AFGANİSTAN’DA ETNİK GRUPLAR VE SİYASAL YAPI

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 1, 131 - 139, 31.01.2023

Akbarshah Khawarnasab , Mücahit Avcı

Öz

Etnik köken, Afganların günlük yaşamlarını etkilemekle kalmayıp siyasi davranışlarının belirlenmesinde yadsınamaz bir rol oynamaktadır. 1747'de Peştun aşiretlerinin merkezinde yer aldığı Abdali hükümetinin kurulmasından günümüze kadar Afganistan’da siyasi iktidar mücadelesi içerisinde etnisite önemini korumaya devam etmektedir. Etnisiteye bağlı çatışmalar Afganistan'daki istikrarsızlığın ve siyasi krizlerin önemli kaynağı olarak görülmektedir. Afganistan, ulus inşası sürecinin tamamlanmadığı, hükümetin tam bir güç tekeline sahip olmadığı ve halkın büyük bir bölümünün ulus-altı çıkarlara karşı ulusal duyguları tercih etmediği bir ülkedir. Afganistan halkının büyük bir bölümünün sosyal hayatı hala aşiret birliği temelinde yönetilmektedir. Etnisite sorunu, uzun zamandan beri Afgan toplumunda anlaşmazlık ve bölünme kaynağı olmuştur ve ulusal kimliğin ve bütünlüğün gerçekleştirilememesinde en etkili faktörlerden biridir. Bu çalışmada tarihsel süreçte Afganistan’daki etnik gruplar ve siyasal yapı arasındaki ilişki siyasal iktidarın oluşumu, pekiştirilmesi ve genişlemesi boyutlarıyla değerlendirilmiştir. Komşu ülkelerin Afganistan’ın iç siyasetine müdahalesi, Afgan halkının demokratik siyasal kültür düzeyinin düşük düzeyde oluşu, insanları harekete geçirmek için etnik siyasete alternatif bir fikrin olmaması ve siyasi seçkinler tarafından etnik duyguların istismar edilmesi Afgan siyasetinde geleneksel elitlerin gücünü korumasına ve siyasi sorunların çözülememesine neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Etnik Gruplar, Siyasal Yapı.

ETHNIC GROUPS AND POLITICAL STRUCTURE IN AFGHANISTAN

Öz

Ethnicity not only affects the daily lives of Afghans, but also plays an undeniable role in determining their political behavior. Ethnicity continues to maintain its importance in the political power struggle in Afghanistan from the establishment of the Abdali government in 1747, in which the Pashtun tribes took center stage. Conflicts related to ethnicity are seen as an important source of instability and political crises in Afghanistan. Afghanistan is a country where the nation-building process has not been completed, the government does not have a complete monopoly of power, and the majority of the people do not prefer national sentiments over sub-national interests. The social life of the majority of the people of Afghanistan is still managed on the basis of tribal unity. The issue of ethnicity has long been a source of disagreement and division in Afghan society and is one of the most influential factors in the failure to realize national identity and integrity. In this study, the relationship between ethnic groups and political structure in Afghanistan in the historical process has been evaluated in terms of the formation, consolidation and expansion of political power. The interference of neighboring countries in Afghanistan's domestic politics, the low level of democratic political culture of the Afghan people, the lack of an alternative idea to ethnic politics to mobilize people, and the abuse of ethnic feelings by the political elites cause the traditional elites to maintain their power in Afghan politics and the political problems cannot be resolved.

