BALKANLAŞTIRMADAN AVRUPALILIĞA: HIRVATİSTAN SİNEMASINDA YENİ ÖZNELLİK BİÇİMLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 63 - 92, 15.03.2019

Özge Baydaş Sayılgan

https://doi.org/10.32001/sinecine.536488

Öz

Balkanlaştırma, sinemadaki temsiliyle, sınırları belirsiz bir coğrafyaya dair tahayyülün Batı merkezli bakış açısından ideolojik bir yeniden üre-tim alanı oldu. Bu bağlamda oryantalizmle de ilişkilendirilerek onun bir türevi olarak da okundu. Fakat Balkanlaştırma bakış açısı, öz-Balkanlaştırma ve öz-egzotikleştirme pratikleriyle içeriden de desteklenen ve üretilen bir temsil biçimi doğurdu. Bu belirsiz bölgenin bileşenlerinden biri olarak Hırvatistan’ın sineması, oldukça hızlı dönüşümlere sahne olan toplumsal ve politik bir arkaplanda, ulus devletleşme ve Avrupalılaşma sürecinde, sa-vaş sonrası travmalarıyla yüzleşirken, yeni ulusal özneleri tanımlamaya / inşa etmeye başladı. Bu yüzleşmenin önemli bir bölümü yakın geçmişin öteki’leri üzerinden kendini tanımlama halinde gerçekleşirken, bir bölümü de yeni sistemle ve süregelen kapitalist-ataerkil toplumsal yapıyla oldu. Bu araştırma kapsamında 2000-2015 arası Hırvatistan sinemasında karşımıza çıkan yeni öznellik biçimleri öz/Balkanlaştırma, kendini yok eden özne,alt-üst ötekilik, gelenek ve modern arasında bir başka öteki olarak kadın özneler, geç-modernitede projeye dönüşen özne vb. kavramsallaştırmalar içinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlaştırma, sinema, Hırvatistan, öznellik, Öteki, travma

Kaynakça

• Angelopoulos, T. (Yönetmen) (1995). To vlemma tou Odyssea [Film]. Yunanistan, Fransa, İtalya, Almanya, Birleşik Krallık, Federal Yugos- lavya Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Arnavutluk, Romanya: Paradis Films, Basic Cinematografica, Istituto Luce, Th. Angelopoulos Pro- ductions, vd.
• Brešan, V. (Yönetmen). (2008). Nije Kraj [Film]. Hırvatistan, Sırbistan: HRT, Interfilm, Vans.
• Demir, H. (2017). Birinci ve İkinci Yugoslavya’da Hırvat Sorunu. (Yayın- lanmamış doktora tezi) Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, Sakarya.
• Grlić, R. (Yönetmen). (2006). Karaula [Film]. Hırvatistan, Slovenya, Sırbistan, Bosna-Hersek vd.: Refresh Production vd.
• Han, B.C. (2016). Şiddetin Topolojisi (Çev. D. Zaptçıoğlu). İstanbul: Me- tis.
• Iordanova, D. (2007). Balkan Sineması, Alevler İçinde Sinema (Çev. B. Erdoğan). İstanbul: Agora.
• Jameson, F. (2011). Siyasal Bilinçdışı (Çev. Y.Alogan, M. Varlık). İstan- bul: Ayrıntı.
• Jelčić, B. (Yönetmen). (2013) Obrana i Zaštita [Film]. Hırvatistan: Zdenka Gold / Spiritus movens.
• Jurić, Z.; Dević, G. (Yönetmen). (2009). Crnci [Film]. Kinorama, HTV. Kakogiannis, M. (1964). Alexis Zorbas [Film]. Yunanistan, ABD: 20th
• Century Fox.
• Kiseljak, M. (2012). Recite Aljazeeri: Slavoj Žižek [TV Program]. Slavoj Žižek’le söyleşi, Al Jazeera Balkans. https:/www.youtube.com/wat- ch?v=cDaE8LkO6AU
• Kovačević, N. (2013). Re-Worlding The Balkans: Films of Voyage to the European Union. European Journal of English Studies, 17:2, 188- 200.
• Kusturica, E. (1995). Underground [Film]. Yugoslavya Federal Cumhu- riyeti, Fransa, Almanya, Bulgaristan, Çekya, Macaristan: CiBy 2000, Pandora Filmproduktion, Novofilm, Barrandov Studios, vd.
• Manchevski, M. (Yönetmen). (1994). Before The Rain [Film]. Make- donya, İngiltere, Fransa: Aim, British Screen Productions, European Co-production Fund, vd.
• Matanić, D. (Yönetmen). (2002). Fine Mrtve Djevojke [Film]. Hırvatis- tan: Alka-Film Zagreb.
• Matanić, D. (Yönetmen). (2010). Majka Asfalta [Film]. Hırvatistan: HRT, Kinorama.
• Mršić, T. (Yönetmen). (2013). Kauboji [Film]. Hırvatistan: Kabinet.
• Pavičić, J. (2011). From a Cinema of Hatred to a Cinema of Consci- ousness: Croatian Film after Yugoslavia. Kinokultura, Special Issue 11. http:/www.kinokultura.com/specials/11/pavicic.shtml
• Said, E.W. (2014). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları (Çev. B. Ül- ner). İstanbul: Metis.
• Schmidt, B. (Yönetmen). (2006). Put Lubenica [Film]. Hırvatistan: HRT
• Schmidt, B. (Yönetmen). (2012). Ljudožder Vegetarijanac [Film]. Hırva- tistan: Telefilm, Croatian Radiotelevision.
• Simić, M. (2011). Gender in Contemporary Croatian Film, Kinokultu- ra, Special Issue 11. http:/www.kinokultura.com/specials/11/simic. shtml
• Sönmez, S. (2014). Filmlerle Hatırlamak Toplumsal Travmaların Sine- mada Temsil Edilişi. İstanbul: Metis.
• Sviličić, O. (Yönetmen). (2007). Armin [Film]. Hırvatistan, Bosna-Her- sek: HRT, Refresh Production vd.
• Šerbedžija, D. (Yönetmen). (2010). Sedamdeset i Dva Dana [Film]. Hır- vatistan, Sırbistan: HRT, Interfilm, Lijeni Film, Vans.
• Tardozzija, A. (Yönetmen). (2011). Fleke [Film]. Hırvatistan: Kinoteka. Todorova, M. (1997). Imagining the Balkans. New York: Oxford Univer-
• sity Press.
• Vitez, I.-G. (Yönetmen). (2010). Šuma Summarum [Film]. Hırvatistan: Propeler Film, Kinorama.
• Vojković, S. (2008). De/re-construction of subjectivity in contempo- rary Croatian cinema: becoming European. New Review of Film and Television Studies. 6:1, 83-95.
• Žižek, S. (2001). The Fragile Absolute: Or, why is the Christian Legacy Worth Fighting For? London & New York: Verso.