1982 Anayasasının Hazırlanış Sürecinde Başkanlık Sistemi Tartışmaları ve Yürütmenin Güçlendirilmesi

Year 2015, Volume: 3 Issue: 4, 43 - 67, 01.10.2015

Engin Şahin

Abstract

Bu çalışmada, son yıllarda Türkiye’de kamuoyunu meşgul eden başkanlık ve parlamenter sistem tartışmalarının, 1982 Anayasa yapım sürecinde nasıl ele alındığı anlatılmaktadır. Bu amaçla 1980 askeri darbesi gerçekleşmeden önceki görüşlere ve darbeden sonra 1982 Anayasasının hazırlandığı Danışma Meclisi tutanaklarındaki başkanlık ve parlamenter sistem savunucularının gerekçelerine yer verilmiştir. Son olarak, 1982 Anayasasında başkanlık sistemi yerine parlamenter sisteme sadık kalınarak yürütme erkinin güçlendirilmesi için yapılan değişiklikler sıralanmıştır.

Keywords

1982 Anayasası, Parlamenter Sistem, Başkanlık Sistemi, Cumhurbaşkanı

Discussions about Presidential System in 1982 Constitution-Making Processand Strengthening the Executive Power

Abstract

In this study, contestations about the presidential and parliamentary systems on the 1982 constitution-making process, that has been occupied the public opinion in Turkey in recent years, are explained. For this purpose, the opinions in the public before 1980 military coup and justifications of supporters of the presidential and parliamentary systems in Consultative Assembly after 1980 military coup have also been explored

Keywords

1982 Constitution, Parliamentary System, Presidential System, President of Republic

References

• Aldıkaçtı, O. (1980), “Yaşadığımız Kriz ve Anayasanın Değiştirilmesi”, Anayasa ve Seçim Sistemi Semineri- Tercüman Gazetesi, İstanbul, s.7-20.
• Boyunsuz, Ş. Ö. (2010), 1982 Anayasasının Yapım Süreci, XII Levha Yayıncılık, İstanbul.
• Aktaş, M. ve Bayram Coşkun (Der.), (2013), Başkanlık Sistemi (Karşılaştırmalı Bir İnceleme ve Türkiye İçin Değerlendirmeler), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Dal, K. (1986), Türk Esas Teşkilat Hukuku, Bilim Yayınları, Ankara.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi (DMTD), (1982a), Cilt: 1, 10. Birleşim.
• DMTD. (1982b), Cilt: 7, 120. Birleşim (1982b).
• DMTD. (1982c), Cilt: 7, 121. Birleşim (1982c).
• DMTD. (1982d), Cilt: 7, 122. Birleşim (1982d).
• DMTD. (1982e), Cilt: 7, 123. Birleşim (1982e).
• DMTD. (1982f), Cilt: 7, 124. Birleşim (1982f).
• DMTD. (1982g), Cilt: 7, 126. Birleşim (1982g).
• Erdem, Kasım, Hüdai Şencan ve Kadir Candan (Kasım-2014), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Yarı-Başkanlık Sistemi (Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri), TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No:6, Ankara.
• Eroğul, C. (2014), Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi, Yordam Kitap, İstanbul.
• Feyzioğlu, T. (1980). “Tartışmalar”, Anayasa ve Seçim Sistemi Semineri- Tercüman Gazetesi, İstanbul.
• Gazetesi, T. (1980), Anayasa ve Seçim Sistemi Semineri, Kervan Yayıncılık, İstanbul.
• Gözler, K. (2000), Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin Yayınları, Bursa.
• Günal, E. (2015), Hükümet Sistemleri ve Türkiye'de Başkanlık Sistemi Arayışları,Hükümdar Yayınları, İstanbul.
• Gürbüz, Y. (1982), Anayasa: Görüşler, Taslak, Ekin Yayınları, İstanbul.
• Horowitz, D. L. (2002), “Constitutional Design: Proposals versus Processes” Editör: A. Reynolds, The Architecture of Democracy: Constitutional Design, Confilict Management and Democracy, Oxford University Press, Oxford, p.15-36.
• Horowitz, D. L. (2015), “Demokratik Sistemlerin Karşılaştırılması” (Çev. H. Doğan), Kritik Kavşak: Parlamenter Sistem-Başkanlık Sistemi, Editör: Cem Akaş, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 31-39.
• Kalaycıoğlu, E. (2015), “Alaturka Başkanlık Rejimi ve Türkiye'nin Otoriterlikle İmtihanı” (Çev. H. Doğan), Kritik Kavşak: Parlamenter Sistem-Başkanlık Sistemi, Editör: Cem Akaş, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.153-165.
• Karayalçın, Y. (1980), “Siyasi Rejimin İşler Hale Getirilmesi: Hukuki Meseleler ve Görüşler”, Anayasa ve Seçim Sistemi Semineri- Tercüman Gazetesi, İstanbul, s.23-43.
• Kili, Suna ve Şeref Gözbüyük, (2006), Türk Anayasa Metinleri, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kollektif, (2013), “Yeni Türkiye: Başkanlık Sistemi Özel Sayısı”, Sayı: 51, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Kuzu, B. (1990), 1982 Anayasasının Temel Nitelikleri ve Getirdiği Yenilikler, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Linz, J.Juan ve Arturo Valenzuela (Der.), (1994a), The Failure of Presidential Democracy: Vol.1. Comparative Perspectives, The Johns Hopkins University Press, Baltimore & Londra.
• Linz, J.Juan ve Arturo Valenzuela (Der.), (1994b), The Failure of Presidential Democracy: Vol.2. The Case of Latin America, The Johns Hopkins University Press, Baltimore & Londra.
• Linz, J. Juan, (2015), “Başkanlık Sisteminin Tehlikeleri” (Çev. H. Doğan), Kritik Kavşak: Parlamenter Sistem-Başkanlık Sistemi, Editör: Cem Akaş, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.11-31.
• Özbudun, E. (2015). “Başkanlık Sisteminin Olası Tehlikeleri”, Kritik Kavşak: Parlamenter Sistem-Başkanlık Sistemi, Editör: Cem Akaş, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.61-77.
• Şahin, E. (2010), Siyaset ve Hukuk Arasında Anayasa Mahkemesi, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Şahin, E. (2015), Türkiye'nin Anayasal Yapısı, İskenderiye Kitap, İstanbul.
• Şencan, Hüdai, Halit Tunçkaşık, Kadir Candan, Kasım Erdem, Meltem Doğan, Mehmet Solak ve Murat Bilgin (Haziran-2015), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Parlamenter Sistem (Almanya, Güney Afrika, Hindistan, İngiltere, İtalya ve Japonya Örnekleri), TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No:8, Ankara.
• Tanör, B. (2011), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 21. Baskı,Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tanör, B. (2012), İki Anayasa 1961-1982, 4. Baskı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul.
• Tunçkaşık, Halit, Konur Alp Koçak, Meltem Doğan, Mehmet Solak ve Murat Bilgin (Mart-2015), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi (ABD, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya ve Nijerya Örnekleri), TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No:7, Ankara. TC Başbakanlık, http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Global/_Government/pg_Ca binetHistory.aspx., 23.07.2015. Geçmiş Hükümetleri
• Yazıcı, S. (2013), Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri, 3. Baskı, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Yazıcı, S. (2015), “Dönüm Noktasındaki Türkiye: Başkanlık mı? Parlamentarizm mi?”, Kritik Kavşak: Parlamenter Sistem-Başkanlık Sistemi, Editör: Cem Akaş, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.87-111