ORTAOKUL MATEMATİK DERS KİTAPLARINDAKİ METİN VE METİN DIŞI ÖĞELERİN DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 86 - 116, 31.05.2023

Mehmet Yıldız , Mustafa Akıncı

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1207168

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Talim ve Terbiye Kurulu tarafından onaylanmış 5, 6, 7 ve 8. sınıf düzeyinde dört adet matematik ders kitabında bulunan metin ve görseller değerler açısından incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında değer inceleme formu oluşturulmuş ve bu formda adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik, bilimsellik, estetik, paylaşım, esneklik, eşitlik, özgürlük, tasarruf, rasyonellik, iletişim ve bağlantı kurma değerlerine yer verilmiştir. Bu çerçevede değerlerin ders kitaplarındaki durumu, hazırlanan form dikkate alınarak incelenmiştir. Metin ve görsellerde yer alan değer içerikli ifadeler tespit edilmiştir. Elde edilen veriler kodlanarak sınıflandırılmıştır. Analiz işlemi MAXQDA 12 programı kullanılarak yapılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, incelenen matematik ders kitaplarından beşinci sınıf düzeyinde en çok yer alan değer vatanseverlik değeridir ve matematiksel değerlere değinilmemiştir. Altıncı sınıf düzeyinde en çok yer alan değer bağlantı kurma olup matematiksel bir değerdir. Yedinci sınıf düzeyinde en çok yer alan değer dürüstlük, sorumluluk ve yardımseverlik değeri iken bu sınıfta matematiksel değerlere değinilmemiştir. Sekizinci sınıf düzeyinde matematiksel değerlere daha fazla yer verildiği görülmüştür. Bu sınıfta en çok yer alan değer bağlantı kurma, eşitlik ve yardımseverlik değerleridir. İncelen ders kitaplarının hepsi dikkate alındığında en sık rastlanan değerlerin sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik değerlerinin oluğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Matematik öğretimi, matematik ders kitapları, metin ve metin dışı öğeler, değerler.

Kaynakça

• Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi 1 (1): 7-18.
• Aktas, F., & Argün, Z. (2018). Examination of mathematical values in classroom practices: A case study of secondary mathematics teachers. Eğitim ve Bilim, 43 (193).
• Atmaca Ertok, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli eğitim, 35 (171), 318-328.
• Atweh, B., & Wee, T. S. (2008). Theorising values and their study in mathematics educa-tion. In Proceedings of the 2007 AARE Conference. Association for Research in Education (AARE).
• Aydın, M. Z., & Gürler, Ş. A. (2014). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel.
• Bakırcı, D. C. (2020). Ortaöğretim matematik ders kitaplarında matematiksel değerler ve matematik eğitimi değerleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kastamonu Üni-versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Bishop, A. J. (1989). Mathematical enculturation: A cultural perspective on mathmatics education. Journal for Research in Mathematics Education, 20 (4), 367-70.
• Creswell, J. W. (2013). Educational research: planning, conducting, and evaluating quan-titative and qualitative research (4th Ed). Pearson Publications, Inc.
• Çetin, İ., Mutluoğlu, A., Yazlık, D. Ö., & Erdoğan, A. (2021). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf matematik ders kitaplarının kök değerler çerçevesinde incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35 (2), 715-732.
• Dede, Y. (2006a). Mathematical values conveyed by high school mathematics textbo-oks. Educational Sciences: Theory & Practice, 6 (1), 118-132.
• Dede, Y. (2006b). Values in Turkish middle school mathematics textbooks. Quality and Quantity, 40 (3), 331-359.
• Dede, Y. (2007). Matematik öğretiminde değerlerin yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 12-25.
• Deniz, D. (2018). Matematik öğretim programında yer alan değerler eğitimine yönelik öğ-retmen görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 1-28.
• Esmer, Y. (1998). Ahlâkî değerler ve toplumsal değişme. Türkiye'de bunalım ve demokratik çıkış yolları. Ankara: TÜBA Yayınları.
• Jacobs, D. T., & Jacobs-Spencer, J. (2001). Teaching virtues: Building character across the curriculum. Scarecrow Press.
• Kart, M., & Şimşek, H. (2020). Türk eğitim sisteminde değer arayışı: yenilenen (2017) il-köğretim programları hangi değerleri kazandırıyor? Değerler Eğitim Dergisi, 18 (40).
• Kılcan, T. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulları matematik ders kitaplarında yer alan kök değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi (IJONASS), 4 (2), 248-266.
• Kılıç, A., & Seven, S. (2011). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, 8. Basım. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kirez, B. (2018). Öğrenci, öğretmen ve öğretim programı açısından matematik eğitimi değerlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Marshall, M. N. (1996). Sampling For Qualitative Research. Family Practice, 13(6), 522-526.
• MEB (2017). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr adresinden 28.07.2017 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 16 Haziran 2019 tarihinde erişilmiştir.
• MEB DKEAY, Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. Resmî Gazete 31628 (14 Ekim 2021 ). Erişim 14 Temmuz 2022.
• Noor, K. B. M. (2008). Case study: A strategic research methodology. American journal of applied sciences, 5 (11), 1602-1604.
• Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programları-nı değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fa-kültesi Dergisi, 6 (2), 126-149.
• Özenç, A. (2019). Ortaokul Matematik ders kitaplarında yer alan matematiksel değerlerin ve matematik eğitimi değerlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Dicle Üniversitesi.
• Özkaya, F., & Duru, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarında değerler eğitimi kap-samındaki değerlerin yer alma durumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eği-tim Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 43-67.
• Raths, L. E., & Harmin, M. (1966). Values and teaching: Working with values in the class-room. Merrills international education series.
• Sayın, V., Orbay, K., & Şam, E. A. (2019). 5. Sınıf matematik ders kitabının değerlerimiz açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Ekim 2019 Özel Sayısı,161-171. DOI: 10.21733/ibad.605040
• Şahin, Ö., & Başgül, M. (2018). Ortaokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (34), 90-104.
• Şahin, Ö., & Tuğrul, K. (2020). İlkokul Matematik Ders Kitaplarında Sosyal Değer-ler. Değerler Eğitimi Dergisi, 18 (39), 173-208.
• Taşdemir, M. (2009). İlköğretimde değerler eğitimi ve bu değerlerin Alevî-Bektaşî değerleri ile ilişkililiği. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı (51).
• Tezcan, M. (2018). Değerler eğitimi sosyolojik yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Uzunkol, E., & Karaca, D. (2019). İlkokul Matematik Ders Kitaplarının İçerdiği Değerler Bakımından İncelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5 (2), 55-71.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Yıldız Mutlubaş, S. (2021). Beşinci sınıf matematik ders kitaplarındaki temsillerin öğretim programındaki kök değerler bağlamında incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Pamukkale Üniversitesi.
• Yin, R. K. (2015). Qualitative research from start to finish. Guilford publications.