istihdam faaliyetlerinin resmi belgelere yansıtılmaması ya da gerçekleştirilen istihdamın süresi ve alınan ücret miktarının resmi makamlara eksik bildirilmesidir. Kayıtdışı istihdam kavramı, özellikle 1973 Petrol Krizi'yle ortaya çıkan yüksek enflasyon ve işsizlik, neo-liberal politikalar, küreselleşme sürecinin olumsuzlukları gibi etkenlerle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde güncellik kazanmıştır.

Kayıt dışı istihdam olgusu, 1980 sonrası Türkiye'de de güncellik kazanarak 1990'lı yıllardan itibaren % 50'lere ulaşmış; söz konusu % 50'lik seviye 2000'li yılların başlarına kadar sürmüştür. Alınan önlemler çerçevesinde kayıtdışı istihdam oranı, 2008'de % 43'lere; 2015'te on puan gerileyerek % 33'lere gerilemiştir. Ne var ki, Türkiye için % 33’lük kayıt dışı istihdam oranının hala yüksek boyutta olduğu kabul edilmektedir.

Makalede, genel hatlarıyla kayıtdışı istihdam kavramı, Türkiye'de kayıtdışı istihdamın yıllara göre seyri, kayıtdışı istihdamı artıran etkenler ve neden olduğu olumsuzluklar, keza kayıtdışı istihdamı asgariye indirebilmek için izlenmesi gereken stratejiler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, kayıtdışı istihdam, işsizlik, iç göçler, istihdam vergileri

Kaynakça

• ALTUĞ, OSMAN (1999). Kayıtdışı Ekonomi, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• AKAD, İsmail (1982). Endüstri Sosyolojisi, DEÜ Yayını, İzmir.
• AYDIN, Eren Gül (2013). "Türkiye'de Kayıtdışı İstihdam Konusu Üzerine Teorik ve Ampirik Bir Çalışma", International Conference on Eurasian Economies 2013, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• BAŞEL, Halis (2003). Sosyal Politika Açısından İç Göçler: Sivas'tan İstanbul'a Göç Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İ.Ü. SBE. İstanbul.
• BESİM, Mustafa (2009). Rekabet Edilebilirlik Raporu, Kıbrıs Türk Ticaret Odası Yayını, Lefkoşa.
• ÇSGB, Yabancıların Çalışma İzinleri 2015.
• ELGİN, Ceyhun (2010). "Vergiler ve Kayıtdışı Ekonomi, Bir Değerlendirme ve Türkiye Örneği", Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• EKİN, Nusret (1995). Kayıtdışı Ekonomi, Enformel İstihdam, İTO Yayınları, İstanbul.
• EKİN, Nusret (2000). Türkiye'de Yapay İstihdam ve İstihdam Politikaları, İTO Yayını, İstanbul.
• ERDUT, Zeki (2007). "Enformel İstihdamın Ekonomik Sosyal ve Siyasal Etkileri", Çalışma ve Toplum, S. 1, İstanbul.
• GENÇLER, Ayhan (2002). "Türkiye'de İşsizlik Sigortası Uygulaması", Çimento İşveren Dergisi, Mayıs 2002, Ankara.
• GÜLOĞLU, T-KORKMAZ, A-KİP Murat (2003). "Türkiye'de Kayıtdışı İstihdam Gerçeğine Bir Bakış", Sosyal Siyaset Konferansları, 45. Kitap, İstanbul.
• GÜLOĞLU, Tuncay (2005). "The Reality of Informal Employement in Turkey", International Program Visiting Fellow Working Papers, Cornell University.
• GÜRSEL, SEYFETTİN-DURMAZ, Mine (2014). "Kayıtdışı İstihdam Sekiz Yılda Azaldı", BETAM Araştırma Notu 14/ 171, 29 Ağustos 2014.
• ILGIN, Yılmaz (1995). Kayıtdışı ekonomi ve Türkiye'deki Boyutları, Yayınlanmamış DPT Uzmanlık Tezi, Ankara.
• KAMALIOĞLU, Çoruhlu Nadire (2014). Kayıtdışı İstihdam ve Türkiye'de Uygulanan Mücadele Politikalarının Değerlendirilmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KARAASLAN, Erkan (2010). Kayıtdışı İstihdam ve Neden Olduğu Mali Kayıpların Bütçe Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
• KARABULUT, Özlem (2008). "Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı", Hukuk Gündemi Dergisi, S. 1. Ankara.
• KELEŞ, Ruşen (1984). Kentleşme ve Konut Politikası, SBF Yayını, Ankara.
• Kentleşme Şurası (2009). T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Kentsel Yoksulluk Göç ve Sosyal Politikalar Komisyon Raporu, Ankara.
• LORDOĞLU, Kuvvet (2001). "Enformel ve Yabancı Kaçak İstihdam Üzerine Notlar", Sendikal Notlar, Petrol-İş Yayını, Aralık, S. 12.
• LORDOĞLU, Kuvvet (2015). "Türkiye'ye Yönelen Düzensiz Göç ve İşgücü Piyasalarına Bazı Yansımalar", Çalışma ve Toplum, S.44, İstanbul.
• MAHİROĞULLARI, Adnan (2016). Dünya'da ve Türkiye'de Sendikacılık, Ekin Yayınevi, Bursa.
• MAHİROĞULLARI, Adnan (2017). Osmanlı'dan Günümüze Türk Sendikacılık Tarihi, Özlem Kitabevi, Sivas.
• ÖZŞUCA, Şerife Turcan -GÖKBAYRAK, Şenay-Özuğurlu, M- BAŞBUĞ, A (2010), "Kayıtlı İstihdama Geçişte Etkin Denetim Modellerinin Araştırılması", TÜBİTAK-KAMAG Projesi Sonuç Raporu, Ankara.
• ÖZŞUCA, Şerife Turcan-GÖKBAYRAK, Şenay (2012). "Sosyal Güvenlik Sisteminde Uyum Sorunu ve Denetim Mekanizmalarında Etkinliğin Sağlanması", Sosyal Güvenlik Dergisi, Haziran 2012, C.II, S. 2, Ankara.
• SARAÇOĞLU, D.Şirin (2008). "The Informal Sector and tax on employement: A dynamic general equilibrium investigation", Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• SARICA, Ahmet Oğuz (2006), Kayıtdışı İstihdam ve Mücadele Yöntemleri, Yayınlanmamış DPT Planlama Uzmanlık Tezi, Ankara.
• SÜNGÜ, Yakup (2004). Kayıtdışı istihdamın Mali Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE. Ankara.
• TİSK, "2014 Yılı Çalışma İstatistikleri ve İşgücü Maliyetinin TİSK Araştırma Servisince Değerlendirilmesi", tisk.org.tr/wp-content.
• TUNÇ, Mehmet (2007). Kayıtdışı İstihdamla Mücadelede Geliştirilen Stratejiler Uygulanan Politika ve Gelişmiş Ülke Örnekleri, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
• ÜNAL, Ayşe (1999). Kıdem Tazminatı Fonu, Alfa Yayınevi, İstanbul.
• YERELİ, A. Burçin-KARADENİZ, Oğuz (2004). Kayıtdışı İstihdam, Odak Yayın Dağıtım, Ankara.
• http:// www. tuik.gov.tr/isgücü/Kurumsal Rapor.do,
• http://www.tuik.gov.tr/işgucu istihdam raporu, 15 şubat 2017.
• http://www.csgb.gov.tr/home/asgariucret.