Kamu Yönetiminde Etik Kültürün Oluşmasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 52 - 71, 30.06.2025

Yeliz Karadeniz

Abstract

Bu makale, kamu yönetiminde etik kültürün oluşmasında sivil toplum kuruluşlarının (STK) oynadığı kritik rolleri ele almaktadır. Kamu yönetiminde etik kültür, şeffaflık, hesap verebilirlik ve tarafsızlık ilkelerine dayanan bir yönetim anlayışının tesis edilmesi için temel bir unsurdur. Ancak, bu kültürün yalnızca kamu kurumlarının iç dinamikleriyle oluşması mümkün değildir. Toplumun farklı kesimlerinin sürece katılımı etik ilkelerin benimsenmesi ve uygulanması açısından büyük önem taşımaktadır. STK'lar, kamu yönetiminin etik standartlara bağlı kalmasını sağlamak amacıyla denetim ve farkındalık çalışmaları gerçekleştirmekte, kamu kurumları için etik raporlar hazırlamakta, eğitim programları düzenlemekte ve politika yapım sürecine katkıda bulunmaktadır. Yöntem olarak betimleyici metodun uygulandığı çalışmada, çeşitli ülkelerden örnekler sunarak STK'ların etik standartların oluşturulması ve uygulanmasındaki farklı yaklaşımlarını değerlendirmektedir. Ayrıca, STK'ların etik ihlallerle mücadelede karşılaştığı zorluklar ve bu sorunlara dair çözüm önerileri tartışılmaktadır. Çalışma, etik yönetimin güçlendirilmesi açısından kamu-STK iş birliğinin önemini vurgulayarak, daha sürdürülebilir ve katılımcı bir yönetişim modeli geliştirilmesine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Etik yönetimin sürdürülebilirliği açısından STK’ların karşılaştığı yapısal ve yönetsel engellerin aşılması için politika önerileri de sunmaktadır.

Keywords

Kamu Yönetimi , Etik , Kamu Yönetiminde Etik , Etik Kültür , Sivil Toplum Kuruluşları

The Role of Civil Society Organizations in the Formation of Ethical Culture in Public Administration

Abstract

This article discusses the critical role of civil society organizations (CSOs) in building an ethical culture in public administration. An ethical culture in public administration is a fundamental element for the establishment of a governance approach based on the principles of transparency, accountability and impartiality. However, this culture cannot be created solely through the internal dynamics of public institutions. The participation of different segments of society in the process is of great importance for the adoption and implementation of ethical principles. CSOs conduct audits and awareness-raising activities, prepare ethics reports for public institutions, organize training programs and contribute to the policy-making process in order to ensure that public administration adheres to ethical standards. Using descriptive methodology, this study evaluates the different approaches of CSOs in establishing and implementing ethical standards by presenting examples from various countries. It also discusses the challenges faced by CSOs in combating ethical violations and suggests solutions to these problems. The study emphasizes the importance of public-CSO collaboration in strengthening ethical governance and aims to contribute to the development of a more sustainable and participatory governance model. It also provides policy recommendations to overcome the structural and managerial challenges that CSOs face in ensuring the sustainability of ethical governance.

Keywords

Public Administration , Ethics , Ethics in Public Administration , Ethical Culture , Civil Society Organizations

