Türkiye’de Meydana Gelen Depremlerin Demografik Yapı ve Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri

Year 2025, Volume: 39 Issue: 2, 446 - 458, 27.08.2025

Gürhan Özaydın , Aysun Yener Ögür

https://doi.org/10.15316/selcukjafsci.1707515

Abstract

Bu çalışma, deprem afet etkisi ile demografik yapı ve tarım sektörü arasındaki ilişki hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Dünya genelinde yaşanan deprem gibi doğal afetler toplumun genelinde sosyal ve ekonomik değişimleri gündeme getirmektedir. Bu değişim, toprak ve demografik yapıda farklılıklar doğurmuştur. Bu değişimlere bağlı olarak depremden en çok etkilenen sektörlerden birisi tarımdır. Depremin etkisi ile tarımsal üretim alanlarında bozulmalar, hayvansal üretimin zarar görmesi, tarımsal altyapının yok olması, gıda arz güvenliği vb. sorunlar meydana gelebilmektedir. Tekstil ve gıda sanayi gibi tarıma dayalı sanayi alt sektörlerinde kayıplara neden olabilmektedir. Afetler, sektörün ekonomi için önemli olduğu ve ulusal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYİH) önemli katkı sağladığı ülkelerde ekonomik büyümeyi yavaşlatabilmektedir. Türkiye, topraklarının yüzde 98,00'i aktif ve farklı deprem kuşakları üzerinde yer alan bir deprem ülkesidir. Türkiye’de pek çok deprem yaşanmakta ancak bunların bir kısmı ülke genelinde çok fazla etkili olmamaktadır. Çalışmada Türkiye’de 6.9 büyüklük üzerinde meydana gelen bazı depremler sonucunda yaşanan demografik yapı ve tarım sektörü ile ilgili istatistiki bilgilerden, daha önce yapılmış bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır. Bu depremler, nüfus değişimlerine ve bazı yerleşimlerin taşınmasına neden olmuştur. Türkiye’nin genel olarak engebeli bir topoğrafyaya sahip olması insanları hem tarım hem de yerleşme açısından çekici olan düz tarım alanlarına yönlendirmiştir. Bu durum depremin etkisinin tarım sektöründe daha fazla yaşanmasına sebep olmuştur.

Keywords

depremler , demografik değişim , tarım sektörü , korelasyon analizi , kırsal göç , Türkiye

The Effects of Earthquakes on Occurring in Türkiye on Demographic Structure and Agricultural Sector

Abstract

This study aims to provide information on the relationship between earthquake disasters, demographic structure, and the agricultural sector in Türkiye. Natural disasters such as earthquakes bring many social and economic consequences. These include changes in population structure and damage to agricultural systems. Agriculture is one of the sectors most affected by these disasters. Earthquakes can cause damage to agricultural infrastructure, livestock production, cultivated lands, and food supply chains. Additionally, the agriculture-based industry, especially food and textile sectors, may also be negatively affected. In countries where agriculture contributes significantly to national income, disasters can slow economic growth and rural development. In this study, several major earthquakes (magnitude ≥ 6.9) in Türkiye were evaluated in terms of their impacts on population and agricultural indicators. Simple and chain index calculations were made, and the Spearman rank correlation method was used to analyze the relationship between demographic changes and agricultural variables such as livestock numbers and crop production. The results show that there are strong positive correlations between population and indicators like cereals, fruits, and vegetables. It was found that earthquakes cause temporary or permanent migrations and disruptions in agricultural productivity. In addition, severe damage to rural infrastructure and livestock shelters were observed. The effect of public support and recovery efforts after the earthquakes was also evaluated. In conclusion, this study reveals that earthquakes significantly affect Türkiye’s agricultural sector and rural population. The findings emphasize the need to develop integrated rural and agricultural policies that consider disaster risks. This research can provide insight for future planning in food security and disaster resilience.

