Tamamlanmayan Hikâye Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) : Yapıyı Sökmek

Year 2021, Volume: 6 Issue: 11 - Özel Sayı (3) 2021, 119 - 135, 09.10.2021

Bahar Yıldırım Sağlam

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.873529

Cited By: 2

Abstract

Federico Fellini 1963 yapımı Sekiz Buçuk 8½ (Federico Fellini’s 8½) filminde ünlü bir yönetmenin kendi projesi olan bir filmi çekmeye başlama/başlayamama serüvenini anlatır. Ünlü yönetmen Guido Anselmi kendi yazdığı senaryo üzerinde düşünür. Film ekibini, oyuncuları, filmin çekileceği mekânı hazırlar ama bir türlü filmin öyküsüne karar veremez. Rollere, filmin kaç sahnesi olacağına, kullanacağı sembollere, filmin gerçekçi mi gerçeküstücü mü olacağına karar veremez. Fellini’nin eserinde Jacques Derrida’nın yapısöküm kuramının izleri görülür. Derrida, yapısöküm kuramını tutarsızlık, kararverilemezlik, ikili karşıtlıklar, oyun gibi alt başlıklara ayırarak irdeler. Fellini’nin Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filminin inşasında da tutarsızlık, kararverilemezlik, ikili karşıtlıklar dikkatimizi çeker. Bu bağ nedeniyle Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filmi, Derrida’nın yapısöküm kuramı merkezinde incelenecektir. Makalenin birinci kısmında Derrida’nın yapısöküm kuramı üzerinde durulacaktır. Makalenin ikinci kısımda Fellini’nin Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filmi ikilik, kararsızlık, tutarsızlık gibi açılardan irdelenecektir. Makalenin üçüncü kısmında ise Fellini’nin 1963 yapımı Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filmi ile Derrida’nın yapısöküm kuramı karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Derrida yapısöküm kuramında metnin nasıl inşa edildiğini anlamaya çalışır. Metnin nasıl inşa edildiğini metni parçalarına ayırarak çözümlemeye çabalar. Metni önce söker sonra yeniden yapılandırmaya girişir. Metnin dışında bir şey olmadığını söyler. Derrida kuramında anlamın sürekli ertelendiğini, anlama asla ulaşılamayacağını savunur. Ona göre anlama karar verilemez. Derrida karşıtlıkları ele alır, karşıtlıkları yapısöküme uğratır. Geleneksel yöntemleri tersine çevirir. Hiyerarşileri yerinden oynatır. Derrida dilin istikrarlı olmadığını söyler. Dil ile oynar. Önce sözcüğü yazar sonra sözcüğün üstünü çizer ve hem sözcüğü hem de sözcüğün üstü çizilmiş halini ele alır. Fellini’nin 1963 yapımı Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filminde de ünlü yönetmen Guido Anselmi kendi yazdığı senaryoyu henüz tamamlamadan sökmeye başlar. Film boyunca yönetmen Guido’yu çekeceği filmin ayrıntılarını düşünürken görürüz. Guido’nun etrafındaki herkes ondan bir sonuca ulaşmasını ve filme başlamasını bekler. Guido ise geçmişi ile senaryosu arasında tıkanıp kalır. Film çekimini on beş gün erteler ve böylece film başlayamadan sökülmeye başlar. Yönetmen Guido üzerindeki baskıdan kurtulmak için filmde kullanacağı fırlatma rampasının inşaatını yıkar. Fakat hemen ardından Guido “Filme başlıyoruz.” der. Guido’nun filmi başlarken biter. İkiliklerle örülür. Fellini’nin 1963 yapımı Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filmi bize Guido’nun kimliğini onarma ve yeniden doğma çabasını gösterir. Guido’nun film çekme serüveni de onun yeniden doğma, kim olduğunu bulma arzusunun bir parçasıdır. Film Guido’nun kür tedavisi ile başlar. Film boyunca Guido kendisini iyileştirmeye, sağaltmaya çalışır. Film bize labirentin merkezinin nerede olduğunu sorar. Guido, film boyunca kaynağa, göbek bağına, labirentin merkezine ulaşmaya çalışır. Parolaları, ipuçlarını takip ederek içinde bulunduğu labirenti çözmeye çabalar. Guido bu sonsuz labirentin içinde filme bir türlü başlayamaz. Filmi üretme çabasının içinde kaybolur. Federico Fellini 1963 yapımı Sekiz Buçuk (Federico Fellini’s 8½) filminde ünlü yönetmen Guido Anselmi’nin serüvenini anlatır.

Keywords

Yapısöküm, Derrida, kararverilemezlik, sinema, edebiyat

References

• Akay, A. (Ağustos 1999). Yapıbozma ve Plastik Sanatlar. Toplumbilim Dergisi, 10, 13-23.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Derrida, J. (2014). Platon’un Eczanesi. Zeynep Direk (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Erdem, Sargon (1991). TDV İslâm Ansiklopedisi. Bâbil Maddesi. 4. Cilt. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Göksel, Nil (2006). Derrida: Yaşamı Yeniden Düşünürken. Unutma, Parodi ve İroni. Cogito. Sayı 47-48. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Harman, Ö. F. (2013). TDV İslâm Ansiklopedisi. Ya’kûb Maddesi. 43. Cilt. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İnce, H. Onur (2010). Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kantarcıoğlu, Sevim. (2009). Edebiyat Akımları Platon’dan Derrida’ya. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Küçük, M. (Der.). (2011). Modernite versus Postmodernite. İstanbul: Say Yayınları.
• Minor, V. H. (2013).Sanat Tarihinin Tarihi. C. Soydemir (Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Öztürk, Armağan (Der.). (2010). Postyapısalcılık. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Payne, M. ve Schad, J. (Der.). (2004). Teoriden Sonra Hayat. E. Kılıç (Çev.). İstanbul: Agora.
• Rosenau ,P. M. (1998). Post-Modernizm ve Toplum Bilimleri. T. Birkan (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Sarup, M. (2004). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. A. Güçlü (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Sözer Ö. ve Keskin, F. (Der.). (1999). Pera Peras Poros. İstanbul: : Yapı Kredi Yayınları.
• Uçan, Hilmi (2006). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. Ankara: Hece Yayınları.