Sinema - Bilim - Felsefe Triyalektiği: Kuantumun Çoklu Referans Sistemi ve Sinematik Anlatıya Yansımaları

Year 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 370 - 389, 29.05.2016

Ezgi Tokdil

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.665793

Abstract

Araştırmada 20. yüzyıl ve devamında, mikro dünyanın tanımlanmasına yönelik ortaya konulan olağan bilimsel etkinlikler dönemini kapsayan kuantum fiziği ve onun evrenin tanımlanmasına getirdiği temel kuram ve ilkeler analiz edilerek, 1920'lerden itibaren deneysel film ve 20. yüzyıl sonlarından itibaren modern sinemaya yansımaları incelenmektedir. Bu doğrultuda hem bilimsel gerçekliğin sinemaya konu bağlamında yansımaları (bilimin gelişimsel yönünün sinemanın anlatı biçimlerini değiştirmesi) ve teknolojik olanakların değişen dünyanın değişen dilini sinematik felsefe bakımından etkilemesi hem de kuantum alanına ilişkin temel ilke ve söylemlerin sinematik düşünce ve/ya sinematik imge üzerindeki paralel söylem dilinin/ görüntü özelliklerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Bu paralel ilişkiyi tanımlamak ve anlamak adına örnekleme alınan filmler üzerinden karşılaştırmalı bir analiz gerçekleştirilerek, sinematik düşüncenin bilimsel aklı nasıl yorumladığı, söz konusu yorumlamanın hangi yöntemlerle yapıldığı, gerçeklik çizgisinin sinema felsefesinde hangi sınırda yer aldığı ve paradigma değişiminin bütün olarak sinema-felsefe- bilim triyalektiğini nasıl yönlendirdiği analiz edilmektedir.
Lev Kuleshov, Vsevolod Pudovkin, David W. Griffith, Sergei Eisenstein ve Dziga Vertov'un montaj tekniğini kullandığı filmler, Fernand Leger'in Dudley Murphy ile yönetmenliğini üstlendiği Ballet Mécanique (1924) filmi, Germaine Dulac'ın, Hans Richter'ın, Man Ray ve Viking Eggeling'in deneysel sinema örnekleri, Duchamp'ın sinema alanına katkıları, Jean-Luc Godard'ın Breathless filmi (1960), Paul Thomas Anderson'ın Magnolia filmi (1999), Butterfly Effect (2004), Another Earth, J. J. Abrams, Alex Kurtzman ve Roberto Orci tarafından kurgulanan bilimkurgu dizisi Fringe (2008-2013) ve 1999 yapımı Matrix filmi ile 2014 yapımı Interstaller bilimsel gelişmenin ve kuantum alanına ilişkin temel ilke ve yaklaşımların sinema alanına yansımalarının örneklendirildiği filmler olarak incelenmektedir. Bu filmlerde yer alan gerçeklik yaklaşımı; 20. yüzyılın başlarından itibaren her alanda yaşanan büyük değişimlerin etkisinde Newtonsal kabullerden kurtulmuş ve göreli evren anlayışı ile çoklu referans sistemlerinde tanımlanabilen bir gerçekliğe adım atmış yeni bilincin ürünüdür.

Keywords

Kuantum Alanı, Sinematografik Anlatı, Belirsizlik İlkesi, Felsefe-Bilim-Sinema İlişkisi, Deneysel Film, Modern Sinema