Keywords

earthquakes , demographic change , agricultural sector , correlation analysis , rural migration , Türkiye

References

• Akkuş T (2022). Hasip Ahmet Aytuna’nın raporu ışığında 1942 Erbaa-Niksar depremi ve Tokat’taki gelişmeler. Belgi Dergisi 2(24): 165–190.
• Arpacı M (2018). Şehrin çöküşü ve hafıza mekânının inşası: 1939 Erzincan depremi üzerine. Kebikeç: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmalı Dergisi 45.
• Ateş T, Karataş L (2023). 6 Şubat 2023 depreminden sonra hasar tespit çalışmalarında izlenen sorunlar ve çözüm önerileri. In: Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler. Özgür Yayınları, Gaziantep, pp. 143–152.
• Bibbee A, Gönenç R, Jacobs S, Konvitz J, Price R (2000). Economic effects of the 1999 Turkish earthquakes: An interim report.
• Cang D, Xu Y, Wang G (2022). The relationship between economic growth and disaster losses—Based on linear and nonlinear ARDL model in China. Sustainability 14(15), 9760.
• Çetin MŞ, Yanar Hİ (2023). Kamu hizmeti olarak depremle mücadele ve etken bir suje olarak yerel yönetimlerin rolü. Conference Book, pp. 215–223.
• Çığ F, Toprak Ç (2023). Buğday üretimi üzerindeki depremlerin etkileri. 4th International Çukurova Agriculture and Veterinary Congress, 27–28.
• Çömlekçi N (1998). Temel istatistik: ilke ve teknikleri. Bilim Teknik Yayınevi.
• Durukal E, Erdik M (2008). Physical and economic losses sustained by the industry in the 1999 Kocaeli, Türkiye earthquake. Natural Hazards 46, 153–178.
• FAO (2023). Türkiye Initial Assessment on Possible Impacts of Earthquake in 11 Provinces. Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/33e279ac-c015-4282-9cf1-fb5f3d14f6ea/content (access date: 05.12.2024).
• Kalaycı Ş (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, Ankara, pp. 1–426.
• Kaul R, Chowdhury R (2007). Applied Statistics–Economic Statistics.
• Marza VI (2004). On the death toll of the 1999 Izmit (Türkiye) major earthquake. ESC General Assembly Papers, European Seismological Commission, Potsdam.
• Ozel G, Solmaz A (2012). Türkiye'de deprem tekrarlanma zamanının tahmini ve neotektonik bölgelere göre depremselliğin Markov zinciri ile incelenmesi. Çankaya University Journal of Science and Engineering 9(2). P anwar V, Sen S (2019). Economic impact of natural disasters: An empirical re-examination. Margin: The Journal of Applied Economic Research 13(1): 109–139.
• Pelit İ (2024). Afet lojistiği sorunları ve çözüm önerileri: Kahramanmaraş depremi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar XXV, pp. 195–218.
• Scawthorn C, Johnson G (2000). Preliminary report: Kocaeli (Izmit) earthquake of 17 August 1999. Engineering Structures 22(7), 727–745.
• Şaroğlu F, Emre Ö, Aydoğan B (1987). Türkiye’nin diri fayları ve depremsellikleri. Mineral Research and Exploration Institute (MTA) of Türkiye Report 8174.
• Şenol C (2020). Türkiye'de meydana gelen büyük depremlerin yerleşme ve demografik yapı üzerindeki etkileri (1927–2020). Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 4, 620–644.
• Şıkoğlu E, Ser İŞ (2024). Regional analysis of active faults in Türkiye and their relationship with vulnerable population. Özgür Yayın-Dağıtım Co. Ltd., Gaziantep, pp. 1–109.
• Tasri ES, Karimi K, Muslim I (2022). The effect of economic variables on natural disasters and the impact of disasters on economic variables. Heliyon 8(1).
• TCSBB (2023). Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/ (access date: 04.12.2024).
• Tercan B (2008). Afet bölgelerinde yeniden yerleştirme ve iskân politikaları: Doğubayazıt afetzede yerleşim alanları uygulama örneği. Ankara Üniversitesi, Ankara, pp. 1–340.
• TOBB (2024). Sanayi İstatistikleri. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. http://sanayi.tobb.org.tr (access date: 03.10.2024).
• Trinh TA, Feeny S, Posso A (2021). The impact of natural disasters on migration: Findings from Vietnam. Journal of Demographic Economics 87(3), 479–510.
• TÜİK (2024). İl İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 (access date: 04.12.2024).
• Yavuz E (2012). Erzincan’da idari ve siyasi hayat: 1923–1960. Erzurum.
• Yavuz E (2016). 1939 Erzincan depremi ve depremin etkileri. Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan, pp. 443–452.
• Yenilmez DT (2023). Deprem ve göç ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Akademik Düşünce Dergisi 7, 39–52.
• Yolcu M, Bekler T (2020). Deprem kültürü ve farkındalık çalışmaları: Şili ve Elazığ depremlerinin karşılaştırılması. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi 1(2), 71–82.