Sinop'ta İlk Müslüman İzleri: Seyyid İbrahim Bilal Hazretleri

Year 2024, Issue: 1, 110 - 135, 30.12.2024

Mesut Kement

Abstract

İnsan, maddî ve mânevî unsurlardan oluşan bir varlıktır. Yeryüzünde birçok insanın mânevî atmosfere ihtiyacı olduğu muhakkaktır. Sinop’ta insanlara bu mânevî iklimi yaşatan ve Peygamberimize seyyid olarak en yakın kişi Seyyid İbrahim Bilal Hazretleridir. Sinop’ta yaşamış tarihî bir şahsiyet olmasına rağmen hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Seyyid İbrahim Bilal Hazretleri 30-98/ 650-717 yılları arasında yaşadığı düşünülen bir Peygamber torunudur. Peygamberimizin İstanbul’un fethi için söylediği hadise nâil olabilmek amacıyla Süleyman b. Abdülmelik ve Ömer b. Abdülazîz döneminde kuşatmalara destek olabilmek için Orta Asya’dan Alperenler toplamıştır. Karadeniz üzerinden giderken, Sinop limanına sığınmıştır. Sinop Tekfuru, Seyyid Bilal Hazretlerine ihanet ederek baskın düzenlemiştir. O, Seyyid Bilal Hazretlerinin başını vurarak yere düşürmüştür. Seyyid Bilal Hazretleri başını koltuğunun altına alarak bugünkü bulunduğu türbenin oraya gelerek şehit olmuştur. Sinop için önemli mânevî önderlerdendir. Seyyid olması Sinop’a ayrı bir değer katmaktadır.

Keywords

İslam Tarihi, Seyyid İbrahim Bilal Hazretleri, İstanbul Kuşatması, Emevîler, Türbe, Seyyid, Sinop

حضرة السيد ابراهيم بلال

Abstract

الإنسان هو كيان يتكون من عناصر مادية وروحية. من المؤكد أن الكثير من الناس على وجه الأرض يحتاجون إلى جو روحي. الشخص الذي يعطي الناس هذا المناخ الروحي في سينوب وهو الأقرب إلى نبينا كسيد هو قداسة السيد إبراهيم بلال. على الرغم من أنه شخصية تاريخية عاشت في سينوب ، إلا أنه لا توجد معلومات كافية عن الرجال. السيد إبراهيم بلال هو حفيد نبي يعتقد أنه عاش بين ديسمبر. 30-98/650-717. كان الغرض من التمكن من تحقيق الحدث الذي قاله نبينا لغزو اسطنبول هو سليمان ب.عبد الملك وعمر ب. في عهد عبد العزيز ، جمع ألبيرينز من آسيا الوسطى حتى يتمكن من دعم الحصار. أثناء سفره عبر البحر الأسود ، لجأ إلى ميناء سينوب. نظم سينوب تكفورو غارة بخيانة قداسة السيد بلال. ضرب رأس قداسة السيد بلال وطرقه أرضا. استشهد قداسة السيد بلال بأخذ رأسه تحت مقعده والمجيء إلى الضريح حيث وجد في هذا اليوم. إنه أحد القادة الروحيين المهمين لسينوب. حقيقة أنه سيد يضيف قيمة منفصلة لسينوب.

Keywords

حضرة السيد إبراهيم بلال, السيد, سينوب, حصار اسطنبول, الأمويون, القبر, تاريخ الإسلام

First Muslim Traces in Sinop: Hazrets of Seyyid Ibrahim Bilal

Abstract

A human being is an entity consisting of material and spiritual elements. It is certainly true that many people on Earth need a spiritual atmosphere. The person who gives people this spiritual climate in Sinop and is closest to our Prophet as a sayyid is His Holiness Sayyid Ibrahim Bilal. Although he is a historical figure who lived in Sinop, there is not enough information about the men. Sayyid Ibrahim Bilal is the grandson of a Prophet who is believed to have lived between Dec. 30-98/650-717. The purpose of being able to achieve the event that our Prophet said for the conquest of Istanbul was Suleyman b. Abdulmalik and Omar b. During the reign of Abdulaziz, he gathered Alperens from Central Asia in order to be able to support sieges. While traveling through the Black Sea, he took refuge in the port of Sinop. The tyrant of Sinop betrayed Seyyid Bilal and organised a raid. He hit the head of His Holiness Sayyid Bilal and knocked him to the ground. His Holiness Sayyid Bilal was martyred by taking his head under his seat and coming to the mausoleum where he was found on this day. He is one of the important spiritual leaders for Sinop. The fact that he is a Sayyid adds a separate value to Sinop.

