Sosyal Devlet Anlayışı Çerçevesinde Türkiye’de Sosyal Koruma Harcamalarının Gelişimi ve Yoksulluk

Year 2014, Volume: 2 Issue: 2, 57 - 75, 01.04.2014

Gül Kayalıdere Hande Şahin

Abstract

Sosyal devlet, vatandaşlarına asgari bir yaşam düzeyi sağlamayı amaçlayan ve onların sosyal durumlarıyla ilgilenen devlet anlayışıdır. Sosyal devletin bu amacı gerçekleştirmek için kullandığı araçlardan biri de sosyal koruma harcamalarıdır. Çalışmanın amacı, sosyal devlet anlayışı kapsamında yapılan sosyal koruma harcamalarının yoksulluğu önlemedeki rolünü ortaya koymaktır. Ayrıca, yoksulluğun genellikle yevmiyeliler, tarım ve inşaat sektöründe çalışanlar arasında yoğun olması sebebiyle, Asgari Ücret ve Yoksulluk Sınırı karşılaştırmaları yapılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye’de yoksulluğu önleme amaçlı yapılan sosyal koruma harcamalarının yetersiz olduğu saptanmıştır. Bu kapsamda yapılan kamu harcamalarının büyük bir bölümü emekli aylık ödemelerine ayrılmaktadır. Eğitim ve sağlık alanlarına tahsis edilen paylar düşüktür. Ayrıca, Asgari Ücret’in, Yoksulluk Sınırı’nın hayli gerisinde kaldığını belirtmek de yanlış olmayacaktır.

Keywords

Sosyal Devlet, Kamu Bütçesi, Sosyal Koruma Harcamaları, Yoksulluk

The Development of the Social Protection Expenditure Within the Framework of the Understanding of the Social State And Poverty in Turkey

Abstract

The social state is a state that aims to provide subsistence level to citizens and show interests in their basic necessities. Social protection expenditure is one of the instruments of the social state to accomplish these aims. The purpose of the study is to carry out the role of social protection expenditure, made under the social state, in the prevention of poverty. In addition, the comparison of Minimum Wages and Poverty Line has been made due to the intense of the poverty among employees in casual, agriculture and construction sectors. As a result, it has been found that social protection expenditure is insufficient to prevent poverty in Turkey. In this context, a large proportion of public spending is allocated to payments of pensions. The shares allocated to education and health is low. In addition, it is not wrong to say that the poverty line has been stayed behind Minimum Wage levels. Not wrong to say that the poverty line has stayed behind Minimum Wage levels

