Yabancılar için Türkçe Okuma Kitaplarının Okunabilirliği: Türkçenin Sesi Yunus Emre Örneği

Year 2021, Volume: 2 Issue: 3, 1 - 14, 31.07.2021

Hadiye Erışık

Abstract

Temel dil becerilerinin öğretilmesinde ve kazandırılmasında metinler önemli bir rol oynamaktadır. Hedeflere uygun metinler seçebilmek için belirli ölçütler geliştirilmiş ve bu ölçütlerden biri olarak "okunabilirlik" kabul edilmiştir. Okunabilirlik çalışmaları, metinlerin yapısal özelliklerinden zorluk derecelerini tespit etmede kullanılan yöntemlerden biridir. Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde okunabilirlik çalışmaları genellikle ders kitaplarına dayalı olarak gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte okuma kitaplarının da dil öğretiminde önemli bir rolü bulunmaktadır. Okunabilirlik çalışmaları genellikle ders kitapları üzerine gerçekleştirilmekte olup okuma kitapları üzerine yapılan çalışmaların sayısının daha az olduğu görülmektedir. Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış okuma kitapları üzerine yapılan çalışmaların sayısının çoğaltılması dil seviyelerine göre metin seçiminin tespit edilmesi açısından önemlidir. Bu önemle çalışmanın amacı, okuma kitaplarındaki okunabilirlik düzeyini saptamaktır. Bu çalışmada Yunus Emre Enstitüsü tarafından hazırlanan, Türkçenin Sesi Yunus Emre A1-A2, B1-B2, C1-C2 seviyesinde üç okuma kitabı incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasıdır. Veri toplama yöntemi doküman analizidir. Metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesinde Ateşman (1997) ve Çetinkaya-Uzun (2010) okunabilirlik formülleri kullanılmıştır. Okunabilirlik formülü MS Office Excel programında uygulanmış ve metinler zorluk düzeylerine göre kategorize edilmiştir. Araştırmanın sonucunda; incelenen üç okuma kitabındaki tüm seviyelerdeki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin Ateşman (1997) tarafından geliştirilen okunabilirlik formülüne göre “kolay”; Çetinkaya-Uzun (2010) tarafından geliştirilen formüle göre “bağımsız okuma (5. 6.ve 7. sınıf)” olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Yabancılara Türkçe öğretimi, Okuma kitapları, Okunabilirlik, Kelime uzunluğu, Cümle uzunluğu

References

• Acarlar, F., Ege, P., & Turan, F. (2002). Türk çocuklarında üstdil becerilerinin gelişimi ve okuma ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 63-73.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. A.Ü. Tömer Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Bağcı, H., & Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Baş, B., & Yıldız, F. İ. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
• Bezirci, B., & Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Biçer, N., & Alan, Y. (2017), Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan Yeni Hitit 3 ve İstanbul C1+ ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1130-1139.
• Bora, A. (2019). Türkçe ders kitaplarının okunabilirlik yönünden karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Bozlak, G. Ü. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri/düzeylerinin incelenmesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
• Ceran, D. (2015). Yüz temel eser listesi Türk edebiyatı kategorisinde yer alan kitapların okunabilirlik düzeyleri ile yedinci sınıf öğrencilerinin kitaplar hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 3(14), 23-51.
• Chall, J. S. (1988). The beginning years. Beverley L. Zakaluk and S. Jay Samuels (Eds.). Readability: Its past, present, and future içinde (ss. 2-13). Newark, DE: International Reading Association.P.
• Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14(2), 671-681.
• Çeçen, M. A., & Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 185-194.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetinkaya, G., & Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (ss. 141-155). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A., & Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (ESOSDER), 6(22), 206-219.
• Çinpolat, E. (2019). Miyase Sertbarut’un kitaplarının okunabilirlik düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Erdem, M. D., Gün, M., Şengül, M., & Şimşek, R. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan okuma metinlerinin öğretim elemanlarınca diller için Avrupa ortak başvuru metni ve işlevsel metin özellikleri kapsamında değerlendirilmesi, Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 455-476.
• Erol, H. F. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında okunabilirlik. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 50, 29-38.
• Gedik, D. (2009). Yabancılara Türkçe öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Güneş, F. (2000). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçüleri açısından incelenmesi. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu. A.Ü. TÖMER Dil Öğretim Merkezi.
• Güneş, F. (2003). Okuma-yazma öğretiminde cümlenin önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 39-48.
• Kurnaz, C., & Erdem, C. (2012). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime- cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 4, 1-19.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to desing and implementation. Selahattin Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Mutlu, H. H. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında (İstanbul Yabancılar için Türkçe Öğretim Seti, Yedi İklim Öğretim Seti) yer alan metinlerin okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 22, 371 – 386.
• Okur, A., & Arı, G. (2013). 6, 7, 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202- 226.
• Okur, A., Arı, G., Ersoyol, F., & Okur, E. K. (2013). 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. Sakarya University Journal of Education, 3(2), 65-79.
• Özçetin, K., & Karakuş, N. (2020). 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks California: Sage Publications.
• Şimşek, P. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde okuma metinleri ve yardımcı okuma metinleri üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış doktora tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Şimşek, Y., & Çinpolat, E. (2021). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarının okunabilirlik özellikleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 233-250.
• Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime- cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. TÜBAR, 27, 645-654. Temur, T. (2003). Okunabilirlik kavramı. TÜBAR, 13, 169-180.
• Tosunoğlu, M., & Özlük, Y.Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 189, 219-230.
• Ülper, H. (2010). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F., & Temiz, Ç. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik durumları. International Journal of Language Education and Teaching, 2, 81-91.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime- cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
• Zorbaz, K. Z., & Köroğlu, M. (2016), Gazi TÖMER yabancılar için Türkçe öğretim setindeki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri, Electronic Turkish Studies, 11(3), 2509-2524.