Duygusal Zekâ, İletişim Becerileri ve İş Stresi Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Year 2024, Volume: 27 Issue: 2, 385 - 398, 29.11.2024

Hamza Begen , Fatih Şantaş

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1446776

Abstract

Bu araştırmada, sağlık personeli örnekleminde duygusal zekâ, iletişim becerisi ve iş stresi arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın evrenini Yozgat ili içerisinde hizmet veren Yozgat Şehir Hastanesi ve Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde görev yapan 2552 sağlık personeli oluşturmaktadır. Çalışma, 557 sağlık çalışanının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada demografik bilgi anketi, dört boyuttan oluşan duygusal zekâ ölçeği, tek boyuttan oluşan iletişim becerilerini değerlendirme ölçeği ve tek boyuttan oluşan iş stresi ölçeği kullanılmıştır. Verilerin normal dağılması nedeniyle analizlerde parametrik testler kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki ve etkinin tespit edilmesinde Spearman korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Analizler, duygusal zekânın iletişim becerisini pozitif yönde, iş stresini negatif yönde etkilediğini ve iletişim becerisinin ise iş stresini negatif yönde etkilediğini göstermektedir. Sağlık çalışanlarının duygusal zekâ ve iletişim becerilerinin artıracak uygulamalara ağırlık verilmelidir.

Keywords

Duygusal Zekâ, İş Stresi, İletişim Becerileri, Sağlık Çalışanı, Hastane

The Examining The Relationships Between Emotional Intelligence, Communication Skills and Work Stress: A Study on Health Care Workers

Abstract

This research aims to examine the relationships between emotional intelligence, communication skills and job stress in a sample of healthcare personnel. The research population consists of 2552 healthcare personnel working at Yozgat City Hospital and Yozgat Bozok University Research and Application Hospital, which serve in Yozgat province. The survey was conducted with the participation of 557 healthcare professionals. A demographic information survey, a four-dimensional emotional intelligence scale, a single-dimensional communication skills evaluation scale, and a single-dimensional work stress scale were used in the research. Due to the normal distribution of the data, parametric tests were used in the analyses. Spearman correlation analysis and multiple linear regression analysis were used to determine the relationship and effect between variables. Analyzes showed that emotional intelligence affected communication skills positively and job stress negatively, and communication skills negatively affected job stress. It is recommended to focus on practices that will increase the emotional intelligence and communication skills of healthcare workers.

Keywords

Emotional Intelligence, Communication Skills, Work Stress, Health Employee, Hospital

