Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Year 2025, Volume: 28 Issue: 2, 483 - 497, 30.11.2025

Gökhan İlhan

Abstract

İnsanların birbirleriyle anlamlı ilişkiler kurmasını sağlayan iletişim, dil, düşünce ve konuşma gibi unsurların karmaşık bir etkileşimi üzerine kuruludur. Konuşma, bireylerin düşüncelerini, duygularını ve deneyimlerini paylaşabilmeleri için en etkili araçlardan biridir. İletişim, bu paylaşımın iki veya daha fazla kişi arasında gerçekleşmesini sağlayan dinamik bir süreçtir. Bu süreçte kullanılan metaforlar soyut kavramları somutlaştırarak anlaşılmasını ve açıklanmasını kolaylaştırır. Bu doğrultuda, bu araştırmada üniversite öğrencilerin, iletişim kavramına dair algılarının metaforlar (zihinsel imgeler) yoluyla incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Meslek Yüksek Okulun’da 2024-2025 eğitim-öğretim yılı güz döneminde öğrenim gören 64 gönüllü öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma nitel bir yaklaşıma sahiptir ve olgubilim (Fenomenoloji) desenine göre tasarlanmıştır. Üniversite öğrencilerinin “İletişim” kavramına yönelik algılarını betimleyebilmek için katılımcılardan “İletşim .............. gibidir/benzer. Çünkü.........” cümlesinin yer aldığı açık uçlu formu doldurmaları istenmiştir. Toplanan verilerin analizinde nitel veri analizi yaklaşımlarından içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, üniversite öğrencilerinin iletişim kavramına yönelik toplam 50 farklı geçerli metafor geliştirdiği tespit edilmiştir. Bu metaforların en çok ‘telefon’, ‘kuş’, ‘nefes almak’ ve ‘güneş’ kavramları üzerinde yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. Üretilen metaforlar “Eğitim ve Dil “, “Doğa ve Canlılar “, “Teknoloji ve Araçlar”, “İletişim ve Sosyal İlişkiler”, “Duygular ve Soyut Kavramlar“, “Objeler“ ve “Hayat ve Temel İhtiyaçlar” olarak yedi farklı kategoride ele alınmıştır. Ayrıca, üniversite öğrencilerinin iletişim algılarının genel olarak olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

İletişim , Metafor , Meslek Yüksekokulu Öğrencileri

Vocational School Students' Metaphorical Perceptions of the Concept of Communication

Abstract

Communication, which enables people to establish meaningful relationships with each other, is based on a complex interaction of elements such as language, thought and speech. Speech is one of the most effective tools for individuals to share their thoughts, feelings and experiences. Communication is a dynamic process that enables this sharing to take place between two or more people. The metaphors used in this process concretize abstract concepts, making them easier to understand and explain. Accordingly, this study aims to examine university students' perceptions of the concept of communication through metaphors (mental images). The study group of the research consists of 64 volunteer students studying at Erzincan Binali Yıldırım University Vocational High School in the fall semester of the 2024-2025 academic year. The study has a qualitative approach and was designed according to the phenomenology design. In order to describe the perceptions of university students towards the concept of “Communication”, the participants were asked to fill in an open-ended form with the sentence “Communication is like ............../similar. Because.........” was asked to fill in the open-ended form. Content analysis technique, one of the qualitative data analysis approaches, was used to analyze the collected data. According to the research findings, it was determined that university students developed a total of 50 different valid metaphors for the concept of communication. It was observed that these metaphors mostly focused on the concepts of 'telephone', 'bird', 'breathing' and 'sun'. The metaphors produced were categorized under seven different categories: “Education and Language”, “Nature and Living Things”, “Technology and Tools”, “Communication and Social Relations”, “Emotions and Abstract Concepts”, “Objects” and “Life and Basic Needs”. It was also concluded that university students' perceptions of communication were generally positive.