References

• Ak, Bihter Güngör. “Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Katılım Sürecinin Sivil Kuruluşlarına Etkileri ve Katkısı”. II. Ulusal Sivil Toplum Kongresi Bildiriler Kitabı. Çanakkale, (2005).
• Akmeşe, Fatih. “Sivil Toplum ve Türkiye Cumhuriyeti’ndeki Yeri”. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 2/4 (2013), 202-225.
• Akpınar, Ayşenur. Sivil Toplum: Düşünsel Temelleri ve Türkiye Perspektifi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1997.
• Alp, Ahmet – Adıgüzel, Vefa. “Bir Barış Konsepti Olarak: Sivil Toplum ve Devlet İlişkisi”. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2/1 (2019), 37-48.
• Altun, Fatih - Akalın, Hürü. “Etik Kültürünün Geliştirilmesinde Sivil Toplumun Rolü”. Akademik İncelemeler Dergisi 16/1 (2021), 213-228
• Arklan, Ümit. “Bir Kamu Denetim Sistemi Olarak Ombudsman ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 4/3 (2006), 82-100
• Arslan, Osman. Kurumsal ve Tarihsel Aşamalarıyla Sivil Toplum ve Türkiye Gerçeği, Bayrak Yayınları, 2001.
• Ay, Canan. “İşletmelerde Etiksel Karar Almada Kültürün Rolü”. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi 12/2 (2005), 31-52.
• Bozkurt, Cevdet. “Yolsuzlukla Mücadele Boyutuyla Etik ve Etik Kültürü”. Denetişim, 5 (2016). 44-53.
• Brown, Michael E. “Ethical Leadership: A Social Learning Perspective for Construct Development and Testing”. Organizational Behavior and Human Decision Processes 97/2 (2005), 117-134.
• Çaha, Ömer. Türkiye’ de Sivil Toplumun Oluşumu ve Gelişimi, Liberalizmin İncelenmesi, Friedrich Naumann Vakfı Yayınları, 2001.
• Çamur, Ömer – Aydın, Abdurrahman. “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Etik Temelleri ve Kamu Yönetiminde Etik Yönetimin Gelişmesi Üzerindeki Etkisi”. Denetişim 25/13 (2022), 148-159.
• Çevikbaş, Refat. “Yönetimde Etik ve Yozlaşma”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 20/1 (2010), 265-289.
• Demir, Konur Alp. “Toplumsal Uzlaşıda Devlet Yönetimi ile Toplum Arasındaki Fren Denge Unsuru: Sivil Toplum Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi 8/1 (2018), 247-271.
• Eryılmaz, Bilal. “Etik Kültürü Geliştirmek”. Türk İdare Dergisi 80/459 (2008), 1-13.
• Gökçe, Orhan – Örselli, Erhan. “Kamu Yönetiminde Etik ve Etik Dışı Davranış Algısı”. İş Ahlakı Dergisi 4/7 (2011), 47-63.
• Gökçelik, Özlem. “Etik Kavramının Kamu Yönetimi ve İç Denetim Bağlamında Değerlendirilmesi”. Denetişim 5 (2016), 54-63.
• Gözübüyük, Tamer Mine. “Tarihsel Süreçte Sivil Toplum”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2010), 89-105.
• Gül, Hasan – Gökçe, Hakan. “Örgütsel Etik ve Bileşenleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13/1 (2008), 377-389.
• Kaplan, Çetin. “Kamu Yönetiminde Etik ve Kamu Çalışanlarının Etik Kavramını Algılayışları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14/3 (2009), 343-355.
• Kayacı, Müslüm. “Kamu Yönetiminde Etik Bağlamında Güvenlik Hizmetleri Etiğine Bir Bakış”. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2/1 (2019), 50-69.
• Keser, Hayri – Hışım, Selin. “Demokrasilerde Sivil Toplumun Rolü”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/29 (2016), 201-224.
• Kınran, Şükrüye Burcu. İş ahlakı ve Etik Değerlerin Türk İşletmeciliğindeki Yeri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. (2006).
• Kıranlı, Semra – İlğan, Abdurrahman. “Eğitim Örgütlerinde Karar Verme Süreçlerinde Etik”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (2007), 150-162.
• Koçak, Süleyman Yaman – Yüksel, Gülçin. “Türk Kamu Yönetiminde Etik ve Kamu Görevlileri Etik Kurulu”. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi 2 (2010), 73-96.
