ORTAÇAĞ İSLÂM DÜNYASINDA KULLANILAN KARAÇORİ KILICI HAKKINDA BAZI DÜŞÜNCELER

Year 2019, Issue: 4, 71 - 86, 27.12.2019

İbrahim Duman

Abstract

Öz

         Tarih boyunca savaşlarda
birçok savaş âleti kullanılmıştır. Kılıçlar bu savaş âletlerinden birisidir.
Kılıçların pek çok çeşidi vardır. Bu çalışmada Ortaçağ İslâm dünyasında
kullanılan karaçori isimli kılıç incelenecektir.
Karaçori isminin nereden geldiği
bilinmemektedir. Ancak bir hükümdar veya devlet yöneticisine nispet
edilebileceği düşünülmektedir. Bu savaş âleti birçok kaynakta farklı şekillerde
zikredilmektedir. Kaynaklardan anlaşıldığı kadarıyla, bu kılıç bir süvari
silâhıydı. Namlusu uzun ve eğriydi. Karaçori,
Ortaçağ İslâm dünyasında, doğuda Çin sınırlarından batıda Anadolu ve Mısır’a kadar
geniş bir coğrafyada kullanılmıştır. Bu kılıç, Türk süvarileri tarafından fazla
kullanılması nedeniyle edebî eserlere de konu olmuştur. Bu anlamda Esîru’d-dîn-i
Âhsiketî ve Mevlânâ Celâlu’d-dîn-i Rûmî gibi Ortaçağ şairleri bu silâhı
zikretmişlerdir.