Keywords

Hazrat Seyyid Ibrahim Bilal, Seyyid, Sinop, Siege of Istanbul, Umayyads, Tomb, History of İslam

References

• Adak, Abdurrahman. “Güneydoğu Anadolu’da Seyyidler”. Marife: Bilimsel Birikim (Marife: Dini Araştırmalar Dergisi) IV/3 (2004), 383-395.
• Akman, Ayşe. “Sinop İlinin Bazı Yerlerinde Geleneksel Takvim ve Meteoroloji Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu 1 (2018), 305-320. Algül, Hüseyin - Azamat, Nihat. “Emîr Sultan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik-lopedisi. 11/146-148. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Apak, Adem. Anahatlarıyla İslâm Tarihi 3 (Emeviler Dönemi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 6. Baskı., 2012. Baba, Coşkun - Karaağaç, Muhammet. “Sinop’ta Bir Peygamber Torunu: Seyyid İbrahim Bilal”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültü-rü Sempozyumu 2 (2018), 649-657.
• Berberoğlu, Muhammet. Beylikler Döneminde Sinop. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, 2010.
• (BİT), Büyük İstanbul Tarihi. “Fetih Hadisi ve Müslümanların İstanbul Kuşatmala-rı”. Yazarlar/ Mustafa Sabri Küçükaşcı. 15 Ekim 2024. https://istanbultarihi.ist/54-fetih-hadisi-ve-muslumanlarin-istanbul-kusatmalari Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed İbn İsmail el-. et-Târîhü’l-Kebîr. thk. Muham-med İbn Sâlih İbn Muhammed ed-Dibâsî. 12 Cilt. Riyad: en-Nâşirü’l-Mütemeyyiz, 1. baskı., 2019.
• Çek, Songül. “Sinop İli Çevresinden Üç Menkıbevi Kahraman ve Etraflarında Olu-şan Anlatı Geleneği”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 5/12 (15 Ka-sım 2017), 103-114. https://doi.org/10.33692/avrasyad.510572 Daftary, Farhad. “Muhammed b. İsmâil el-Mektûm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/544-545. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• (DB), Diyanet Haber. “Anadolu’nun İlk Şehidi Dualarla Anıldı”. Haberler /Sinop Müftülüğü. 15 Ekim 2024. https://www.diyanethaber.com.tr/anadolunun-ilk-sehidi-dualarla-anildi
• (DH), Doğru Haber. “Batman`da Seyit Bilal Türbesine ziyaretçi akını”. Kültür ve Sanat. 15 Ekim 2024. https://dogruhaber.com.tr/haber/184915-batmanda-seyit-bilal-turbesine-ziyaretci-akini/
• Dikici, Recep. “Osmanlı Dönemindeki Sinoplu Âlim ve Edipler”. Uluslararası Geç-mişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu 2 (2018), 723-737.
• Doğancili, Oka Sezen - Karaçar, Ercan. “Sinop İlinde Yer Alan Camii ve Medresele-rin İnanç Turizmi Açısından Değerlendirilmesi”. Uluslararası Geçmişten Gü-nümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu 2 (2018), 691-701.
• (E), Evliyalarımız. “Seyyid Bilal Hazretleri”. Evliyalar. 15 Ekim 2024. http://www.evliyalarimiz.com/seyyid-bilal-hazretleri
• Ebû’l-Fidâ, İmadüddîn İsmail İbn Ali İbn Mahmûd İbn Muhammed İbn Ömer İbn Şahinşâh İbn Eyyûb. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer,. 4 Cilt. Mısır: el-Matbaatü’l-Hüseyniyye el-Mısriyye, 1. Baskı., ts.
• Erleli, H. Ş. Evliyalar Ansiklopedisi. 12 Cilt. İstanbul: Türkiye Gazetesi Yayınları, 2. Baskı., 1993.
• Esad Efendi, İmamzâde Mehmet. Değeri ve tesiri Açısından Fetih Hadisi ve Feth-i Kostantîniyye. ed. Necdet Yılmaz. İstanbul: Dârulhadis, 2002.
• (ESB), Ehli Sünnet Büyükleri. “Seyyid Bilâl”. Kitaplar/Ansiklopediler. 15 Ekim 2024. https://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Evliyalar-Ansiklopedisi/Detay/Turkiye-Sinop-SEYYID-BILAL/567 Esemenli, Deniz. Sinop İli Türk Dönemi Mimarisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 1990.