Keywords

Social State, Public Budget, Social protection expenditure, Poverty

References

• Akçacı, T. ve E. Kocağ (2012), “Türkiye’de Sosyal Harcamalar ve Yoksulluk”, Uluslar arası Turgut Özal Ekonomi ve Siyaset Kongre Kitabı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Aktaş, Gülhan (2007), Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Gelir Dağılımı, Yoksulluk ve Sosyal Politikaların Evrimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bağdadioğlu, E. (2002), Türk-iş Gıda Harcaması, Türk-İş Yayını, Ankara.
• Brady, David (2006), “The Welfare State and Relative Poverty in Rich
• Western Democracies 1967-1997”, Social Forces, Vol.83(4), s.1329- 1364.
• Buğra, A. ve S. Adar (2007), Türkiye'nin Sosyal koruma Harcamalarının
• Karşılaştırmalı Bir Analizi, Sosyal Politika Forumu, Nisan.
• Buğra, A. ve Ç. Keyder (2005), Poverty and Social Policy in Contemporary Turkey, www.spf.boun.edu.tr/docs./WP-Bugra-keyder.pdf, 08.12.2013. Üniversitesi Sosyal Politika Forumu
• Buğra, Ayşe ve N. Tolga Sınmazdemir (2003), Yoksullukla Mücadelede İnsani ve Etkin Bir Yöntem: Nakit Gelir Desteği, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Araştırma Raporu, Proje kodu: 04C101, İstanbul.
• Bulut, Nihat (1999), “Özelleştirme Uygulamaları Karşısında Sosyal Devlet İlkesini Yeniden Düşünmek”, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı: 1, s. 23-35.
• Bulut, Nihat (2003), “Küreselleşme Sosyal Devletin Sonu Mu?”, Ankara Üniversitesi Dergisi, C.52, S. 2, s.173-197.
• Dağdemir, Özcan (1999), “Türkiye Ekonomisinde Yoksulluk Sorunu ve Analizi:1987-1994”, Hacettepe İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt : 17, Sayı: 1, s. 23-40.
• Duman, İ., H (1997), Sosyal Devlet, İnkılap Kitapevi, İstanbul.
• Erbaş, H. (2005), Sosyal Devlet Nereye, Neden Sosyal Devlet, Türk Harb-İş Sendikası Yayınları, Ankara.
• European Report on Development (2010), http://www.erd-report.eu, 01.12.2013.
• Göze, A. (1980), Liberal Marksist, Faşist ve Sosyal Devlet Sistemleri, İstanbul Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Gündoğan, Naci (2008), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele”, http://www.aso.org.tr/kurumsal/media/kaynak/TUR/asomedya/ocak‐ s ubat2008.Pdf, 25.12.2013.
• Huber, Ernerst Rudorf (1970), “Modern Hukuk Devleti ve Sosyal Devlet”, AUHF Dergisi, C.27, s.33-45.
• Kongar, Emre (1972), Sosyal Çalışmaya Giriş, Türk Sosyal Bilimciler Derneği Yayınları, Ankara.
• Maliye Bakanlığı, Merkezi Yönetim Bütçe Büyüklükleri, 2014 Bütçe Gerekçesi, Ankara.
• Metin, Banu (2012), “Yoksullukla Mücadelede Asgari Gelir Güvencesi: Türkiye’de Sosyal Yardım ve Hizmet Sisteminde Mevcut Durum ve Asgari Gelir Güvencesi İhtiyacı”, Sosyal Güvenlik Dergisi, s.1, s.117- 143.
• Özdemir, Süleyman (2005), “Başlangıcından Günümüze Refah Devletlerinde Sosyal Harcamaların Analizi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, N. 50, s.153-204.
• Sallan Gül, Songül (2006), Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa, Ebabil Yayıncılık, Ankara.
• Sarısoy, İdris, Selçuk Koç (2010), “Türkiye’de Kamu Sosyal Transfer Harcamalarının Yoksulluğu Azaltmadaki Etkilerinin Ekonometrik Analizi”, Maliye Dergisi, Sayı 158, s.326-348.
• Şenses, F. (2003), Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Şenses, F. (2004), Neoliberal Küreselleşme Kalkınma için bir Fırsat mı, Engel mi?, Kalkınma ve Küreselleşme, Editörler: Saniye Dedeoğlu ve Turan Subaşat, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• Soysal, M. (1974), 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınları, İstanbul.
• Temelli, Sezai (2003), “Türkiye’de Sosyal Harcamaların Gelişimi”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, Cilt 1, N. 4, s. 34-45.
• TURK-İŞ (2000-2013), Haber Bültenleri, www.turkıs.org.tr.
• TÜİK (2000-2013), Yoksulluk İstatistikleri, Ankara.
• TÜİK (2004), Yoksulluk Çalışması, www.tuik.gov.tr, 12.11.2013.
• TÜİK (2013), “Kamu Harcama İstatistikleri”, www.dpt.gov.tr.
• UNICEF, “Sosyal Koruma Bütçesi,” www.unicef.org.tr/tr/content/detail/52.
• Yardımcı, Y., S. Alıcı, S. Uygur ve S. Ekni (2003), Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Kesimde Hanehalklarının Yoksulluk Profili, DİE, Ankara.
• Yentürk, Nurhan (2013-a), “Türkiye’de Yoksullara Yönelik Harcamalar”, ODTU Gelişme Dergisi, 40, Ağustos, s. 433-464. Yentürk, Nurhan (2013-b), spmk.ku.edu.tr/sunumlar/yenturk, 01.12.2013. “Sosyal Koruma Harcaması”