Anahtar Kelimeler

Afghanistan, Ethnic Groups, Political Structure

Kaynakça

• ANDISHMAND, I. (2020). America in Afghanistan. Kabul: Ashona.
• ANDISHMAND, M. (1990). The occupation of Afghanistan by the Russians. Kabul: khurasan.
• ARIYANFAR, S. (2014). Afsana-e- Tarikh ve Azadi National hero Ahmad Shah Masoud. Kabul: Orfan.
• AROZU, A. (2002). Chigonagi Hoviyet-e- Milli Afghanistan. Tehran: Orfan.
• AROZU, A. (2002). Chogonagi Hoviyeti Milli. Tehran: Orfan.
• ASHRAFI, A. (1993). National and Ethnic Identity. Goftogo Magazine, 45-57.
• BAQIRI, E. (2019). Hops of peace and negotiation in Afghanistan. Jornal of Stratigic Researchs, 115- 116.
• BASHIRIYAH, H. (2016). Politic Sociology. Tehran: Ney.
• BUTLAR, T. (1891). Introductory remarks to an inquiry into the ethnography of Afganistan. UK: Oriental University.
• ELPHINSTONE, M. (1815). Comprising a view of the Afgan nation and a history of Dooraunee. Londan: United.
• FARJIRAD, A., & DARKHOR, M. (2011). Ulusal inşası süreci ve önde gelen engeller. Tehran: Ney.
• GHOBAR, G. (1367). Afghanistan dar masiri Tarikh. Tehran: Ney.
• GHOBAR, G. (1994). Afghanistan dar masiri Tarikh. Kabul: Maiwand.
• HANRI, H. (1990). History of the Mogols. Landon: Birmingum.
• HOPKINS, B. (2008). The making of modern Afganistan. Newyork: Palgrave.
• KHALIDI, N. (2018). Groha-i- qawmi Afghanistan. Kabu: Khurasan.
• MOSLINEJAD, A. (2009). Farhang ıjtımayı ve Qudrat siyasi. Geopolitics Magazine, 43.
• MOUSAVI, S., & SHAFAEI, A. (2018). Naqshi Simorgh Art cultural Institute. Kabul: Maywand.
• QEYAM, H. (2012). Ethnicization of politics in Afganistan. Texas: University of Texas.
• QUINN, B. (2016). Sociologic Teories. Tehran: Ney.
• Rangin, & DADFAR ESFANTA, R. (2017). Afghanistan politics nerrated from inside. Kabul: Azim.
• SAAIE, A. (2009, 8 3). Afganistan'da siyasi partiler. s. 82.
• SAJJADI, A. (2012). Political sociology of Afghanistan. Kabul: Karwan.
• SAJJADI, A. (2012). Afghanistan Politic Sociology. Kabu: Farhang.
• SAJJADI, A. Q. (2000). Der safahat-i- shamal-i- Afganistan chimegozarad. peshavur: orfan.
• SHIRDOST, A., & HGAFORI, B. (1387). Tarikh Tajikan qadim ve quron wasati. Tehran: Orfan.
• TANIWAL, M. (2019). Afganistan Ethnic politics. Kitab Magazin , 44-76.
• THOMAS, B. (2011). Afganistan Etnic Puzzel, Decentralizing power before U.S withdrawal. Pu. council on Foreign Relations, 25-30.
• VALVALOJI, A. (2010). Demokracy and Cevil Society in Afganistan. kabo: Tisa.
• اسماعلیان، سیری در تاریخ هزارجات، انتشارات خراسان، کابل. 1372
• قاسمی امیری، نقش قوم گرایی برثبات سیاسی و امنیتی،انتشارات نی، تهران. 1398.
• جعفرسون،ترجمه، اسدالله شفایی، تاریخ سیاسی وفرهنگی افغانستان، انتشارات عرفان، تهران. 1396.
• دلجو، تاریخ باستانی هزاره ها، انتشارات مقصودی، کابل. 1396
• رحیمی، نقدی برساختار نظام سیاسی، انتشارات عازم، کابل. 1398
• زدانی، پژوهشی در تاریخ هزاره ها، انتشارات مهتاب، کابل. 1379
• ساموئل، ترجمه، محسن، دگرگونی سیاسی در جوامع دست خوش تغیر، انتشارات علم، تهران. 1382
• طنین، افغانستان درقرن بیستم، انتشارات، عرفان، تهران، 1384
• موسوی، هزاره های افغانستان، انتشارات مهتاب، کابل :1387
• کشکی، دهه قانون اساسی، انتشارات مهتاب، پشاور:1375