• (GH), Google Haritalar. “Sinop Seyyid Bilal Camii ve Türbesi”. Haritalar. 15 Ekim 2024. https://www.google.com.tr/maps/place/Sinop+Seyyid+Bilal+Camii+ve+T%C3%BCrbe-si/@42.025385,35.1589469,17z/data=!4m8!3m7!1s0x408f12e10d2bf42d:0xb4df663d37b8ee48!8m2!3d42.025381!4d35.1615218!9m1!1b1!16s%2Fg%2F1vbl61tf?hl=tr&entry=ttu&g_ep=EgoyMDI0MTAwOS4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D Güldal, Fatih. Fetih’ten Osmanlılara kadar Sinop şehri tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dalı Orta-çağ Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2003.
• Gültekin, Görkem Duran vd. “Üç Ziyaret Üç Menkıbe: Şeyhbal, Şeyh Zilan, Seyit Bilal Batman Halk Kültüründe Ziyaret Yerleri”. Geçmiş Bugün Gelecek Bat-man: Uluslararası Batman Sempozyumu, 358-369.
• (HB), Haber Türk. “Sinop’un Eyüp Sultan’ı: Başını vermeyen şehit Seyyid İbrahim Bilâl Hazretleri”. Haberler/ Yerel Haberler. 15 Ekim 2024. https://www.haberturk.com/sinop-haberleri/84153496-sinopun-eyup-sultani-basini-vermeyen-sehit-seyyid-ibrahim-bilal-hazretleri
• (HÜEF), Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. “Müslümanlar ve İstanbul”. Yayınlarım/ Akademik Yayınlarım. 15 Ekim 2024. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~unan/akademik34.html
• (İ), İlimge. “Müslümanların İstanbul Kuşatmaları”. İslam Tarihi. 15 Ekim 2024. https://www.ilimge.com/muslumanlarin-istanbul-kusatmalari
• İbn Hanbel, Ahmed. el-Müsned (Şâkir). thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 20 Cilt. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 1. Baskı., 1995. Işık, Ayhan. “Bektaşiliğin Yasaklanmasının Önemli Aktörlerinden Şeyhülislam Yâsincizâde Abdülvehhap Efendi’nin İlmî ve Siyasî Etkinliği”. İnsan ve Top-lum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 12/5 (2023), 2887-2908.
• (İİ), İslami İlimler. “Seyyid Bilâl”. Evliyalar. 15 Ekim 2024. http://www.islamilimleri.com/Ktphn/Kitablar/19/Html/10Cild/3/29.htm
• Işık, Ayhan. “Seyyid Bilal, Çeçe Sultan ve Sinop Seyyidleri = Sayyid Bilal, Çeçe Sultan and Sayyids from Sinop”. Alevilik Araştırmaları Dergisi / The Journal of Alevi Studies 16 (2018), 69-110.
• Işık, Ayhan. “Sinop’ta Medfun Seyyid Bilal ve Neslinin İlim ve Kültürel Hayatına Katkıları”. ed. Ercan Karaçar - Doğan Fırıncı. Sinop Kültür ve Turizm Sempoz-yumu Bildiriler Kitabı / Sinop Culture and Tourism Symposium Proceedings 1 (2022), 247-260.
• Işık, Ayhan. “Sinop’un Manevi Mimarları: Sinop Seyyidleri ve Nakîbü’l-Eşrâf Kaymakamları”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kül-türü Sempozyumu II (2018), 933-950. İpşirli, Mehmet. “Abdülvehhâb Efendi, Yâsincizâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/285-286. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• İpşirli, Mehmet. “Mustafa Efendi, Feyzullahefendizâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/297-298. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Kılavuz, Ahmet Saim. “Ali er-Rızâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/436-438. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Küçükaşcı, Mustafa S. “Sahabelerin İstanbul Seferleri”. Aydos Kalesi ve İstan-bul’un Fethi Sempozyum Bildirileri, 57-70.
• Özbek, Arzu. Batı Karadeniz Bölgesi’nde Selçuklu hâkimiyeti. Sinop: Sinop Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2019.
• Özcan, Tahsin. “Seyyid Mehmed Emin Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik-lopedisi. 37/69. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Özkaya, Ahmet Sefa. İstanbul’un Fethi ve İmam-Zâde Mehemmed Es’ad Efendi’nin Târîh-i Feth-i Kostantîniyye’si. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yerel Yönetimler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, 2018. Öztoprak, Mustafa. “Seyyid Bilâl Hakkında Bilinenler ve Araştırılması Gerekenler”. https://www.vitrinhaber.com/seyyid-bill-hakkinda-bilinenler-ve-arastirilmasi-gerekenler. 28 Ekim 2013
