Film Eleştirisinde “Sanat Erotikası”na Doğru: Videografik Eleştiri ve Haptik Bakış

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 61 - 80, 28.06.2022

İpek Gürkan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1022827

Öz

Bu çalışma Susan Sontag’ın “Yoruma Karşı” adlı kısa metninin son cümlesindeki “bizim bir yorumbilimi yerine sanat erotikasına ihtiyacımız var” önermesini anlamaya çalışıyor. Bu cümle bir daha geri dönülmeksizin yalnızca metnin sonunda mistik bir ifade gibi yer almasına karşın, bu metin onu anlamaya çalışırken bu cümleyi çözümlemeye, deşifre etmeye yönelmiyor veya doğrudan yalnızca yazarın kendi eserlerinde bu cümlenin izine dair ipuçlarının peşine düşmüyor. Bunun yerine Sontag’ın kendisiyle yakın eleştirel düşüncelere sahip farklı tarihsel dönemlerdeki yazarlara filmin kendisini ve biçimini koruyan bir bakışla yöneliyor. Sontag’ın “sanat erotikası” önerisini eleştirinin deneyimsel duyumsal yönünü işaret ettiği noktada Laura Marks’ın Filmin Teni kitabına başvurarak aynı önerinin dokunsal/haptik potansiyelini videografik film eleştirisi üzerinden düşünmeye çalışıyor. Videonun yüzeyinde bir yerde, temsili analizlere direnen bir film eleştirisini düşünürken, nerden bakarsak bakalım film çalışmalarının filmin kendisini anlamaya, somut düşünmeye yöneldiğini ve en önemlisi dijital film eleştirisinin artık “ağır çekim” düşünmemize olanak tanımasıyla filmler üzerinde “düşünmeye” zaman verdiği için neredeyse zorunlu bir ihtiyaç olarak yüzünü felsefeye döndüğünü görüyoruz.

Anahtar Kelimeler

film eleştirisi, biçim ve içerik, yorum, haptik bakış, videografik eleştiri

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2002). Biçim Olarak Deneme (Çev. S. Yücesoy). Defter, 45, 71-92.
• Adorno, T. W. (2019). Beethoven’ın Geç Dönem Üslubu (2. Baskı). (Haz. ve Çev. Ş. Öztürk). Müzik Yazıları (s.136-140). İstanbul: YKY.
• Astruc, A. (1948). Yeni Avangardın Doğuşu: Kamera-Kalem (La Camera-stylo) (Çev. N. Özer). A. Karadoğan (Ed.), Auteur Kuram ve Sanat Sineması Üzerine (s. 29-34). Ankara: DeKi.
• Baker, U. (2012). Beyin Ekran (2. Baskı). İstanbul: Birikim.
• Baker, U. (2011). Yüzeybilim Fragmanlar (2. Baskı). İstanbul: Brikim.
• Benjamin, W. (2013). Pasajlar (Çev. A. Cemal). İstanbul: YKY.
• Bonitzer, P. (2011). Kör Alan ve Dekadrajlar (Çev. İ. Yaşar). İstanbul: Metis.
• Collet, P. (Yapımcı) & Kümel, H. (Yönetmen). (1971). Les Lèvres Rouges’u [Kırmızı Dudaklar] [Sinema Filmi]. Fransa, vd.: Cinê Vog Films, vd.
• Cotone, M. & Rizolli, A. (Yapımcı), & Schrader, P. (Yönetmen). (1981). The Comfort of Strangers [Sinema Filmi]. ABD: Skouras Pictures.
• Couvreur, B. (Yapımcı) & Sciamma, C. (Yönetmen). (2019). Portrait de La Jeune Fille en Feu [Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi] [Sinema Filmi]. Fransa: Pyramide Films.
• Deleuze, G. (2013). Müzakereler (2. Baskı). (Çev. İ. Uysal). İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G. (2021). Zaman-İmge (Çev. B. Yalım, E. Koyuncu). İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G. (2017). İki Delilik Rejimi (2. Baskı). (Çev. M. E. Keskin). İstanbul: Bağlam.
• Deleuze, G. (2019). Bilgi: Foucault Üzerine Dersler (22 Ekim-17 Aralık 1985) (Çev. A. Baran). İstanbul: Otonom.
• Elsaesser, T. & Hagener, M. (2014). Film Kuramı – Duyular Yoluyla Bir Giriş (Çev. B. Soner ve B. Yıldırım). Ankara: Dipnot.
• Grant, C. (2020). İç İçe Geçen Tutkular: Videografik Derlemede Kurgu Yoluyla Filmi Düşünmek (Çev. İ. Gürkan). sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 11(2), 357-374. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sinecine/issue/57083/749460
• Grant, C. (2011). Touching the film Object [Video deneme]. https://vimeo.com/28201216
• Gürkan, İ. (2021). Afterimages On Cinema, Women and Changing Times. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi 12(1), 165-175. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sinecine/issue/61246/883538
• Lazzarato, M. (2017). Videofelsefe (Çev. Ş. Ç. Solmaz). İstanbul: Otonom.
• Marks, L. (2020). Filmin Teni (Çev. S. Yılmaz). İstanbul: Doruk.
• Shklovsky, V. (2002). Bir Teknik Olarak Sanat (Çev. N. Aksoy & B. Aksoy). Defter, 5, 177-194.
• Sontag, S. (2015). Yoruma Karşı (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Agora.
• Yücefer, H. (2017). Yorumlamadan Okumak: Gilles Deleuze’ün Anti-Hermeneutiği. Ş. Öztürk (Ed.), Cogito-Hermeneutik, 89, 192-215.