Yargı Kararları Işığında Yabancı Unsurlu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 62 - 79

Esra Yıldız Üstün

https://doi.org/10.56701/shd.1571582

Abstract

Yabancı unsurlu bireysel iş sözleşmelerine uygulanacak hukuk sözleşmenin tarafları nedeniyle MÖHUK 24. madde’den ayrı olarak MÖHUK 27. madde ile özel olarak düzenlenmiştir. Kanun koyucu zayıf konumda olan işçinin işverenin yönlendirmesi ile aleyhe bir hukuk seçimi yapmasını engellemek istemiştir. Madde hükmüne göre çıkan uyuşmazlıkta her ne kadar taraflar başka bir hukuk seçseler de kanun koyucu işçiyi, işçinin mutad işyeri hukukunun sağladığı asgari korumadan mahrum bırakmamaktadır. Hukuk seçiminin yapılmadığı durumlarda ise ilgili maddenin ikinci fıkrası gereğince objektif bağlama kuralı uygulanacaktır. Halihazırda uygulamada tartışmalı olan bu madde, günümüzde İŞKUR’un hazırladığı matbu yurtdışı hizmet akdi ile beraber oldukça problemli bir hal almıştır. Bu çalışmada öncelikle milletlerarası özel hukuk kapsamında bireysel iş sözleşmelerine uygulanacak hukuk incelenecek ve aynı zamanda her işçinin aynı korumaya ihtiyacı olup olmadığı tartışılacaktır. Ardından günümüzde tartışmalı bir hal alan İŞKUR yurtdışı hizmet akitlerine uygulanacak hukuk son dönem yargı kararları ışığında değerlendirilecektir.

Keywords

Uygulanacak Hukuk, Yurtdışı Hizmet Akdi, MÖHUK 27. madde, Yabancı Unsur, Nitelikli İşçi

Law Applicable to Employment Contracts with Foreign Elements in the Light of Judicial Decisions

Abstract

The law applicable to individual employment contracts with foreign elements is specially regulated by Article 27 of the PIL Code, separately from Article 24 of the PIL Code, due to the parties to the contract. The legislator aims to prevent the employee, who is in a weak position, from making an unfavorable choice of law with the employer's guidance. According to the provision of the article, even if the parties choose another law in their mutual contract, the legislator does not deprive the employee of the minimum protection provided by the law of the employee's habitual workplace. In cases where there is no choice of law, the objective binding rule shall apply by the second paragraph of the relevant article. This article, which is currently controversial in practice, has become hot topic with the foreign service contract prepared by ISKUR. In this article, the law applicable to individual labor contracts within the scope of private international law will be examined. At the same time, it will be discussed whether every worker needs the same protection. Then, the law applicable to ISKUR foreign service contracts, which has become controversial today, will be evaluated in the light of recent judicial decisions.

Keywords

Applicable Law, Foreign Service Contract, Article 27 of the Code of PIL, Foreign Element, Skilled Worker

