Abstract
Abstract
Genç yaşlarımda edindiğim bir tecrübe, ki artık hayli yaşlandım, benim için büyük anlam kazandı. Cambridge’de ünlü bir fizikçinin konferansına katılmıştım. Çok yaşlı bir adam ayaklarını sürüye sürüye içeri girdi. Kendimi düşünürken buldum: Bu adam ayaklarını neden sürüyor? Niçin doğru düzgün yürümüyor? Hemen kendime çekidüzen verdim. Bunda bir kabahati yok, dedim kendi kendime. Çok yaşlı, zaten.
Yaşlı bir insanın görünüşüyle ilgili bu anlık-kendiliğinden gençlik tepkim, günümüzdeki ve belki de eski zamanlardaki yaşlı insanların görünüşünün, normal yaş grubundaki sağlıklı insanlarda uyandırdığı anlık-kendiliğinden hislerle ilgili karakteristik bir özelliktir. Bilindiği üzere yaşlı insanlar, pekâlâ sağlıklı olsalar bile, çoğunlukla, bebekler hariç, diğer tüm yaş gruplarındakilerin hareket ettiği gibi hareket etmekte zorlanırlar. Bu bilinen bir şeydir. Ancak, uzak bir bilgidir. İnsan, kendi bacaklarının ya da gövdesinin artık normalde olacağı gibi kendi iradesine itaat etmediğini tam olarak kavrayamaz. Bu bağlamda normal ifadesini özellikle kullanıyorum. İnsanların ileri yaşlarda karşılaştıkları değişimler, genellikle toplumsal normlardan gayriihtiyari bir uzaklaşma olarak anlaşılır. Diğerleri, yani normal yaş gruplarına mensup olanlar, diğer insanların yaşlanma tecrübesiyle empati kurmada anlaşılır bir şekilde zorlanırlar; zira çoğu gencin, kas dokusunun yavaş yavaş sertleşmesi ve belki yağlanması, lif dokusunun güçlenmesi ve hücre yenilenmesinin azalmasının insana neler hissettirdiğine dair hiçbir tecrübesi yoktur. Fizyolojik süreçler, bilimsel olarak yeterince bilinir ve kısmen de iyi anlaşılmıştır. Bununla ilgili geniş bir literatür mevcuttur. Bizzat yaşlıların yaşlanmayı nasıl yaşantıladığı ise, literatürde çok az anlaşılmış ve işlenmiştir. Bu, nispeten az ele alınan bir konudur. Şüphesiz bu konu, yaşlı insanların, yaşlı olmayanlar veya henüz yaşlanmamış olanlar tarafından -sadece tıbbi yönden değil- bakım görmeleri bakımından değil; yaşlanma süreci ve akabindeki ölüm sürecinin yaşantı/deneyim tarafının da daha kat’i anlaşılması için oldukça önemlidir. Ancak belirttiğim üzere, empati kurma çabasının bazı çok özel zorlukları vardır. İnsan, diri ve çoğu zaman sağlıklı bedeninin halsiz, yorgun ve hantal hale gelebileceğini hayal edemez. Bunu gerçekten hayal edemez ve esasen hayal etmek de istemez. Başka bir deyişle, yaşlananlar ve ölmekte olanlar ile özdeşleşmek, diğer yaş gruplarına anlaşılır biçimde özel zorluklar çıkarır. İster bilinçli ister bilinçsiz olsun, insan yaşlılığı, kendi ölümüyle ilgili düşünceleri, mümkün olduğu kadar kendisinden uzaklaştırmaya çalışır.
Bu savunma, bu bastırma süreci, birazdan bahsedeceğim nedenlerden ötürü, azgelişmiş toplumlara kıyasla gelişmiş sanayi toplumlarında daha belirgindir. Şimdi, kendim de yaşlandığım için öteki tarafa geçmiş biri olarak, gençlerin veya orta yaştaki insanların, yaşlı insanların hal ve tecrübelerini anlamalarının ne kadar zor olduğunu biliyorum. Birçok tanıdığım insan bana şu samimi yorumlarda bulunuyor: “Hayret! Bu kadar sağlıklı kalmayı nasıl başarıyorsunuz? Hem de bu yaşta.” Ya da “Hâlâ yüzmeye mi gidiyorsunuz? Harika!” İnsan kendisini, yaşam tarzının risklerini çok iyi bilen, ipin diğer ucundaki merdivene ulaşacağından ve kendi temposuyla sakince toprağa geri döneceğinden emin olan bir ip cambazı gibi hissediyor. Ama aşağıda seyreden insanlar, her an düşebileceğini bilir ve onu gergin ve biraz da endişeyle izlerler.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Sociology of Aging |
| Journal Section | Birikimler |
| Authors | |
| Publication Date | April 21, 2025 |
| Submission Date | March 30, 2025 |
| Acceptance Date | March 31, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 3 Issue: 1 |