References

• Akarca, M. (2021). Psikolojik sahiplenme ve örgütsel değişime dönük tutumun, iş tatmini, iş stresi ve işten ayrılma niyetine etkisi: Sağlık çalışanları üzerinde bir uygulama [Doktora tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Almutairi, A. F., Hamdan, N. A., Altheyabi, S., Alsaeed, E. A., Alammari, F. S., & BaniMustafa, A. A. (2024). The prevalence and associated factors of occupational stress in healthcare providers in Saudi Arabia. International Journal of General Medicine, 2024(17), 809-816.
• Alnaser, F. (2020). Effective communication skills and patient’s health. CPQ Neurology and Psychology, 3(4), 1-11.
• Alpar, R. (2020). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alpar, R. (2022). Spor sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik SPSS’de çözümleme adımları ile birlikte. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Amini, M., Samavatyan, H., Haghighi, A., & Barati, M. R. (2015). The effectiveness of communication skills training on job stress in nurses of Isfahan Hojjatieh Hospital. Industrial and Organizational Psychology Studies, 2(1), 71-82.
• Aslan, Ş. (2013). Duygusal zekâ dönüşümcü ve etkileşimci liderlik. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Atilla, G., Çarıkçı, İ. H., & Erdem, R. (2013). Hastanelerde duygusal zekâ-hasta memnuniyeti ilişkisi: Isparta il merkezi örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 101-119.
• Avcı, Ö. (2018). Öğrencilerin duygusal zekâ ile iletişim becerileri düzeylerinin bağımlı etkinliği üzerine bir uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 205-220.
• El Sebai Badr, O., & Mohamed Mohamed Shehata, Y. (2021). Examining nursing students' communication skills development: A descriptive study. Egyptian Journal of Health Care, 12(3), 1239-1254.
• Barut, Y. (2015). Duygusal zekâ ve iletişim becerileri ilişkisi: örgüt kültürünün aracı rolü (İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve kent hastanesinde görevli sağlık çalışanları örneği) [Doktora tezi]. Yaşar Üniversitesi.
• Dewey, J., & Findlay, J. J. (1909). Psychology of occupations. England: Blackie & Son.
• Dulewicz, V., & Higgs, M. (2000). Emotional intelligence – a review and evaluation study. Journal of Managerial Psychology, 15(4), 341-372.
• Durmuşoğlu Saltalı, N. (2010). Duygu eğitiminin okul öncesi dönem çocuklarının duygusal becerilerine etkisi [Doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Efeoğlu, İ. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma [Doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Elitok, Y., & Elitok, U. (2016). Duygusal zekâ ve algılanan tükenmişlik düzeyleri ile demografik/özellikler arasındaki ilişkinin akademisyenler üzerinde incelenmesi. Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 8(32), 65-73.
• Eröz, S. S. (2013). Örgütlerde duygusal zekâ. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 213-242.
• Genç, S. G., Genç, V., & Gümüş, M. (2016). Otel işletmelerinde duygusal zekânın iş stresi ve iş yaşam dengesi üzerindeki etkisi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 97-112.
• Godifay, G., Worku, W., Kebede, G., & Tafese, A. (2018). Work-related stress among healthcare workers in Mekelle City Administration Public Hospitals, North Ethiopia.
• Goleman, D. (1995). Why it can matter more than IQ: Emotional intelligence. New York: Bantam Books.
• Goleman, D. (2006). The socially intelligent. Educational Leadership, 64(1), 76-81.
• Gösterit, D. (2022). Hemşirelerde duygusal zekâ, duygusal emek ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gümüştekin, G. E. ve Gültekin, F. (2015). Stres kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 147-158.
• Gürbüz, S. (2021). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi: temel ilkeler ve uygulamalı analizler. 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• House, R. J., & Rizzo, J. R. (1972). Toward the measurement of organizational practices: Scale development and validation. Journal of Applied Psychology, 56(5), 388-396.
• İnam, S. ve Sur, H. (2019). Sağlık sektöründe çalışan veri kayıt personelinin iletişim becerilerini etkileyen faktörler: Hastane çalışanları üzerinde bir araştırma. Etkileşim, (3), 178-196.
• İştar, E. (2012). Stres ve verimlilik ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33(1), 1-21.
• Kalaycıoğlu, O. ve Akhanlı, S. E. (2020). Sağlık araştırmalarında güç analizinin önemi ve temel prensipleri: Tıbbi çalışmalar üzerinde uygulamalı örnekler. Turkish Journal of Public Health, 18(1), 103-112.
• Karabay, M. E. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26), 113-134.
• Kaya, F., Kanık, P. ve Alkın, S. (2016). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve iletişim becerileri düzeylerinin karşılaştırılması. International Online Journal Of Educational Sciences, 8(1), 229-244.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 191-212.
• Kayabaşı, Y. ve Akcengiz, S. A. (2014). Eğitim fakültesinde okuyan öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 86-104.
• Keković, M. T., Peličić, D. N., & Radević, S. R. (2022). Causes of stress in healthcare workers in hospital institutions. Hospital Pharmacology-International Multidisciplinary Journal, 9(1), 1133-1142.