• Kurt, Süleyman - Taş, H. Yunus. “Sivil Toplum Örgütlerinde Profesyonel ve Gönüllü Çalışma İlişkileri: Tehditler ve Fırsatlar”. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 4/8 (2015), 199-214.
• Küçükoğlu, Mübeyyen Tepe. “Etik Değerler ve Etiğin Kurumsallaşması” Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 4/1 (2012), 177-185.
• Lewis, David. “NGOs, Organizational Culture, and Institutional Sustainability”. AAPSS 590/1, 212-226.
• OECD. Kamuoyu Güveninin Tesisi: OECD Ülkelerinde Alınan Etik Önlemler, Araştırma Raporu. 2000.
• OECD. Managing Conflict of Interest in the Public Service OECD Guidelines and Overview, Paris: OECD Publications, http://www.oecd.org/gov/ethics/48994419.pdf, Erişim 10 Ocak 2025.
• Önen, S. Mustafa – Yıldırım, Ali. “Kamu Yönetiminde Etik Denetimi: OECD Ülkeleri Örneği", Akademik Yaklaşımlar Dergisi 5/1 (2014),103-126.
• Öner, Ş. “Sivil Toplum Kuruluşlarının Yerel Demokrasi ve Katılım Algılamaları”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 10/2 (2001), 51-67.
• Özdemir, Murat. “Kamu Yönetiminde Etik”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 4/7 (2008), 179-195.
• Özer, M. Halis. “Günümüz İtibariyle Sivil Toplum Kuruluşlarının İktisadi ve Sosyal Fonksiyonları”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 7/26 (2008), 86-97.
• Özkal, İpek. “Etik ve Kamu Etiği: Eleştirel Bir Bakış”. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi 12/2 (2020), 147-174.
• Özkul, O Osman. “Demokratik Hakların Gelişmesinde Sivil Toplum Düşüncelerinin Katkıları”. Emek ve Toplum 6/14 (2017), 11-24.
• Özsemerci, Kemal. “Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluk ve Yozlaşmanın Kültürel Altyapısı”. Sayıştay Dergisi 58 (2005), 1-18.
• Ciğeroğlu Öztepe, Misra. Kamu Yönetiminde Etik Sorunu: Türk Kamu Yönetiminde Etik Sistemin Eleştirel Çözümlenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2013.
• Resick, Christian J. vd. “A Cross-Cultural Examination of the endorsement of Ethical Leadership”. Journal of Business Ethics 63/4 (2006),345-359.
• Şamdan, Yasin. “Türk Kamu Yönetiminde Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik”. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 6/3 (2023), 926-942.
• Trevino, Linda Klebe. “Moral person and moral manager: How executives develop a reputation for ethical leadership”. California Management Review 42/4 (2000), 128-142.
• Usta, Aydın. “Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlâk”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 1/2 (2011), 39-50.
• Uzun, Yaşar. “Kamu İdarelerinde Etik Yönetim Altyapısı ve Değerlendirilmesi”. Ombudsman Akademik 3/6 (2017), 107-141.
• Yazıcı, Sinan. “Kamu Yönetiminde Şeffaflık ve Hesap Verebilirliğin Toplumsal Algısı: Bir Alan Araştırması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6/14 (2018), 295-317.
• Yıldırım, Murat. “Sivil Toplum ve Devlet”. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 27/2 (2003), 226-242.
• Uluslararası Şeffaflık Derneği, https://seffaflik.org/cpi2023/, Erişim 10 Ocak 2025.
• Holding the Government Accountable, https://www.pogo.org/issue/holding-the-government-accountable Erişim 10 Ocak 2025.
• Bilgi Edinme Hakkı, https://www.fda.gov/regulatory-information/freedom-information Erişim Tarihi 10.01.2025
• Ethos Enstitüsü Hakkında, https://www.ethos.org.br/instituto-ethos/ Erişim 10 Ocak 2025.
• Şeffaf Hükümet Ortaklığı, https://ogp.gov.jo/en/Pages/Milestones/76 Erişim 11 Ocak 2025.
• About ICGN,https://www.icgn.org/icgn-japan-network Erişim 11 Ocak 2025.
• EDMER hakkında, https://edmer.org.tr/Arastirmalar, Erişim 11 Ocak 2025.
• TESEV hakkında, https://www.tesev.org.tr/tr/topics/seffaflik-ve-hesap-verebilirlik/, Erişim 11 Nisan 2025.