References

• Akdeniz, Ayşe Ledün. “Yurt Dışına Götürülen İşçilerin İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk Konusuna İnterdisipliner Bir Yaklaşım”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 73/2 (Ağustos 2024), 925-977. https://doi.org/10.33629/auhfd.1458156
• Alabay, Nusret. “Popüler Yazılar Bilgi İşçileri ve Altın Yakalılar”, 2010. https://dralabay.wordpress.com/2014/01/20/bilgi-iscileri-ve-altin-yakalilar/
• Atamer, Yeşim M. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi. İstanbul: Beta, 2., 2001.
• Avşar, Melis. “2023 Tarihli Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Işığında Yurt Dışı Hizmet Akdine Uygulanacak Hukuk”. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9/2 (Eylül 2024), 599-630. https://doi.org/10.58733/imhfd.1545345
• Aygül, Musa - Çoban, Nazlı. “Birden Fazla Ülkede İfa Edilen İş Sözleşmelerinde Mutad İşyerinin Tespiti”. Terazi Hukuk Dergisi 15 (2020), 1815-1832.
• Baycık, Gaye. “Çalıştırılmak Üzere Yurt Dışına Götürülen Türk İşçilerin Açtığı Davalarda Uygulanacak Hukuk". Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları Sempozyumu. 104-123. Ankara: INTES, 2017.
• Baycık, Gaye. “Yurt Dışı Hizmet Akdine İlişkin İstinaf ve Yargıtay Kararları Arasındaki Farklılık”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/2 (Ağustos 2023), 55-69.
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz - Gemici Filiz, Beste. “Türk Hukukunda Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk ve Tarafların Hukuk Seçimi”. İKÜHFD 15/1 (2016).
• Budde, Julian- Dohmen, Thomas - Jäger, Simon- Trenkle, Simon. "Worker Representativeses," CRC TR 224 Discussion Paper Series, (University of Bonn and University of Mannheim, Germany, 2024).
• Civan, Orhan Ersun. Genel İş Koşulları, İstanbul: Beta, 2015.
• Çelikel, Aysel- Nomer, Ergin. Devletler Hususi Hukuku, Çözümlenmiş Örnek Olaylar Seçilmiş Mahkeme Kararları, İstanbul: Beta, 2013, 310-311.
• Çelikel, Aysel - Erdem, B. Bahadir. Milletlerarası Özel Hukuk: Genel Kurallar, Milletlerarası Özel Hukuk, Milletlerarası Usul Hukuku. İstanbul: Beta, 17. Bası, 2021.
• Doğan, Vahit. “5718 Sayılı Kanununa Göre İş Akdine Uygulanacak Hukukun Tespiti, Avrupa’da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri,”. Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Nüsret-Semahat Arsel Uluslararası Ticaret Hukuku Araştırmaları Merkezi Konferans Yayınları Serisi-2, 2010.
• Doğan, Vahit. İş Akdinden Doğan Kanunlar İhtilafı Alanında Bağlama Kuralının ve Sınırlarının Tespiti. Ankara: Yetkin Yayınevi, 1996.
• Doğan, Vahit. Milletlerarası Özel Hukuk, Ankara:Seçkin, 2013, 216-217.
• Ekşi, Nuray. “Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk”. 1997, 116-149.
• Elçin, Doğa. Milletlerarası Unsurlu Bireysel ve Toplu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2012.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020, 1418- 1419.
• Erkan, Mustafa. “MÖHUK Madde 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/2 (Nisan 2011), 81-121.
• Erten, Rıfat. “Yurt Dışında Çalışan Türk Vatandaşı İşçilerin Türkiye’de Açtıkları İşçi Alacaklarına Dair Davalarda Milletlerarası Yetki ve Uygulanacak Hukuk Meseleleri”. Prof. Dr. Rıza AYHAN’a Armağan. 213-262. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2022.
• Gürsel, İlke. “Milletlerarası Özel Hukukta İş Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hukuk”. Sicil İş Hukuku Dergisi 46/2 (2021), 155-187.
• Kegel, Gerhard - Schurig, Klaus. Internationales Privatrecht, Münih: C.H.Beck, 2004.
• Mahiroğulları, Adnan. “Küreselleşmenin Türk Çalışma Hayatına Etkileri”. Journal of Social Policy Conferences 0/49 (Ekim 2010), 0.
• Nomer, Ergin. Devletler Hususî Hukuku. İstanbul: Beta, Yenilenmiş 23. bası., 2021.
• Nomer, Ergin - Şanlı, Cemal. Devletler Hususi Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., 17. Baskı. 2009.
