Mağara Analojisi: Bilimkurgu Eşliğinde Tekno-İn

Yıl 2024, Sayı: 18, 228 - 239, 27.12.2024

Erman Sağıroğlu

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1287756

Öz

İnsan, yaşamının özüne hayatı anlamlandırmayı koyan bir varlıktır. İnsanın bu çabası prehistorik zamanlarında hayati kavramlar üzerine kurgulanmıştır. Kültürel yapıların ve düşünce sistemlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte ise daha kompleks kavramların anlamlandırılma çabasına girildiği görülmektedir. Kümülatif kültür yapılarıyla gelinen bu noktada insan o kadar fazla şeye maruz kalmaktadır ki hem kendi yaşamının hem de hayatın özünden uzaklaşmaktadır. Yerleşik düzene geçen, kültürü inşa etmeye başlayan ve bunun sonucunda ataerkil düzene geçiş yapan insan için en önemli algılama sistemi görme haline gelmiştir. Görme deneyimlerimizin depo alanı olan görsel hafıza, insanlık için kendi tarihini yazdığı çağlardan bu yana her zaman bir adım önde olmuştur.
Hayallerimizde oluşturduğumuz mekân, zaman ve yaşam imgelerinin soyut ya da somut olarak en iyi şekilde vücut bulduğu alan bilimkurgudur. Bilimkurgu, sinema sanatı ile başarılı bir birliktelik oluşturmuştur. Şüphesiz bu başarının ardında yatan en önemli sebeplerden biri de görsel hafıza yoluyla daha çok etki altına giren insanın edebiyata göre daha geniş kitlelere ulaşan sinema içeriklerini çabuk içselleştirmesidir. Bilimkurgu filmleri insanın bugününü ve olası yarınını hem felsefi hem de görsel olarak ortaya koymaktadır. Bu felsefi ve görsel dünya, zaman ve şartlara göre bazen bir ütopya sunsa da genellikle distopik yapılar ön plana çıkmaktadır. Ayrıca distopik yapılarda açıkça belirtilen uyarılar, ütopik yapılarda kendilerini iyi niyet gösterilerinin bir şerhi olarak göstermektedir. Tüm bu olay ve olgular sonucunda bilimin, teknolojinin, inanç sistemlerinin aynı düzlem içerisinde yükselme hedefinin gerçekleşmediği görülmektedir. Aksine insanlık doğanın dönüşüm trendine yakalanmış olabilir. Sonuç olarak insanın dönüp geldiği yer, maddi olarak farklı olsa da felsefi ve manevi anlamda Platon’un mağarasıdır.

