“Palto” Hikâyesinde Psikanalitik Bir Yaklaşım

Year 2025, Issue: 2, 53 - 64, 30.06.2025

Selma Durmaz

Abstract

Psikanalitik yöntem, yaratıcı bireyin iç dünyasına nüfuz eden ve yazarın edebi metnine yansımalarını araştıran en önemli yöntemlerden biridir. Hikâye, edebî bir tür olması hasebiyle zorunlu olarak yazarın bilinçdışı arzularını ve kaygılarını içinde barındırmaktadır. Bu sebeple, bu makale psikanaliz ile sanat arasındaki ilişkiyi ele almayı amaçlamakta; psikanaliz ve sanat kavramlarını irdeleyerek aralarındaki bağı ortaya koymaya çalışmaktadır. Ayrıca, insanın bilinçdışının sanatsal eserlere nasıl yansıdığı tespit edilerek, dilin insanın bilinçdışı olduğu ve bilinçdışının da dilsel bir yapı teşkil ettiği gerçeği ortaya konulacaktır.
Bu çalışmada, Kâsım Tevfik’in kaleme aldığı “Palto” adlı hikâyeyi psikanalitik yöntem çerçevesinde ele alarak, eseri psikolojik eleştirinin temel prensiplerine göre analizi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, psikanalitik kuramın önde gelen kurucularından Sigmund Freud ve Jacques Lacan tarafından ortaya konulan benlik, bilinçdışı, anne ve dilin simgeselliği gibi kavramlardan yararlanılacaktır. Hikâyenin unsurları, özellikle “palto” kavramının psikolojik simgeselliği, psikanalistlerin görüşleri ışığında incelenerek analiz edilecektir. Bununla birlikte, kahramanın anne ile olan ilişkisi ve bunun bilinçdışı düzeyde metnin hissiyatına olan yansımaları ele alınacaktır. Ayrıca, babanın hikâyedeki fiziksel ve sembolik rolü, kayboluşunun veya bilinçli ya da bilinçsiz şekilde hikâyeden çıkarılmasının sebepleri değerlendirilecektir. Kahramanın “ideal benliği”nin yüceltilmesi çabası incelenerek, metnin ruhunda yer alan aşağılık kompleksinin psikolojik kökenleri araştırılacaktır. Sonuç olarak, bu makale, dilin, sanatçının bilinçaltı dünyasını yansıtma gücünü ortaya koymayı hedeflemekte ve psikanalitik eleştiri yöntemleri ile edebi metnin derin yapısının okunabileceğini savunmaktadır

Keywords

Edebiyat , Psikanaliz , Bilinçdışı , Dil , Lacan , Freud.

Project Number

----

Psychological Analysis Of The Story "The Overcoat"

Abstract

The psychoanalytic method is considered one of the most important methods that dive into the inner world of the creator and explore its reflection on the writer's literary text. The short story, as a literary genre, necessarily carries the writer's desires and unconscious obsessions. This article aims to research into the relationship between psychoanalysis and art by lighting the concepts of psychoanalysis and art, and the relationship between them. Also it aims to extract the correlation between the human unconscious and its reflections in artistic works, based on the fact that language serves as an expression of the unconscious, and that the unconscious is a linguistic structure.
This study approaches the psychoanalytic method in its reading of Qasim Tawfiq's story "The coat." Furthermore analyzing according to the principles of psychological criticism, relying on psychoanalytic concepts developed by pioneers in the field, such as Freud and Lacan. These concepts such as the ego, the unconscious, the mother and the symbolism of language are projected onto the elements of the story through an analysis of the concept of "the overcoat" and an discussion of its psychological symbolism. Furthermore, trough psychoanalysts' viewpoints the study researches the relationship between the hero of the story and the mother, its unconscious projections on the narrative's emotional tone, the role of the father, both realistic and symbolic, furthermore his intended or unintended Elimination from Hero’s live.
Also the analysis of the hero’s idealized" ego trough which he is trying to raise. The study also dives into the inferiority complex present in the narrative's text, researching its psychological causes trough psychological analyses. The article aims to presentate the ability of thel anguage to project the narratives unconscious world and the possibility of reading beyond the literary text to uncover hidden meanings through the use of psychoanalytic methods and concepts.

Keywords

Psychoanalysis , Unconscious , Language , Literature , Lacan , Freud.