• Oğuzman, M. Kemal- Öz,M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2022, 77.
• Özel, Sibel. “Yurt Dışı Hizmet Akitlerinde Uygulanacak Hukuk”. Public and Private International Law Bulletin 43/1 (Temmuz 2023), 371-408. https://doi.org/10.26650/ppil.2023.43.1280362
• Reithmann Christoph - Martiny, Dieter Internationales Vertragsrecht, Köln: O. Schmidt, 2004.
• Sarıöz Büyükalp, İpek. “Mutad İşyeri Kavramı ve MÖHUK m. 27/f. 3’ün Uygulanması Sorunu”. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 8/2 (Şubat 2019), 195-248. https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.479885
• Şanlı, Cemal vd. Milletlerarası Özel Hukuk. İstanbul: Beta, 10. Baskı, 2023.
• Tarman, Zeynep Derya. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59/3 (Eylül 2010), 521-550. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001608
• Tekinalp, Gülören. Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları. İstanbul:Vedat Kitapçılık, 10. Basım, 2009.
• Toker, Ali Gümrah. “5718 Sayılı MÖHUK Çerçevesinde Telif Hakkına İlişkin Sözleşmenin Esasına Uygulanacak Hukuk”. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 8/1 (Haziran 2022), 51-74. https://doi.org/10.55027/tfm.1050385
• Tokol, Aysen. “Küreselleşme ve Endüstri ilişkilerine Etkisi”. Küreselleşmenin İnsani Yüzü. 131-152. İstanbul: Alfa Basım, ts.
• Vural Çelenk, Belkıs. “Yabancı Unsurlu İş Sözleşmelerinde For Devletinin Doğrudan Uygulanan Kurallarının Tespiti ve Uygulanması”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 1 (Ocak 2017), 277-296.
• Hakenberg Kararı, Hakenberg Kararı (Kanun No. C-13/73). K. C-13/73 (AAD 12 Temmuz 1973).
• Heiko Koelzsch v. Etat du Grand-Duché de Luxembourg, Heiko Koelzsch v. Etat du Grand-Duché de Luxembourg (Kanun No. C-29/10). K. C-29/10 (AAD 15 Mart 2011).
• İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. HD (İstinaf Mahkemesi (Direnme Kararı)), K. 2022/1171 (BAM 25 Nisan 2022). www.lexpera.com.tr
• “İŞKUR Yurtdışı Hizmet Akdi”. İŞKUR. Erişim 04 Ağustos 2024. https://www.iskur.gov.tr/isveren/yurtdisi-istihdam
• Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun. 5718 (27 Kasım 2007). Erişim 15 Ekim 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5718.pdf
• Petrus Wilhelmus Rutten v. Cross Medical Ltd., Petrus Wilhelmus Rutten v. Cross Medical Ltd. (Kanun No. C-383/95). K. C-383/95 (Avrupa Birliği Adalet Divanı 09 Ocak 1997).
• Türk Borçlar Kanunu. 6098 (11 Ocak 2011). Erişim 10 Ekim 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf
• Yargıtay 7. HD, K. 2013/17312 (Yargıtay 24 Ekim 2013). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2011/3964 (Yargıtay 18 Şubat 2011). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2012/36421 (Yargıtay 06 Kasım 2012). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2016/19549 (Yargıtay 08 Kasım 2016). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2016/20715 (Yargıtay 24 Kasım 2016). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2018/916 (Yargıtay 22 Ocak 2018). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9. HD, K. 2021/8086 (Yargıtay 18 Kasım 2021). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 7. HD, K.2013/12824 (Yargıtay 08 Temmuz 2013). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 7.HD, K.2013/12825 (Yargıtay 08 Temmuz 2013). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 9.HD, K. 2012/37574 (Yargıtay 13 Kasım 2012). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 22.HD, K. 2013/10573 (Yargıtay 13 Mayıs 2013). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay 22. HD, K. 2013/10564 (13 Mayıs 2013). www.lexpera.com.tr
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, K. 2023/424 (Yargıtay 10 Mayıs 2023). www.lexpera.com.tr
• Yurtdışı İstihdam Hizmetleri Yönetmeliği. 26789 (16 Şubat 2008). Erişim 28 Ağustos 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=11973&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5