Keywords

Communication , Metaphor , Vocational School Students

References

• Adler, R. B., & Towne, T. (1996). Looking Out/Looking In: Interpersonal Communication (5th). Hold Rinehart and Winston.
• Akran, S. K., Acıdemir, M., & Uludağ, Ş. (2018). Üniversite Öğrencilerinin İletişim Kavramına Yönelik Metaforik Algıları. E-Kafkas Journal of Educational Research, 5(2), 69-82. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.441228
• Akyurt, N. (2009). Sağlıkta İletişim ve Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Becerileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4, 15-33.
• Altınsoy, F., & Karakaya Özyer, K. (2022). Universities in the Eyes of High School and University Students: Using Metaphors to Describe Universities. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 10(27), 63-81. https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1031460
• Aydın, S., & Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2013). Öğretmen Adaylarının Biyoloji Kavramına Yönelik Metaforik Algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 209-223.
• Ayyıldız, T. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Dans Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının Analizi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 13-25.
• Başar, G., Akın, S., & Durna, Z. (2015). Hemşirelerde ve Hemşirelik Öğrencilerinde Problem Çözme ve İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 125-147.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar (3. Baskı). Siyasal Kitabevi.
• Bingöl, G., & Demir, A. (2011). Amasya Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Becerileri. Göztepe Tıp Dergisi, 26(4), 152-159. https://doi.org/10.5222/J.GOZTEPETRH.2011.152
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceyhan, A. A. (2011). İnternet Kullanma Temel Nedenlerine Göre Üniversite Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ve Algıladıkları İletişim Beceri Düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 59-77.
• Ceylan Çapar, M., & Ceylan, M. (2022). Durum Çalışması ve Olgubilim Desenlerinin Karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 295-312. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227359
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design choosing among five approaches (4th Edition). Sage Publications.
• Çetin Gündüz, H., Kızıl Aslan, Z., & Güçlü, C. H. (2021). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Akıllı Telefonlara Yönelik Algıları: Metafor Analizi ile Bir Değerlendirme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 102-116. https://doi.org/10.21666/muefd.765165
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının İletişim Becerilerine İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 567-576.
• Çevik, D. B. (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının İletişim Becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 1-13.
• Çıkrık, T., & Filiz, S. (2021). İlk ve Acil Yardım Programında Öğrenim Gören 1. Ve 2. Sınıf Öğrencilerin Ölüm Algılarının Metafor Analizi ile İncelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi (ASHD), 19(2), 27-36.
• Çıldır Gökaslan, Z. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının "Sanatçı" ve "Sanat Eseri" Kavramına Ilişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(2), 90-108.
• Dağcı, A. (2021). Duaya İlişkin Algılar: Metaforik Bir Araştırma. Darulfunun İlahiyat, 32(1), 179-198.
• Deveugele, M., Derese, A., De Maesschalck, S., Willems, S., Van Driel, M., & De Maeseneer, J. (2005). Teaching Communication Skills to Medical Students, a Challenge in the Curriculum? Patient Education and Counseling, 58(3), 265-270. https://doi.org/10.1016/j.pec.2005.06.004
• Dilekman, M., Başçı, Z., & Bektaş, F. (2008). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Iletisim Becerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 223-231.
• Doğan, M., Nacaroğlu, O., & Ablak, S. (2021). Sivrice Depremini Yaşamış Ortaokul Öğrencilerinin Depreme İlişkin Metaforik Algılarının İncelenmesi: Malatya İli Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 384-402. https://doi.org/10.53444/deubefd.885116
• Doğruluk, S., Mutluay, Y., & Baysal, S. (2019). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açisindan Incelenmesi. Scientific Educational Studies, 3(1), 1-28. https://doi.org/10.31798/ses.573199
• Dökmen, Ü. (2001). İletişim Çatışmaları ve Empati (1. Baskı). Sistem Yayıncılık.
• Draaisma, D. (2007). Bellek Metaforları: Zihinle İlgili Fikirlerin Tarihi (Metaphors of Memory: A History of İdeas About the Mind): C. (Çev. G. Koca). Metis Yayınları.
• Dzhanuzakov, K., Türkçapar, Ü., Yasul, Y., & Çakar, A. (2020). Üniversite Öğrencilerinin İletişim Becerisi Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 292-301.
• Elkatmış, M., & Tanık, M. (2021). Eğitim Fakültesi Öğrencileri Ile Formasyon Eğitimi Alan Fen Edebiyat Fakültesi Öğrencilerinin Topluluk Karşisinda Konuşma Becerisine Yönelik Görüşlerinin Incelenmesi. Turkish Studies Education, 16(2), 763-779. http://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.49934
• Elkatmış, M., & Tanık, M. (2022). Öğretmen Adaylarının "İletişim" Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 110-133. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1021318
• Elkatmış, M., & Ünal, E. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının İletişim Beceri Düzeylerine Yönelik Bir Çalışma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 107-122.
• Erigüç, G., Şener, T., & Eriş, H. (2013). İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi: Bir Meslek Yüksekokulu Öğrencileri Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16(1), 45-65.
• Eriksson, A., & Carlsson, C. J. (2013). From Apprenticeship Genres to Academic Literacy: Problematising Students' and Teachers' Perceptions of Communication Activities in An ICL Environment. Journal of Academic Writing, 3(1), 67-83. https://doi.org/10.18552/joaw.v3i1.96