• Payzın, Levent vd. “Sinop’ta Türbelerle İlgili İnanış ve Uygulamalarla Örnek: Çeçe Sultan”. Sinop Kültür ve Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı / Sinop Culture and Tourism Symposium Proceedings 2 (2022), 949-966.
• Pazarbaşı, Erdoğan. “Mehmed Efendi, Vanî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklo-pedisi. 28/458-459. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Sak, Melike vd. “Seyit Bilal Türbe ve Cami’sini Ziyaret Eden Turistlerin Seyahat Motivasyonları Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Si-nop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu 2 (2018), 639-647.
• (SV), T.C Sinop Valiliği. “Anadolunun İlk Şehidi Seyid Bilal Hazretleri Ulusal Basın-da”. SİNOP VALİLİĞİ. 15 Ekim 2024. http://www.sinop.gov.tr/anadolunun-ilk-sehidi-seyid-bilal-hazretleri-ulusal-basinda#
• Taberî, Muhammed b. Cerîr et-. Târîhu’r-Rusül ve’l-Mülûk ( Târihu’t-Taberî). thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. 11 Cilt. Mısır: Dâru’l-Maârif, 2. Baskı., 1967.
• Tayşi, Mehmet Serhan. “Feyzullah Efendi, Seyyid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/527-528. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• (TKP), Türkiye Kültür Portalı. “Çeçe Sultan Türbesi”. İllere Özel/Sinop. 15 Ekim 2024. https://kulturportali.gov.tr/turkiye/sinop/kulturenvanteri/cece-sultan-turbesi
• Tunç, Zekiye - Özbek, Arzu. “SİNOP’TA SELÇUKLU MİRASI”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 48 (20 Nisan 2020), 285-312. https://doi.org/10.21563/sutad.856661
• Türker, Fatma. Sinop Seyyid Bilal Türbesi Haziresindeki Mezar Taşları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, 2011.
• Türker, Fatma. “Sinop Seyyid Bilal Türbesi Haziresindeki Mezar Taşlarında Yazı ve İçerik”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sem-pozyumu 2 (2018), 1097-1108.
• Ülkütaşır, Mehmet Şakir. “Sinop’ta Selçuklular Zamanına Ait İki Tarihi Eser: Ala-üddin Camii”. Türk Etnografya Dergisi 15 (1976), 117-124.
• Üstün, Mimar Fulya. Tarihsel Kaynaklara Göre Sinop Şehrinin Fiziksel Gelişimi (Antik Dönemden 19. Yy. Sonuna Kadar). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversi-tesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2008.
• Yakupoğlu, Cevdet. Kuzeybatı Anadolu’nun sosyo-ekonomik tarihi -XIII-XV. yüzyıl-lar-. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı, Doktora Tezi, 2007.
• Yakupoğlu, Cevdet. “Selçuklular ve Beylikler Döneminde Sinop Zaviyeleri”. Sinop İli Değerleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 15-18 Mayıs 2013 Sinop.
• Yıldız, Hakkı Dursun. “Abbâsîler (Siyasî Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm An-siklopedisi. 1/31-48. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Yiğit, İsmail. “Emevîler (Siyasî Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/87-104. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Yiğit, İsmail. “Ömer b. Abdülazîz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/53-55. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Yiğit, İsmail. “Süleyman b. Abdülmelik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/80-81. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Yurdakul, Sevde Burcu. Sinop İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turizm Amaçlı Kulla-nım Olanakları. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, 2012.
• “Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı ( Y.MTV) No. 149 Gömlek No. 41”, 11 Temmuz 1314.
• “Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı ( Y.MTV) No. 194 Gömlek No. 28”, 07 Mayıs 1317.