References

• Anderson, P. T. (Yönetmen/Yapımcı). (1999). Magnolia (Manolya) [Sinema Filmi]. ABD: NewLine Cinema.
• Abrams, J.J. & Kurtzman, A. & Orci, R. (Yapımcı). (2008-2013). Fringe [Bilimkurgu Dizisi].
• Anonim (2011). Anemic Cinema: Marcel Duchamp's Whirling Avant-Garde Film. http://www.openculture.com/2011/10/anemic_cinema.html (erişim: 08.09.2018).
• Berger, J. (1993). Görme Biçimleri (Çev. Yurdanur Salman). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bordwell, D. (1972). "The Idea of Montage in Soviet Art and Film", Cinema Journal, 11, 2, 9-17.
• Bress, E. & Gruber, J.M. (Yönetmen) & Bender, C. & Dix, A.J. & Spink, J.C. (Yapımcı). (2004). Butterfly Effect (Kelebek Etkisi) [Sinema Filmi]. ABD: NewLine Cinema.
• Cahill, M. (Yönetmen). (2011). Another Earth (Başka Bir Dünya) [Sinema Filmi]. ABD: Artists Public Domain.
• Dulac, G. (Yönetmen). (1928). La Coquille et le Clergyman (Kabuk ve Rahip) [Deneysel Film]. France.
• Duchamp, M. (Yönetmen). (1926). Anemic Cinema [Kısa Film/Deneysel Film]. Paris.
• Eggeling, V. (Yönetmen) & Tzara, T. (Yönetmen) & Richter, H. (Yönetmen/Yapımcı). (1923). Rhythmus 21 (Ritim 21) [Kısa Film/Deneysel Film]. Paris.
• Foster, S. C. (Ed.) (1998). Hans Richter, Activism, Modernism and the Avant-Garde. London: The MIT Press.
• Godard, J. L. (Yönetmen) & Beauregard, G. (Yapımcı). (1959). Breathless (Nefes Nefese). [Sinema Filmi]. France: UGC.
• Joyce, M. (2003). "Form: Montage" (Chapter 11), Jill Nelmes (Ed.), An Introduction to Film Studies. New York: Routledge.
• Kuleshov, L. (Yönetmen) & Hanjonkov, A. (Yapımcı). (1918). Engineer Prite's Project (Mühendis Prite'ın Projesi) [Deneysel Film]. Soviet Union: Khanzhonkov Company.
• Klein, E. (2018). Kuantum Dünyasında Küçük Bir Gezinti. İstanbul: Bgst Yayınları.
• Kıraç, R. (2012). Sinemanın ABC'si. İstanbul: Say Yayınları.
• Leger, F. (Yönetmen) & Murphy, D. (Yönetmen) & Charlot, A. (Yapımcı). (1924). Ballet Mécanique (Mekanik Bale) [Kısa Film/Deneysel Film].
• Mekas, J. (1957). “Hans Richter on the Nature of Film Poetry”, Film Culture 3, No. 11, p.5
• Manovich, L. (2002). "Avant-garde as Software", University of California. http://www.uoc.edu/artnodes/espai/eng/art/manovich1002/manovich1002.pdf (erişim: 09.04.2018).
• Nolan, C. (Yönetmen) & Thomas, E. & Obst, L. & Nolan, C. (Yapımcı). (2014). Interstaller (Yıldızlararası) [Sinema Filmi]. ABD: Legendary Pictures.
• Odar, B. b. (Yönetmen). (2018). Dark [Bilimkurgu Dizisi]. Almanya.
• Özcan, R. E. (2016). "Man with a Movie Camera (yön: Dziga Vertov, 1929)", Yaşlı Kıta Avrupa: Avantgarde Cinematheque. https://filmhafizasi.com/yasli-kita-avrupaavantgarde cinematheque-ozel-dosya/2/ (erişim: 08.09.2018).
• Richter, H. (Yönetmen). (1926). FilmStudie (Film Study) [Kısa Film/Deneysel Film].
• Ray, M. (Yönetmen). (1926). Emak Bakia [Kısa Film/Deneysel Film]. France.
• Rosen, P. (der.) (1986). Narrative, Apparatus, Ideology. New York: Columbia University Press.
• Suchenski, R. (2009). "Hans Richter". http://sensesofcinema.com/2009/greatdirectors/hans-richter/ (erişim: 09.09.2018).
• Tokdil, E. (2018). "Yeni Medya, Temel Bileşenleri ve Sanatın Değişen Estetik Dili", İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 47, s. 167-190.
• Ünal, Ç. (2016). "Ballet Mécanique (yön: Fernand Leger, Dudley Murphy, 1924)". Yaşlı Kıta Avrupa: Avantgarde Cinematheque. https://filmhafizasi.com/yasli-kita-avrupa-avantgarde-cinematheque-ozel-dosya/2/ (erişim: 08.09.2018).
• Vertov, D. (Yönetmen). (1929). Man with a Movie Camera (Kameralı Adam) [Deneysel Film/ Sessiz Film]. Soviet Union: VUFKU.
• Wachowski, L. & Wachowski, L. (Yönetmen). (1999). Matrix [Bilimkurgu Dizisi]. ABD: Warner Bross.
• Yılmaz, S. (2011). "20. Yüzyıl Avangard Akımların Gelişim Sürecinde Sinema". Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 13, Sayı 2, s. 371- 382.