• Eroğlu, A. (2020). Türkçe Öğretmeni Adaylarinin Dijital Hikâyeye Yönelik Metaforik Algilari. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 49-60. https://doi.org/10.29000/rumelide.705506
• Forceville, C. (2002). The Identification of Target and Source in Pictorial Metaphors. Journal of Pragmatics, 34(1), 1-14. https://doi.org/10.1016/S0378-2166(01)00007-8
• Gerçek, S., & Arık, K. (2020). "Şiddet" Unsuruna Oyucuların Yüklediği Anlam: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Metafor Analizi. Beykoz Akademi Dergisi, 8(2), 251-269. https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2020.8/2.251-269
• Gibbs, R. W. (1994). The Poetics of Mind: Figurative Thought, Language, and Understanding. Cambridge University Press.
• Gillis, C., & Johnson, C. L. (2002). Metaphor As renewal: Re-imagining Our Professional Selves. The English Journal, 91(6), 37-43. https://doi.org/10.2307/821814
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma: Teorik çerçeve – Pratik öneriler 7 farklı nitel araştırma yaklaşımı – Kalite ve etik hususlar. Seçkin Yayıncılık.
• Halimah, L., & Sukmayadi, V. (2019). The Role of "Jigsaw" Method in Enhancing Indonesian Prospective Teachers' Pedagogical Knowledge and Communication Skill. International Journal of Instruction, 12(2), 289-304. https://doi.org/10.29333/iji.2019.12219a
• Hannah, A., Millichamp, C. J., & Ayers, K. M. S. (2004). A Communication Skills Course for Undergraduate Dental Students. Journal of Dental Education, 68(9), 970-977.
• İmer Çetin, N., Timur, S., & Pehlivan, H. (2021). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Covid-19 Pandemi Sürecinde "Virüs" Kavramına Yönelik Metaforik Algilarının İncelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(43), 47-59. https://doi.org/10.35826/ijoess.2864
• Joshi, A., Eberly, J., & Konzal, J. (2005). Dialogue across Cultures: Teachers' Perceptions about Communication with Diverse Families. Multicultural Education, 13(2), 11-15.
• Kılınç, Y. (2013). Coğrafya Lisans Öğrencilerinin Hava Durumu Kavramını Algılamaları: Fenomenografik Bir Çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 401-415.
• Kıllı, M., & Taşlıyan, M. (2013). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Iletişim Becerilerinin Incelenmesi: Bir Alan Araştirmasi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(7), 80-85.
• Kıssal, A., Kaya, M., & Koç, M. (2016). Hemşirelik ile Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Iletişim Beceri Düzeyleri ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 134-141.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and Images of Classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175. https://doi.org/10.1080/00228958.2005.10532066
• Levy, J., & Wubbels, T. (1992). Student and Teacher Characteristics and Perceptions of Teacher Communication Style. Journal of Classroom Interaction, 27(1), 23-29.
• Long, G., Stinson, M. S., & Braeges, J. (1991). Students' Perceptions of Communication Ease and Engagement: How They Relate to Academic Success. American Annals of the Deaf, 136(5), 414-421.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Özçakır, A. (2002). Tıp Eğitiminde İletişim ve Klinik Beceriler Dersi Verilmeli mi? İn-tern Öğrenci Görüşleri. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 22(2), 185-189.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (2. Baskı). M. Bütün & S. B. Demir (Çev. Eds.). Pegem Akademi.
• Ryan, M., & Healy, A. (2009). It's not All about School: Ways of Disrupting Pre-service Teachers' Perceptions of Pedagogy and Communication. Teaching and Teacher Education, 25(3), 424-429. https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.11.010
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26107/275061
• Sanchez, A., Barreiro, J. M., & Maojo, V. (2000). Design of Virtual Reality Systems for Education: A Cognitive Approach. Education and Information Technologies, 5(4), 345-362. https://doi.org/DOI:10.1023/A:1012061809603
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N., & Karasakaloğlu, N. (2009). Öğretmen Adaylarının İletişim ve Problem Çözme Becerileri Ile Okuma İlgi ve Alışkanlıkları Arasindaki İlişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 187-206.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (1. Baskı). E. Dinç (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Toy, S. (2007). Mühendislik ve hukuk fakülteleri öğrencilerinin iletisim becerileri açısından karsılastırılması ve iletisim becerileriyle bazı değiskenler arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara.
• Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ adresinden 07 Ocak 2025 tarihinde alınmıştır.
• Uyanik Balat, G., Sezer, T., Bayindir, T., & Yilmaz, E. (2019). Self-esteem, Hopelessness and Communication Skills in Preschool Teacher Candidates: A Mediation Analysis. Cypriot Journal of Educational Sciences, 14(2), 278-293.
• Uygun, T., Gökkurt, B., & Usta, N. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Matematik Problemine İlişkin Algılarının Metafor Yoluyla Analiz Edilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(2), 536-556. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000187677
• Üztemur, S., & Dinç, E. (2020). Medya Okuryazarlığı Bağlamında Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Medya Algıları: Bir Metafor Çalışması. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(1), 92-103. https://doi.org/10.34137/jilses.698764
• Yılar, M. B., & Tağrikulu, P. (2021). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin İletişim Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 71-97.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım Saçılık, M., Çevik, S., & Özkan, Ç. (2016). Turizm ve Otel Işletmeciliği Bölümü Önlisans Öğrencilerinin "Turizm" Olgusuna İlişkin Metaforik Algıları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 84-103.
• Yurtseven, R., & Yıldırım, R. (2024). Öğretmen Adaylarının "Eğitim Tarihi" Kavramına Yönelik Metaforik Algıları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 19-33. https://doi.org/10.20860/ijoses.1441638