Keywords

Karaçori, Kılıç, Savaş, Ortaçağ İslâm Dünyası’nda Silâh

References

• BİBLİYOGRAFYAAlexander, David, “Swords and Sabers during the Early Islamic Period”, Gladius, XXI, (2001), s. 193-220.‘Alî Ekber Dehhodâ, Lugat-nâme, XXI/B, neşr. Muhammed Mu‘în, Tahran 1339/1960.‘Alî Merdî et-Tarsûsî, Tabsiratu erbâbi’l-elbâb fî keyfiyyeti’n-necât fî’l-hurûb, neşr. Karen Sader, Beyrut 1998.Allan, James W., Persian Metal Technology 700-1300 AD, London 1979. , The Metalworking Industry in Iran in t he Early Islamic Period, I, PhD Thesis, Oxford University, Oxford 1976.Allan, James W.-Ruba Kana’an, “The Social and Economic Life of Metalwork”, A Companion to Islamic Art and Architecture, I (from the Prophet to the Mongols), edited by F. B. Flood-G. Necipoğlu, Singapore 2017, s. 453- 477. Alyılmaz, Cengiz, “Karı Çor Tigin Yazıtı”, Teke: Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2/2, (2013), s. 1-61. Athar, Ali, Army Organisation under the Sultan of Delhi (13th and 14th century), PhD Thesis, Aligarh Muslim University, Aligarh 1987. Aydın, Erhan, Uygur Yazıtları, İstanbul 2018.Baybars el-Mansûrî, Zubdetü’l-fikre fî târîhi’l-hicre, neşr. D. S. Richards, Beyrut 1998. Bedru’d-dîn Mahmûd el-Aynî, ‘Ikdü’l-cümân fî târîh-i ehli’z-zamân, I, neşr. Muhammed Muhammed Emîn, Kahire 2010.Bosworth, Clifford E., The Ghaznavids Their Empire in Afghanistan and Eastern Iran 994- 1040, Edinburgh 1963. , The Transition from Ghaznavid to Seljuq Rule in the Islamic East, PhD Thesis, The University of Edinburgh, Edinburgh 1961. Caferoğlu, A., Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara 1968.Clauson, Gerard, An Etymological Dicionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford 1972.Çetin, Altan, Memlûk Devletinde Askerî Teşkilât, İstanbul 2007. Donuk, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Unvan ve Terimler, İstanbul 1988.
• Duman, İbrahim, Büyük Selçuklu Ordusunda Kullanılan Savaş Araç ve Gereçleri (1038- 1157), Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2018. Ebu ‘Alî Hasan b. Nizâmu’l-Mulk-i Tûsî, Siyâset-nâme (Siyeru’l-Mulûk), neşr. Ca‘fer Şi‘âr, Tahran 1380/2001.Ebu’l-Fazl Muhammed Beyhakî, Târîh-i Beyhakî, I, neşr. Menûçehr Dânişpejûh, Tahran 1380/2001.Ebu’r-Reyhân Bîrûnî, el-Cemâhir fî’l-cevâhir, neşr. Yûsuf el-Hâdî, Tahran 1374/1995. Erkoç, Hayrettin İhsan, Eski Türklerde Devlet Teşkilâtı (Göktürk Dönemi), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.Esîru’d-dîn-i Âhsiketî, Dîvân, neşr. Ruknu’d-dîn Humâyûn-i Ferruh, Tahran 1337/1958. Fahr-i Mudebbîr, Âdâbu’l-harb ve’ş-şecâ‘a, neşr. Ahmed Suheylî-yi Hânsarî, Tahran 1346/1967.Göksu, Erkan, “Mardî et-Tarsûsî’nin Tabsiratu erbâbi’l-elbâb fî keyfiyyeti’n-necât fî’l-hurûb Adlı Eseri ve Ortaçağ İslâm Tarihçiliği Bakımından Önemi”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 43, (2010), s. 291-307. , Türk Kültüründe Silah, İstanbul 2008. , Türkiye Selçuklularında Ordu, s. Ankara 2010. Gülensoy, Tuncer-Paki Küçüker, Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, İstanbul 2015.Hasan Enverî, Ferheng-i bozorg-i sohen, VI, Tahran 1381/2002.Kansoy, Umut, Delhi Türk Sultanlığı’nda Ordu (1206-1414), Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2018.Katrân-i Tebrîzî, Dîvân, neşr. Muhammed-i Nahcevânî, Tahran 1362/1983.Lâmi‘î-yi Gurgânî, Dîvân, neşr. Muhammed Debîr Siyâkî, Tahran 1978.Mahmûd ‘Abidî vd., “Kelimât-i Turkî-Mogûlî der-Kulliyât-i Şems”, Âyine-yi Mirâs, 54, (1393/2014), s. 231-259.Manouchehr Moshtagh Khorasani, Arms and Armor from Iran -The Bronze Age to the End of the Qajar Period-, Tübingen 2006. , Lexicon of Arms and Armor from Iran: A Study of Symbol and Terminology, Tübingen 2010.
• Mevlânâ Celâlu’d-dîn-i Rûmî, Kulliyât-i Şems Tebrîzî, neşr. Bedî‘u’z-zamân Furûzânfer, Tahran 1378/1999.Muhammed b. Ebî’l-Berekât Cevherî-yi Nîşâbûrî, Cevâhir-nâme-yi Nizâmî, neşr. İrec Afşâr, Tahran 1383/2004.Muhammed Huseyn-i Burhân, Burhân-i kâti‘, III, neşr. Muhammed Mu‘în, Tahran 1342/1963.Nicolle, David, “Silāh”, EI², XII (Supplement), (2004), s. 734-746. , The Military Technology of Classical Islam, I, PhD Thesis, The University of Edinburgh, Edinburgh 1982. Nuhoğlu, Güller, Beyhaki Tarihi’ne Göre Gaznelilerde Devlet Teşkilatı ve Kültür, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1995.‘Omer Hayyâm-i Nîşâbûrî, Novrûz-nâme, neşr. ‘Alî Hasûrî, Tahran 1343/1964. Rásonyi, László-Imre Baski, Onomasticon Turcicum: Turkic Personal Names, I, Bloomington 2007. Şihâbu’d-dîn Muhammed Nesevî, Sîret-i Celâlu’d-dîn Menguberti, neşr. Muctebâ Mînovî, Tahran 1344/1965.The Arts of the Muslim Knight -The Furusiyya Art Foundation Collection-, edited by Bashir Mohamed, Milano 2008.Togan, Z. V., Umumi Türk Tarihine Giriş (En Eski Devirlerden 16. Asra Kadar), I, İstanbul 1970.Utbî, Târîhü’l-Utbî, I-II, neşr. Ahmed Adnan Sâlih el-Hamdânî, Beyrut 2015.Ya‘kûb b. İshâk el-Kindî, Risâle fî’s-süyûf ve ecnâsihâ: Medieval Islamic Swords and Swordmaking Kindi’s Treatise “On Swords and Their Kinds”, neşr. ve İngilizce terc. Robert G. Hoyland-Brian Gilmour, Oxford 2006.Yûsuf Meddâh, Varka u Gulşâh, TSMK , Hazine, nr. 841.