Project Number

----

"اتجاه التحليل النفسي في قصة "المعطف

Abstract

إن المنهج التحليلي النفسي من أكثر المناهج التي عملت على الخوض في العالم الداخلي للمبدع والبحث في انعكاس ذلك على النص الأدبي للكاتب. ولأن القصة نوع أدبي فهي بالضرورة تحمل في طيّاتها رغبات الكاتب وهواجسه اللا شعورية؛ لذا فقد هدفَ هذا المقال إلى البحث في العلاقة بين التحليل النفسي والفن من خلال تسليط الضوء على مفهومي التحليل النفسي والفن والعلاقة بينهما، كما سيتم استخلاص العلاقة بين اللا شعور الإنساني وانعكاس ذلك على الأعمال الفنية، وذلك من خلال تثبيت حقيقة أن اللغة هي اللا شعور الإنساني، وأن اللا شعور هو بنية لغوية.
سيتم في هذه الدراسة الاعتماد على المنهج التحليلي النفسي في قراءتنا لقصة "المعطف" لكاتبها قاسم توفيق، والعمل على تحليلها وفق أساسيات النقد النفسي، والاعتماد على المفاهيم التي أوجدها أبرز مؤسسي النظرية النفسية كفرويد وجاك لاكان، كمفاهيم الأنا، واللا شعور، والأم، ورمزية اللغة. وسنعمل على إسقاطها على عناصر القصة عن طريق تحليل مفهوم " المعطف" والبحث في رمزيته النفسية من خلال سرد وجهات نظر المحلّلين النفسيين، وكذلك العلاقة بين البطل والأم وانعكاساتها اللا شعورية على شعور النص، وأيضاً دور الأب العضوي والرمزي في القصة والسبب في اختفاءه أو حذفه المقصود أو الغير مقصود من حياة البطل، وكذلك قراءة أنا البطل " المثالية" الذي يحاول البطل الإعلاء به. وأيضاً دراسة عقدة النقص المتواجدة في روح النص والبحث عن أسبابها النفسية من خلال قراءة القصة قراءة نفسية. ليُستخلص المقال إلى النتيجة المرجوة منها؛ وهي قدرة اللغة على عكس عالم المبدع اللا شعوري، وأنه بالإمكان قراءة ما وراء النص الأدبي عن طريق التسلّح بمناهج ومفاهيم التحليل النفسي.

Keywords

الأدب , ، التحليل النفسي , اللا شعور , لاكان , فرويد

Project Number

----

References

• Beaudry, Jean-Louis, Freud vel İbdau’l Edebi, (Çev: Maurice Abu Nasser), Beyrut:
• Faraj, Ahmed Faraj, “et Tahlilu’n-Nefsi li’l –Edeb: Dirase li Muhteva Kıssati Leyle ve’z-Zi’b ”, Mecelletü Fusul: 2/1 1982.
• Freud, Sigmund. el- Hezeyan ve’l-Ehlam. Beyrut: Darül-Talia, 1978.
• Freud, Sigmund. el-Mucez Fi’t-Tahlili’n-Nefsi, (Çev: Sami Mahmud Ali ve Abduselam el-Kaffaş). Mısır: Mihricanu’l-Kıraa li’l Camia, 2000.
• Freud, Sigmund. et-Totem ve’l- Haram, (Çev: George Tarabişi), Beyrut: Darül-Talia li’l.Tibaeti ve’n-Neşr, 2008.
• Freud, Sigmund. Muhadarat Temhidiyye Cedide fi’t-Tahlili’n-Nefs, (Çev. Ezzat Rajeh), Mısır: Darü Mısr lit-Tibae, 1971.
• Ğuleysi, Yusuf. Menahicu’n-Nakdu’l-Edebi, Cezayir: Daru Cusur li Neşri ve’tevzi’, 2007.
• el-Huveydi, Salih. en-Nakdu’l-Edebiyyu’l-Hadis: Kadayahu ve Menahicuhu. Kahire: Menşuratu 7 İbril. 1426
• Jung, Carl Gustav. “İlmu’n-Nefs ve’l-Edeb”, (Çeviri: Samir Hamarneh), Mecellet Navvafiz, Sayı 36, 5/1/2007.
• İsmail, İzeddin. et-Tefsiru’n-Nefsi li’l-Edeb. Mısır: Dar al-Maarif, 1963.
• İsa, Muhammad. “el-Kiraetü’n-Nefsiyye li’n-Nassi’l-Edebiyyi’l-Arabî”, Mecelletü Camiati Dimaşk, 2003, 19/2
• el-Kaşaile, Bedi’. Medârisu İlmi’n-Nefs. Filistin: Merkezü’s-Seykoloji li’n-Neşri ve’t-Tiba’e, 2021.
• Kafi, Murad Kafi, Kasım Tevfik’in Romanlarında Erkeklik Olgusu. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2021.
• Laplanche ve Pontalis, Jean Laplanche ve Jean-Bertrand Pontalis, Mu’cemu Mustalahati’t-Tahlili’n-Nefsi , (Çeviri Mustafa Hegazy), Beyrut: el-Munazamatü’l-Arabiyetü li’l-Terceme, 2011.
• Mellal, İman. “Jacques Lacan ve Bunyetu’l-Levai’i”, Mecelletü’t-Turas, 25/44 2017.
• Murtad, Abdulmelik, fi Nazariyeti’n-Nakd, Cezayir: Daru Huma li’n-Neşri Tavzi’, 2010.
• Noel, Jean-Belman. et-Tahlilu’n-Nefsi ve’l-Edeb, (Çev.: Hassan Almoden), Mısır: el-Meclisü’l-A’la li’s-Sekafe, 1997.
• es-Samri, Abdulaziz. İtticâhâtu’n-Nakdi’l-Edebi fi’l-Karni’-‘Âşir. Mısır: Darul-Afâk, 2011.
• Tarabişi, George. El- Edeb Mine’l-Dahil, Beyrut: Darül-Tali'ah, 1978.
• Vatfa, Ali Esed. “el-Bunyetu’l-Laşuuriyetu li-Luğeti inde Jean Lacan,” Mecellet Nakd ve’t-Tenvir, Şubat 2015.