Anahtar Kelimeler

bilimkurgu, teknoloji, analoji, Platon, anlamlandırma

Cave Analogy: Techno-Cave Accompanied by Science Fiction

Öz

Anahtar Kelimeler

Science Fiction, Technology, Analogy, Signification, Platon

Kaynakça

• Arnheim, R. (2018). Görsel Düşünme, çev. Rahmi Öğdül. 211. Metis Yayınları.
• Arnheim, R. (2010). Sanat Olarak Sinema, çev. Rabia Ünal Tandoğan. 15. Hil Yayın.
• Balázs, B. (2013). Görünen İnsan ya da Sinema Kültürü, çev. Oya Kasap. 19, 85. Say Yayınları.
• Balcı, B. (2003). Amerikan Sineması’nda Bilim-Kurgu Türünde Yaratılan Korku Metaforları: Kuyruklu Yıldız ve Asteroit Tehlikesi. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (4), 39-64.
• Baudrillard, J. (2020). Simularklar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır. 25, 34, 74, 85. Doğu Batı.
• Bauman, Z. (2018). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri, çev. Nurgül Demirdöven. 17. Ayrıntı Yayınları.
• Darwin, C. (2020). Türlerin Kökeni, çev. Bahar Kılıç. 99. Alfa Bilim
• Demir, S.T. (2021). Büyüyen Veri Küçülen İnsan: Şimdileşen Geleceği Kara Ayna’da Seyretmek. TRT Akademi, 6(11), 88-105
• Demir, S.T. (2022). Doğum Öncesinden Ölüm Sonrasına Sonsuzluk Tasarısı olarak Teknolojikleştirilmiş Yaşam. İnsan & Toplum, 12(2), 173-203
• Demir, S.T. (2022). Aygıt-İnsan, İnsansız-Yaşam: Teknolojinin Gölgesinde Bedenin, Duyuların ve Hafızanın Yeniden-Tasarımı. Kültür ve İletişim. 25(1), 238-265
• Ek Bektaş, E. H. (2017). Sinema ve Mekân İlişkisi Açısından Bilim kurgu Filmlerine Bir Bakış. Mimarlık ve Yaşam, 2 (2), 201-218.
• Ekem, N. (1992). Bilim Kurgu Filmler Yoluyla Sinemada Bilimsel Gerçekler. Kurgu, 10 (1), 68-83.
• Foucault, M. (2020). Kendini Bilmek Bir Michel Foucault Semineri, çev. James Cem Yapıcıoğlu. 34, 49. Profil Kitap.
• Freud, S. (2021). Kültürdeki Huzursuzluk, çev. Veysel Atayman. 93. Say Yayınları.
• Harari, Y.N. (2018). 21. Yüzyıl İçin 21 Ders, çev. Selin Siral. 59, 217, 235. Kolektif Kitap
• Harari, Y.N. (2019). Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi, çev. Poyzan Nur Taneli. 113, 166. Kolektif Kitap.
• Gökçek, Y. Z. (2022). Ay’a Seyahat’ten Dünya Savaşı Z’ye: Bilim Kurgu Filmlerinde Vahşi’nin Yüzyıllık İnşası. İnsan ve İnsan, 9 (32), 111-124.
• Güntay, V. & Yılmaz Güntay, G. (2019). Sinemada Dijital Görsel Efekt Kullanımı ve Alternatif Gerçeklik Kurgusu. SineFilozofi, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, 275-296.
• Kant, I. (2019). Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı. 60. İdea Yayınevi.
• Kavut, İ. E. (2019). Kurgusal Mekanlarda Akıllı Teknolojilerin, Bilim Kurgu Filmlerinin İç Mekân İncelenmesi. Mimarlık ve Yaşam, 5 (1), 123-132.
• Pearson, C.S. (2016). İçimizdeki Kahraman Yaşadığımız Altı Arketip, çev. Semra Ayanbaşı. 231. Akaşa Yayın Dağıtım Tanıtım.
• Sagan, C. (2019). Kozmos Evrenin ve Yaşamın Sırları, çev. Reşit Aşçıoğlu. 99. Altın Kitaplar
• Sartre, J-P. (2019). Varoluşçuluk, çev. Asım Bezirci. 97. Say Yayınları
• Schopenhauer, A. (2021). Hayatın Anlamı, çev. Ahmet Aydoğan. 10. Say Yayınları.
• Tomasello, M. (2021). İnsan İletişiminin Kökeni, çev. Gürol Koca. 20. Metis Yayınları.
• Yetkiner, B. & Özdemir, N. (2022). Sinemada Transhümanizm ve Yapay Zekâ. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 13 (51), 262-286.
• Yılmaz, M. & Turan, N. S. (2018). Zekâ Yapay Ama Aşk Doğal: Bilim Kurgu Sinemasında Yapay Zekâ- İnsan Aşkının Temsili. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30), 281-300.
• Foster, D. & Turman, L. (Yapımcı), & Carpenter, J. (Yönetmen). (1982). The Thing [Sinema Filmi]. ABD: Universal Pictures & Turman-Foster Company.
• Kubrick, S (Yapımcı), & Kubrick, S. (Yönetmen). (1968). 2001: A Space Odyssey [Sinema Filmi]. ABD: Metro-Goldwyn-Mayer & Hawk Films.
• Méliès, G. (Yapımcı), & Méliès, G. (Yönetmen). (1902). Le Voyage dans la Lune [Sinema Filmi]. FRA: Star Film Company.
• Tarasov, V. (Yapımcı). & Tarkovski, A. (Yönetmen). (1972). Solaris [Sinema Filmi]. SSCB: Mosfilm & Unit Four.