• Kılıç, R. ve Özafşarlıoğlu Sakallı, S. (2013). Örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerine etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 208-237.
• Kihlstrom, J., & Cantor, N. (2011). Social intelligence in: Sternberg R., Kaufman SB, editors. The Cambridge handbook of intelligence. England: Cambridge University Press.
• Koçyiğit, M., Koçyiğit, A. ve Özsoy, E. (2018). Kişilerarası iletişim bağlamında bireylerin iletişim becerileri ile stresle başa çıkma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Milli sporcular üzerinde bir araştırma. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 11-19.
• Kopuz, K. ve Aydın, G. (2020). Sağlık çalışanlarında teknostres: Bir özel hastane örneği. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(3), 249-264.
• Korkut, F. (1996). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
• Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Köse, H. (2013). Örgütlerde stres kaynakları ve stres yönetimi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (29), 37-44.
• Lull, H. G. (1911). Moral instruction through social intelligence. American Journal of Sociology, 17(1), 47-60.
• McCorry, L., & Mason, J. (2011). Communication Skills for the Healthcare Professional. Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins.
• Mcqueen, A. C. (2004). Emotional intelligence in nursing work. Journal of Advanced Nursing, 47(1), 101–108.
• Minaslı, A. V. (2012). Örgüt kültürü ve örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişki: konuyla ilgili bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Nuseir, K., Kassab, M., & Almomani, B. (2016). Healthcare providers’ knowledge and current practice of pain assessment and management: how much progress have we made? Pain Research and Management. Hindawi Publishing Corporation.
• Özdemir, B. (2021). Turgut Özal Tıp Merkezi'nde çalışan hemşirelerin stres düzeylerinin mesleki tükenmişliğe etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Pekaar, K. A., Bakker, A.B., Linden, D., & Born, M. (2017). Self- and other-focused emotional intelligence: Development and validation of the Rotterdam Emotional Intelligence Scale (REIS). Personality and Individual Differences, 120(2018), 222-233.
• Rakhshani, T., Motlagh, Z., Beigi, V., Rahimkhanli, M., & Rashki, M. (2018). The relationship between emotional intelligence and job stress among nurses in Shiraz, Iran. The Malaysian Journal of Medical Sciences: Mjms, 25(6), 100-109.
• Rhezaii, S., Hosseini, A. M., & Fallahi, M. (2006). Evaluating impact of communication skills training on level of job stress among nursing personnel working at rehabilitation centers in cities: Ray-Tehran-Shemiranat. Tehran University Medical Journal Tums Publications, 64(1), 21-26.
• Sabuncuoğlu, Z. (1987). Çalışma psikolojisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Tanrıöğen, A. ve Türker, Y. (2019). Adaptation of Rotterdam Emotional Intelligence Scale to Turkish. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Pamukkale University.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B. ve Harbalıoğlu, M. (2017). Duygusal zekâ, iletişim becerileri ve akademik başarı arasındaki ilişki: Üniversite öğrencilerine bir uygulama. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 2(3), 45-58.
• Tel, H., Aydın, H. T., Karabey, G., Günaltay, H., ve Akay, D. (2012). Hemşirelerde işe bağlı gerginlik ve stresle baş etme durumu. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 1(2), 47-52.
• Tetik, S. ve Açıkgöz, A. (2013). Duygusal zekâ düzeyinin problem çözme becerisi üzerindeki etkisi: Meslek yüksekokulu öğrencileri üzerine bir uygulama. Ejovoc (Electronic Journal Of Vocational Colleges), 3(4), 87-97.
• Timuroğlu, M. K. ve Serçemeli, C. (2018). Duygusal zekâ ve iş stresi üzerine bir uygulama: Erzurum barosu avukatları örneği. TBB Dergisi, 138, 317-344.
• Tuncer, M. ve Demiralp, M. (2016). Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerde duygusal zekâ ve iletişim becerileri ilişkisi: Çok merkezli bir çalışma. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(5), 389-396.
• Uludağ, A. (2001). Sağlık hizmetlerinde halkla ilişkiler: Vatandaş-sağlık personeli iletişimi [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• World Health Organization (1948). Summary Reports on Proceedings Minutes and Final Acts of the International Health Conference held in New York from 19 June to 22 July 1946. World Health Organization. Retrieved from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/85573.
• Yamani, N., Shahabi, M., & Haghani, F. (2014). The relationship between emotional intelligence and job stress in the Faculty of Medicine in Isfahan University of Medical Sciences. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, 2(1), 20-26.
• Yılmaz, A. ve Ekici, S. (2006). Örgütsel yaşamda kamu çalışanlarının örgütsel stres kaynakları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 31-58.
• Yorulmaz, M. ve Kıraç, R. (2019). Duygusal zekâ ile iletişim becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Assoc. Prof. Dr. Sedat Bostan Prof. Dr. Haydar Sur, 128.
• Zıllıoğlu, M. (1998). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Remzi Kitabevi.